Wikipedia

1 złoty 1929 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany

1 złoty 1929 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany – moneta próbna okresu złotowego II Rzeczypospolitej wybita z rewersem projektu Józefa Aumillera oraz awersem M.Kotarbińskiego wykorzystanym do obiegowych złotówek niklowych[1].

1 złoty 1929 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany
Dane podstawowe
Emitent

Mennica Państwowa

Nominał

1 złoty

Rocznik

1929

Emisja
Mennica

Mennica Państwowa

Nakład

115 szt.

Projektant

M. Kotarbiński (awers)
Józef Aumiller (rewers)

Opis fizyczny
Masa

7 g

Średnica

25 mm

Materiał

nikiel

Rant

gładki

Stempel

zwykły

Uwagi

moneta próbna kolekcjonerska
istnieją egzemplarze:

Moneta należy do serii złotówek bitych z jednym z czterech próbnych rewersów zaprojektowanych przez Józefa Aumillera, z których żadna nie stała się wzorem dla wprowadzonej w 1929 r. monety niklowej o tym nominale[2][3]. Inaczej niż w przypadku pozostałych próbnych monet serii skorzystano z obiegowego awersu M.Kotarbińskiego, a w związku z tym monetę wybito z datą roczną 1929[2].

Z tym samym wzorem rewersu oraz awersem także projektu Józefa Aumillera (jak na pozostałych próbnych złotówkach serii), wybito z datą roczną 1928 inną próbną monetę jednozłotową[4].

Na monecie nie ma umieszczonego znaku mennicy, a na rewersie pod cyfrą „1" nominału znajduje się wypukły napis „PRÓBA”[1].

Rys historyczny edytuj

Jako element reformy walutowej Władysława Grabskiego rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 20 stycznia 1924 r., znowelizowanym w kwietniu tego samego roku, wprowadzono między innymi srebrną (próby 750) monetę jednozłotową, o masie 5 gramów i średnicy 23 mm, której wzór został ustalony rozporządzeniem Ministra Skarbu z 26 maja 1924 r. razem z wzorami pozostałych planowanych do wprowadzenia do obiegu nominałów monet od 1 grosza do 100 złotych[5].

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 5 listopada 1927 r. zmieniono system monetarny, zastępując między innymi srebrną monetę jednozłotową odpowiednikiem w niklu o parametrach: masa – 7 gramów, średnica – 25 mm[6].

Cztery projekty wzoru niklowej złotówki przygotował kierownik artystyczny Mennicy Państwowej – Józef Aumiller, który prowadził również dział medalierski. Monety te miały identyczny rysunek awersu z datą 1928, z rysunkiem godła zgodnym z zaprojektowanym przez Zygmunta Kamińskiego i wprowadzonym w grudniu 1927 r. (Dz.U. z 1927 r. nr 115, poz. 980)[3][6].

Rewersy Aumillera miały tradycyjną kompozycję. W centralnej części umieszczony został nominał otoczony jednym z czterech wieńców[3]:

  • zbożowym,
  • dębowym,
  • kwiatowym przewiązanym u dołu,
  • kwiatowym nieprzewiązanym u dołu.

Projekty te nie znalazły uznania. W rozpisanym konkursie wybrano do realizacji projekt M. Kotarbińskiego, w którym nominał otoczony był ornamentem geometrycznym w stylu art déco[7].

Awers edytuj

Na tej stronie znajduje się godło – orzeł w koronie według wzoru z grudnia 1927 r., dookoła w otoku napis: „RZECZPOSPOLITA POLSKA”, na samym dole data – „♦ 1929 ♦”[1].

Rewers edytuj

Rysunek rewersu to nominał „1", pod nim wypukły napis „PRÓBA”, otoczony nieprzewiązanym u dołu wieńcem z liści i owoców, poniżej otokowo napis „ZŁOTY”[8][1].

Opis edytuj

Monetę wybito w Mennicy Państwowej, z rantem gładkim, na krążku o średnicy 25 mm w niklu, w nakładzie 115 sztuk[1].

Istnieje drugi projekt Józefa Aumillera rewersu z wieńcem złożonym z kwiatów i owoców – przewiązanym u dołu[9].

Pod koniec drugiego dziesięciolecia XXI w. ze znanych monet II Rzeczypospolitej złotówka z wieńcem kwiatowym nieprzewiązanym z 1929 r. jest[10]:

Odmiany edytuj

 
Bez napisu PRÓBA

Istnieją odbitki tej monety[11]:

  • bez napisu „PRÓBA” na rewersie – masa 7 gramów, nakład nieznany,
  • wybite stemplem lustrzanym – masa 6,97 grama, nakład nieznany.

Mimo odmiennego wzoru awersu moneta w katalogach z drugiej połowy XX w. była traktowana jako odmiana 1 złoty 1928 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany[8][12][13][14], co uległo zmianie w opracowaniach wydawanych w drugim dziesięcioleciu XXI w[1].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 127–129, ISBN 978-83-87355-65-4.
  2. ↑ a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 116–126, ISBN 978-83-87355-65-4.
  3. ↑ a b c Mennica Polska S.A., Blister: Złotówki okresu międzywojennego, „240 lat Mennicy Polskiej”, Warszawa, s. 5–6.
  4. ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 126, ISBN 978-83-87355-65-4.
  5. ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 150, 230, ISBN 83-912223-4-9.
  6. ↑ a b Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 157, ISBN 83-912223-4-9.
  7. ↑ Mennica Polska S.A., Blister: Złotówki okresu międzywojennego, „240 lat Mennicy Polskiej”, Warszawa, s. 6.
  8. ↑ a b Czesław Kamiński, Ilustrowany katalog monet polskich 1916–1975, wyd. IV poprawione i uzupełnione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1976, s. 70.
  9. ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 126–129, ISBN 978-83-87355-65-4.
  10. ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 16–60, 64–278, ISBN 978-83-87355-65-4.
  11. ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 128–129, ISBN 978-83-87355-65-4.
  12. ↑ Czesław Kamiński, Ilustrowany katalog monet polskich 1916–1977, wyd. V poprawione i uzupełnione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1977, s. 79.
  13. ↑ Czesław Kamiński, Ilustrowany katalog monet polskich 1916–1982, wyd. VI poprawione i uzupełnione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983, s. 102.
  14. ↑ Czesław Kamiński, Ilustrowany katalog monet polskich 1916–1987, wyd. VII zmienione i uzupełnione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988, s. 148.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=1_złoty_1929_Wieniec_kwiatowy_nieprzewiązany&oldid=66058034”