Wikipedia

Brzeźnica (województwo opolskie)

wieś w województwie opolskim

Brzeźnica (dodatkowa nazwa w j. niem. Bresnitz) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Biała.

Brzeźnica
wieś
Ilustracja
Widok wsi
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Biała

Liczba ludności (2011)

256[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-220[3]

Tablice rejestracyjne

OPR

SIMC

0491179

Położenie na mapie gminy Biała
Mapa konturowa gminy Biała, w centrum znajduje się punkt z opisem „Brzeźnica”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Brzeźnica”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Brzeźnica”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Brzeźnica”
Ziemia50°26′44″N 17°41′40″E/50,445556 17,694444[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 256 osób[2].

Geografia edytuj

Położenie edytuj

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 13 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej. Należy do Euroregionu Pradziad[5]. Ma charakter rolniczy. Głównymi uprawami są tutaj ziemniaki, pszenica i pszenżyto. Mało buraka cukrowego ze względu na niską klasę gleby[6]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Biała.

Środowisko naturalne edytuj

W Brzeźnicy panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Brzeźnicy wynoszą 608 mm. Dominują wiatry zachodnie[7].

Nazwa edytuj

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod polską nazwą Brześnica oraz nazwą zgermanizowaną Brzesnitz[8]. Topograficzny słownik Prus z 1835 roku notuje wieś pod polską nazwą Brześnica, a także zgermanizowaną Brzeznitz[9].

Ze względu na polskie pochodzenie nazistowska administracja III Rzeszy zmieniła nazwę na nową, całkowicie niemiecką Brese[10]. 1 czerwca 1948 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie związanej z Górką Prudnicką, polską nazwę Brzeźnica[11].

W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: Bresnicz (1384), Brzezniz (1784), Brzesnitz, Brzeźnica (1845), Brzeźnica, Bresnitz (1896), Brzeźnica, Brese, Bresnitz (1939), Brese – Brzeźnica, -y, brzeźnicki (1948), Brzeźnica, -cy (1980)[12].

Historia edytuj

Pierwsza wzmianka o Brzeźnicy pochodzi z 1384. W czasach średniowiecza wieś składała się z małej osady i folwarku. Od XVI wieku należała do majątku zamku w Chrzelicach. Hodowano w niej owce[6].

 
Pieczęć Brzeźnicy (1911)

Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[13]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[14]. W 1884 we wsi zbudowano szkołę ewangelicką[6]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu chłopa z kosą na ramieniu skierowanego w prawo, za postacią po prawej niezżęte zboże, po lewej dwa snopy, a w otoku napis: GEMEINDE BRESNITZ / KREIS NEUSTADT O/S. (pol. Gmina Brzeźnica / Powiat Prudnicki, Górny Śląsk)[15].

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 416 mieszkańców Brzeźnicy 15 posługiwało się językiem niemieckim, a 401 językiem polskim[16]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Brzeźnica znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[17], w obwodzie nr 8 powiatu prudnickiego[18]. Do głosowania uprawnione były w Brzeźnicy 374 osoby, z czego 202, ok. 54%, stanowili mieszkańcy (w tym 192, ok. 51,3% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 370 głosów (ok. 98,9% uprawnionych), w tym 370 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 351 osób (ok. 94,9%), a za Polską 19 osób (ok. 5,1%)[19].

W latach 1945–1950 Brzeźnica należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W spisie gromad i miejscowości w powiecie prudnickim na dzień 1 stycznia 1953 wymieniono Brzeźnicę jako przysiółek Górki Prudnickiej[20]. Według podziału administracyjnego województwa opolskiego na dzień 31 sierpnia 1964, Brzeźnica, jako przysiółek Górki Prudnickiej, należała do gromady Łącznik[21].

Liczba mieszkańców wsi edytuj

Zabytki edytuj

 
Krzyż pokutny w Brzeźnicy

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisana jest[25]:

  • kaplica-dzwonnica, z 1852 r. – XIX w., stoi w centrum wsi.

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Brzeźnicy chronione są ponadto[26]:

  • szkoła
  • dom nr 26
  • krzyż pokutny przy domu nr 35

Transport edytuj

Brzeźnica posiada połączenia autobusowe z Białą, Głuchołazami, Korfantowem, Opolem, Prudnikiem, Rzymkowicami. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy[27].

Transport autobusowy w Brzeźnicy obsługiwany był przez PKS Prudnik[28]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[29]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[30], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[31]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[32]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Brzeźnicy i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[33]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[34].

Kultura edytuj

W Brzeźnicy działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[35].

Religia edytuj

Katolicy z Brzeźnicy należą do parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Łączniku (dekanat Biała)[36].

Sport edytuj

We wsi znajdują się: boisko piłkarskie, stadnina koni, paintball[6].

Turystyka edytuj

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Brzeźnicy[37].

Szlaki rowerowe edytuj

Przez Brzeźnicę prowadzą szlaki rowerowe[38]:

Bezpieczeństwo edytuj

 
Remiza OSP Brzeźnica–Górka Prudnicka

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Brzeźnicy i Górce Prudnickiej działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[39].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 16 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)[40].


Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11416
  2. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 96 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-08-16].
  6. ↑ a b c d Brzeźnica – Urząd Miejski w Białej [online], biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-16].
  7. ↑ Klimat: Brzeźnica: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-08-16].
  8. ↑ Knie 1830 ↓, s. 74.
  9. ↑ Muller 1835 ↓, s. 454.
  10. ↑ Konstanty Prus: Spis nazw miejscowości Śląska Opolskiego. Katowice: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego, 1939, s. 22.
  11. ↑ Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 czerwca 1948 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1948 r. nr 59, poz. 363).
  12. ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. I, A-B, hasło „Brzeźnica (8)”. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1996, s. 389. ISBN 83-85579-34-6.
  13. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  14. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  15. ↑ 843 Bresnitz (Brzeźnica) II [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 12 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  16. ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 73.
  17. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 22.
  18. ↑ Plebiscyt na Śląsku, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 3 (426), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 stycznia 1999, s. 10, ISSN 1231-904X.
  19. ↑ Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W [online], web.archive.org, 29 stycznia 2017 [dostęp 2020-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-29].
  20. ↑ 11. Powiat Prudnicki (siedziba m. Prudnik), „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 6, Opole: Prezydium WRN, 20 maja 1953, s. 41.
  21. ↑ Podział administracyjny województwa opolskiego według stanu na dzień 31 sierpnia 1964 r., „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 9, Opole: Urząd Wojewódzki w Opolu, 3 września 1964, s. 13.
  22. ↑ a b c Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt in Oberschlesien [online], verwaltungsgeschichte.de [zarchiwizowane z adresu 2017-07-08].
  23. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 219.
  24. ↑ a b c d Brzeźnica [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-26], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  25. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 102. [dostęp 2013-01-08].
  26. ↑ Ewidencja – Gmina Biała [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-02-11].
  27. ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Brzeźnica, gm. Biała [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-18].
  28. ↑ PKS Connex Prudnik / Przewozy pasażerskie / Rozkład jazdy [online], pks-prudnik.com.pl [dostęp 2024-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2006-10-23].
  29. ↑ Damian Wicher, Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X.
  30. ↑ Zbigniew Taylor, Ariel Ciechański, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  31. ↑ Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2024-04-08].
  32. ↑ Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach [online], transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  33. ↑ Maciej Dobrzański, Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie? [online], Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  34. ↑ Maciej Dobrzański, Powołują związek, który ma ułatwić komunikację [online], Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  35. ↑ DFK Brzeźnica / Bresnitz
  36. ↑ Parafie według dekanatów [online], diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-02] (pol.).
  37. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  38. ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.
  39. ↑ Jednostki OSP oraz OSP KSRG – Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Prudniku [online], gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  40. ↑ Posterunek Policji w Białej [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Brzeźnica_(województwo_opolskie)&oldid=73452039”