Łycznik późny
Łycznik późny (Sarcomyxa serotina (Pers.) V. Papp) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
łycznik późny |
| Nazwa systematyczna | |
| Sarcomyxa serotina (Pers.) V. Papp Index Fungorum 419: 1 (2019) | |
_P._Karst_272414.jpg)
.JPG)
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji: Sarcomyxa, Sarcomyxaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1793 r. Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus serotinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2019 r. Tamás Papp[1].
Ma 20 synonimów. Niektóre z nich:
- Hohenbuehelia serotina (Pers.) Singer 1951
- Panus serotinus (Pers.) Kühner 1980
- Panellus serotinus (Pers.) Kühner 1950
- Panus serotinus (Pers.) Kühner 1980
- Sarcomyxa serotina (Pers.) P. Karst. 1891[2].
W piśmiennictwie polskim opisywany był w 1898 r. przez S. Chełchowskiego jako bedłka późna lub boczniak późny, w 1983 r. Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda nadali mu nazwę łycznik późny[3]. Wszystkie te nazwy są niespójne z aktualną nazwą naukową[1].
Morfologia edytuj
Średnica 4–11 cm, kształt łopatkowaty, nerkowaty, muszlowaty lub wachlarzowaty. Przyrasta do podłoża bokiem lub bardzo krótkim trzonem. Jest łukowaty lub płaski. Skórka sucha i gładka, a pod nią znajduje się elastyczna, żelatynowata warstewka. Młode owocniki początkowo mają ciemnozielony lub zielonobrązowy kolor, później są ochrowobrązowe, żółtawoochrowe, mięsistobrązowe[4].
Wysokość 0,8–1,4 cm, grubość 1–2 cm. W stosunku do wielkości kapelusza jest bardzo krótki i stosunkowo gruby (czasami w ogóle brak trzonu). Kształt stożkowaty, powierzchnia delikatnie łuskowata, kolor od jasnożółtego do ochrowego[4].
Zbiegające, gęste, początkowo bladożółtawe, potem stopniowo zmieniają kolor na pomarańczowy, żółtokremowy i ochrowy[4].
Żółtawy, o słabym zapachu i gorzkawym smaku[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
W Polsce jest nieczęsty, ale nie jest zagrożony wyginięciem[3].
Występuje na niżu i pogórzu, zarówno na żywych, jak i martwych pniach i gałęziach, głównie drzew liściastych, również na pniakach. Najczęściej spotykany jest na olszach, bukach, jaworach, brzozach, dębach. Rzadko można go spotkać także na drzewach iglastych (na świerkach i sosnach). Owocniki pojawiają się od września do grudnia, często nawet po przymrozkach[4]. Najczęściej występuje w lasach rosnących na terenach podmokłych[5]. W Polsce niezbyt pospolity, ale niezagrożony[3].
Znaczenie edytuj
Saprotrof lub pasożyt. W niektórych atlasach grzybów uznawany jest za grzyb jadalny[4]. Jadany jest np. w Chinach, Hongkongu i w Rosji[6]. Inni jednak autorzy uważają, że z powodu nieco gorzkiego smaku nie tylko, że jest niejadalny, ale również może być uważany za trujący, gdyż zawiera substancje rakotwórcze[5]. Inne badania dowodzą odwrotnie: właściwości antynowotworowe i wspomagające odporność[7]
Gatunki podobne edytuj
Często mylony bywa z boczniakiem ostrygowatym (Pleurotus ostreatus), który również rośnie późną jesienią na drzewach, jednak boczniak jest większy, i ma kapelusz stalowoniebieski, bez zielonych odcieni[4]. Również żółty trzon u łycznika późnego powinien wykluczyć taką pomyłkę[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2022-11-24] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-11-24] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ Eric Boa, Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people, FAO, 2004 (Non-wood Forest Products 17), ISBN 92-5-105157-7.
- ↑ (PDF) Immunomodulating and Antitumor Activities of Panellus serotinus Polysaccharides [online], ResearchGate [dostęp 2018-11-03] (ang.).