Wikipedia

Ligota Bialska

wieś w województwie opolskim

Ligota Bialska (dodatkowa nazwa w j. niem. Ellguth) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała[4][5]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Biała.

Ligota Bialska
wieś
Ilustracja
Widok na wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Biała

Liczba ludności (2011)

365[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-210[3]

Tablice rejestracyjne

OPR

SIMC

0491357

Położenie na mapie gminy Biała
Mapa konturowa gminy Biała, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Ligota Bialska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Ligota Bialska”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Ligota Bialska”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Ligota Bialska”
Ziemia50°24′35″N 17°40′45″E/50,409722 17,679167[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 365 osób[2].

Wieś posiada przysiółek Kolonia Ligocka[4][5].

Geografia edytuj

Położenie edytuj

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 8,5 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej. Należy do Euroregionu Pradziad[6]. Ma charakter rolniczy. Głównymi uprawami są tutaj burak cukrowy, pszenica i rzepak[7]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Biała.

Środowisko naturalne edytuj

W Ligocie Bialskiej panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,2 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Ligoty Bialskiej wynoszą 615 mm. Dominują wiatry zachodnie[8].

Integralne części wsi edytuj

Integralne części wsi Ligota Bialska[4][9]
SIMC Nazwa Rodzaj
0491363 Kolonia Ligocka przysiółek

Nazwa edytuj

Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod polską nazwą Ligota, a także niemiecką Ellguth we fragmencie: „Ellguth (1531 Elgota, 1534 Lhotta, polnisch Ligota)”[10]. W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Ligota Bielska[11]. 15 marca 1947 nadano miejscowości nazwę Ligota Bialska[12].

W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: Elgoth (1384), Elgotha (1388), Elgoth (1581), Lgotta (1679), Ellgoth (1743), Ellgut, Ligotta (1784), Ellguth, Ligota (1845), Ellguth, Ligota (1864), Ligota Bielska (Ellguth) (1939), Ellguth – Ligota Bialska, -ty -ej (1947), Ligota Bialska, -ty -kiej (1981)[13].

Historia edytuj

Nie jest znana dokładna data założenia wsi. Po raz pierwszy wzmiankowana była w 1376 w dokumencie potwierdzającym istnienie kościoła parafialnego, nad którym patronat sprawowała kolegiata św. Bartłomieja w Głogówku[14]. Następnie wzmiankowana była w 1383 (Elgoth, Ligota). Kolejny zapis pochodzi z dokumentów biskupstwa wrocławskiego z 1447[7]. Po przeprowadzonym przez księcia Władysława Opolczyka podziale księstwa opolskiego na obszar niemodliński i głogówecki, Ligota Bialska przypadła do części głogóweckiej. W 1397 posiadłości bialskie łącznie z Ligotą Bialską przeszły pod władanie książąt oleśnickich[14].

 
Pieczęć Ligoty Bialskiej (1751)

W XVI wieku Ligota Bialska była własnością rodziny Larisch. W 1568 lub 1570 baron Jerzy Prószkowski otrzymał w zastawie majątek ligocki, którego właścicielem był Jan Larisch. W 1596 administrację kasztelanii bialskiej przejął hetman Henryk Wirbski. W tymże roku, w jego obecności, mieszkańcy Ligoty Bialskiej złożyli czynsz. Wśród nich był jeden karczmarz, 10 zagrodników, 9 rolników oraz nieokreślona liczba chałupników. Dokumenty z przełomu XVI i XVII wieku wskazują na istnienie szkoły parafialnej[14].

W 1606 cesarz Rudolf II sprzedał Janowi Krzysztofowi Prószkowskiemu zastawioną Białą wraz z zamkiem i sześcioma wsiami oraz miastem Strzeleczki. Odtąd Ligota Bialska była własnością rodziny Prószkowskich[14]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego bialskiego w Monarchii Habsburgów[15]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[16]. Elżbieta Fryderyka Prószkowska z Schaffgotschów sprzedała swoją własność w 1747 Bartłomiejowi Oderfeldowi. Po śmierci Oderfelda w 1752, jego posiadłość przeszła w ręce spadkobierców, którzy na licytacji w 1756 sprzedali majątek hrabiemu Rudolfowi Matuschce. Według zestawienia Zimmermanna, w 1784 Ligotę Bialską zamieszkiwało 161 osób[14].

 
Pieczęć Ligoty Bialskiej (XIX wiek)

Na początku XIX wieku hrabia Matuschka sprzedał za oprocentowaniem majątek rolny w Ligocie Bialskiej. Nauczanie w tutejszej szkole początkowo odbywało się w języku polskim, natomiast język niemiecki wprowadzono w drugim roku nauki. Naciski germanizacyjne spowodowały wyrugowanie języka polskiego ze szkoły[14]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu chłopa w kapeluszu trzymającego w prawej ręce kosę, a w otoku napis: GEMEINDE ELLGUTH / KREIS NEUSTADT (pol. Gmina Ligota Bialska / Powiat Prudnicki)[17].

W 1905 w Ligocie Bialskiej została założona jednostka ochotniczej straży pożarnej[18]. W 1909 wybudowano nowy murowany kościół św. Stanisława Biskupa w stylu neogotyckim[7]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 617 mieszkańców Ligoty Bialskiej 18 posługiwało się językiem niemieckim, 585 językiem polskim, a 14 było dwujęzycznych[19].

 
Pomnik poległych w I wojnie światowej

Po I wojnie światowej w szkole w Ligocie Bialskiej ponownie uczono w języku polskim[14]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Ligota Bialska znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[20], w obwodzie nr 8 powiatu prudnickiego[21]. Mieszkańcy wsi protestowali przeciwko dopuszczeniu do głosowania tzw. „emigrantów plebiscytowych”[22]. Do głosowania uprawnionych było w Ligocie Bialskiej 515 osób, z czego 318, ok. 61,7%, stanowili mieszkańcy (w tym 303, ok. 58,8% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 499 głosów (ok. 96,9% uprawnionych), w tym 498 (ok. 99,8%) ważnych; za Niemcami głosowało 389 osób (ok. 78,1%), a za Polską 109 osób (ok. 21,8%)[23]. W propolską działalność plebiscytową aktywnie angażował się Aleksander Skowroński – proboszcz parafii w Ligocie Bialskiej. 30 kwietnia 1921 został ostrzeżony o grożącym mu niebezpieczeństwie ze strony niemieckich bojówek, po czym wyjechał do Mikołowa[21]. W latach 20. XX wieku w Ligocie Bialskiej powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej. W okresie międzywojennym pochodzący z Ligoty Bialskiej rzeźbiarz Piotr Triebler postawił we wsi pomnik ku czci swojego krewnego Romualda Osiewacza, który zginął w I wojnie światowej. W 1939 pomnik został częściowo zdewastowany, zdarto z niego epitafium pisane w języku polskim[24].

Po II wojnie światowej, od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[25]. Mieszkańcom Ligoty Bialskiej, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa. Sołtysem wsi został polski działacz Paweł Heda, który zorganizował pierwszą polską szkołę na tym terenie dla uczniów miejscowych i przybyłych z Kresów Wschodnich[14].

W latach 1945–1950 Ligota Bialska należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Śmicz[26], a w latach 1954–1972 była siedzibą gromady Ligota Bialska. Podlegała urzędowi pocztowemu w Ścinawie Małej[27].

4 października 1954, w 20. rocznicę śmierci księdza Skowrońskiego, w Ligocie Bialskiej została odsłonięta tablica upamiętniająca jego osobę[28]. 2 lutego 1955 utworzono Gminną Spółdzielnię „Samopomoc Chłopska” w Ligocie Bialskiej z siedzibą w Białej. 28 listopada 1971 została połączona z Miejską Spółdzielnią Zaopatrzenia i Zbytu w Białej[29]. W kwietniu 1999 oddano do użytku nową remizę ochotniczej straży pożarnej[30]. W 2007 Ligota Bialska przystąpiła do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[31].

Liczba mieszkańców wsi edytuj

Zabytki edytuj

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Ligocie Bialskiej chronione są[35]:

Pomniki i obiekty upamiętniające edytuj

 
Pomnik poległych w I wojnie światowej
  • Pomnik poległych w I wojnie światowej – pomnik w Ligocie Bialskiej powstały w latach 20. XX wieku jako upamiętnienie mieszkańców wsi, którzy polegli w I wojnie światowej[potrzebny przypis].
  • Pomnik Romualda Osiewacza – pomnik na prywatnej posesji w Ligocie Bialskiej wzniesiony w okresie międzywojennym przez Piotra Trieblera ku czci swojego krewnego Romualda Osiewacza, który zginął w I wojnie światowej. W 1939 został częściowo zdewastowany, zdarto z niego epitafium pisane w języku polskim literami z brązu[24].
  • Tablica upamiętniająca Aleksandra Skowrońskiego – tablica pamiątkowa w kościele w Ligocie Bialskiej, powstała w 1954 jako upamiętnienie proboszcza Aleksandra Skowrońskiego. Na tablicy inskrypcja: „X. Prałat Aleksander Skowroński 9. II. 1863 – 4. X. 1934. «Co naród cierpiał, ja odczuwałem, jam dzielił jego rozpacz i ból.» (X. A. Skowroński). W dzudziestolecie śmierci funduje tę tablicę wielkiemu synowi Polski, zasłużonemu kapłanowi, budowniczemu tego kościoła oraz gorącemu szermierzowi idei połączenia Śląska z macierzą wdzięczny lud śląski. Ligota Bialska – 1954 r.”[28]

Transport edytuj

Ligota Bialska posiada połączenia autobusowe z Białą, Głuchołazami, Górką Prudnicką, Korfantowem, Opolem, Prudnikiem, Rzymkowicami. We wsi znajdują się dwa przystanki autobusowe – „Ligota Bialska”, „Skrzyżowanie”[36].

Transport autobusowy w Ligocie Bialskiej obsługiwany był przez PKS Prudnik[37]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[38]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[39], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[40]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[41]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Ligocie Bialskiej i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[42]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[43].

Religia edytuj

 
Kościół św. Stanisława Biskupa

W Ligocie Bialskiej znajduje się katolicki kościół św. Stanisława Biskupa, który jest siedzibą parafii św. Stanisława Biskupa (dekanat Biała)[44]. Przy kościele znajduje się cmentarz[45].

  •  
    Kapliczka
  •  
    Krzyż na cmentarzu
  •  
    Krzyż

Turystyka edytuj

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Ligocie Bialskiej[46].

Szlaki turystyczne edytuj

Przez Ligotę Bialską prowadzą szlaki turystyczne:

Szlaki rowerowe edytuj

Przez Ligotę Bialską prowadzą szlaki rowerowe[49]:

Bezpieczeństwo edytuj

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Ligocie Bialskiej działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[50].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 16 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)[51].

Ludzie związani z Ligotą Bialską edytuj

  • Aleksander Skowroński (1863–1934) – działacz narodowy i społeczny, proboszcz parafii w Ligocie Bialskiej
  • Piotr Triebler (1898–1952) – artysta rzeźbiarz, urodzony w Ligocie Bialskiej
  • Erhard Cziomer (1940–2020) – politolog, historyk i badacz stosunków międzynarodowych, urodzony w Ligocie Bialskiej

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 68182
  2. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 652 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. ↑ a b GUS. Rejestr TERYT.
  6. ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-08-20].
  7. ↑ a b c Ligota Bialska – Urząd Miejski w Białej [online], biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-20].
  8. ↑ Klimat: Ligota Bialska: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-08-20].
  9. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  10. ↑ Triest 1865 ↓, s. 1093.
  11. ↑ P. Wicik: Spis miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego, tudzież podział administracyjny województwa na powiaty, gminy i gromady. Katowice: 1946, s. 29.
  12. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297).
  13. ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. VI, L-Ma, hasło „Ligota Bialska”. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2005, s. 109. ISBN 83-88866-26-5.
  14. ↑ a b c d e f g h Ligota Bialska, powiat Prudnik, gmina Biała – Historia [online], ligotabialska.pl.tl [dostęp 2023-08-28].
  15. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  16. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  17. ↑ 879 Ellguth (Ligota Bialska) II [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 13 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  18. ↑ Andrzej Dereń, 100 lat, „Tygodnik Prudnicki”, 24 (759), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 15 czerwca 2005, s. 2, ISSN 1231-904X.
  19. ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74.
  20. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 22.
  21. ↑ a b Plebiscyt na Śląsku, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 3 (426), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 stycznia 1999, s. 10, ISSN 1231-904X.
  22. ↑ Wiadomości potoczne, „Gazeta Opolska”, Bronisław Koraszewski – redaktor naczelny, 48, Opole: Nakładem i drukiem wydawnictwa „Gazety Opolskiej”, 1 marca 1921, s. 3.
  23. ↑ Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W [online], web.archive.org, 29 stycznia 2017 [dostęp 2023-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-29].
  24. ↑ a b Zbigniew Komarnicki, Artysta z naszej wsi, „Panorama Bialska”, 8, Biała: Zarząd Miasta i Gminy, marzec 1992, s. 8, ISSN 1232-7352.
  25. ↑ Andrzej Dereń, Polska Ziemia Prudnicka, „Tygodnik Prudnicki”, 19 (754), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 11 maja 2005, s. 8, ISSN 1231-904X.
  26. ↑ Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250.
  27. ↑ Wykaz gromad wchodzących w skład gminy, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 3 (4), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 23 listopada 1946, s. 5.
  28. ↑ a b Uroczystości ku czci księdza prałata Aleksander Skowrońskiego. „Gość Niedzielny”, s. 428–429, nr 42 z 17 października 1954. 
  29. ↑ Ryszard Nowak, Początki były trudne, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 44 (1036), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 3 listopada 2010, s. 13, ISSN 1231-904X.
  30. ↑ Remiza w Ligocie Bialskiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 19 (442), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, maj 1999, s. 12, ISSN 1231-904X.
  31. ↑ Ligota Bialska [online], Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 8 lipca 2020 [dostęp 2023-05-30] (pol.).
  32. ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt in Oberschlesien [online], verwaltungsgeschichte.de [zarchiwizowane z adresu 2017-07-08].
  33. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 215.
  34. ↑ a b c d Ligota Bialska [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-26], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  35. ↑ Ewidencja – Gmina Biała [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-02-11].
  36. ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Ligota Bialska, gm. Biała [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-18].
  37. ↑ PKS Connex Prudnik / Przewozy pasażerskie / Rozkład jazdy [online], pks-prudnik.com.pl [dostęp 2024-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2006-10-23].
  38. ↑ Damian Wicher, Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X.
  39. ↑ Zbigniew Taylor, Ariel Ciechański, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  40. ↑ Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2024-04-08].
  41. ↑ Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach [online], transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  42. ↑ Maciej Dobrzański, Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie? [online], Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  43. ↑ Maciej Dobrzański, Powołują związek, który ma ułatwić komunikację [online], Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  44. ↑ Parafie według dekanatów [online], diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-02] (pol.).
  45. ↑ Rocznik Diecezji Opolskiej. Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża, 2006, s. 79. ISBN 83-7342-095-9. (pol.).
  46. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  47. ↑ Ścieżki rowerowe – Urząd Miejski w Białej [online], biala.gmina.pl [dostęp 2020-07-26].
  48. ↑ Szlakiem zabytkowych kościołów [online], turystyka.biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-20] (pol.).
  49. ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.
  50. ↑ Jednostki OSP oraz OSP KSRG – Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Prudniku [online], gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  51. ↑ Posterunek Policji w Białej [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ligota_Bialska&oldid=73452593”