Wikipedia

Mennica Polska

polskie przedsiębiorstwo przemysłu metalowego z siedzibą w Warszawie

Mennica Polska Spółka Akcyjna – polska spółka publiczna z siedzibą w Warszawie, notowana na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych[4], działająca w przemyśle metalurgicznym i precyzyjnym jako producent wyrobów grawersko-medalierskich, mincerskich, innych wyrobów inwestycyjnych z rafinowanych metali szlachetnych, a także jako dostawca systemów płatności. Ponadto poprzez swoje spółki zależne działa na rynkach: deweloperskim, przetwórstwa metali szlachetnych dla zastosowań przemysłowych, oraz ochrony mienia i osób.

Mennica Polska Spółka Akcyjna
ilustracja
Państwo

 Polska

Adres

ul. Ciasna 6
00-232 Warszawa

Data założenia

10 lutego 1766
1994 (spółka)

Forma prawna

spółka akcyjna

Prezes

Katarzyna Budnicka[1]

Przewodniczący rady nadzorczej

Zbigniew Jakubas[2]

Udziałowcy

Zbigniew Jakubas

Nr KRS

0000019196

Giełda

GPW

ISIN

PLMNNCP00011

Symbol akcji

MNC

Dane finansowe
Kapitał zakładowy

51 832 136 zł[3]

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Mennica Polska Spółka Akcyjna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Mennica Polska Spółka Akcyjna”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Mennica Polska Spółka Akcyjna”
Ziemia52°15′05″N 21°00′23″E/52,251389 21,006389
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Grupa kapitałowa

edytuj

Spółka jest jednostką dominującą grupy kapitałowej, w skład której wchodzą również:

  • Mennica Invest Sp. z o.o. (KRS 0000033337), prowadząca działalność deweloperską[5];
  • Mennica Ochrona Sp. z o.o. (KRS 0000039718), zajmująca się ochroną mienia i osób, konwojowaniem, działalnością detektywistyczną oraz instalacjami alarmowymi[6];
  • Mennica-Metale Szlachetne S.A. (KRS 0000295229), prowadząca działalność z zakresu przetwórstwa metali szlachetnych wykorzystywanych na potrzeby produktów przemysłowych[7].

Grupa dysponuje jedyną w Polsce przemysłową rafinerią złota i jest największym dystrybutorem złota w kraju[8].

Działalność

edytuj
 
Znak menniczy Mennicy Warszawskiej z okresu międzywojennego – godło herbu Kościesza
 
Znak menniczy na awersie monety – literka m nad literką w – skrót od: Mennica Warszawska

W ramach działalności menniczej spółka produkuje:

  • wszystkie polskie pieczęcie urzędowe z godłem państwowym (jako następca prawny Mennicy Państwowej) i wszystkie polskie pieczęcie tłumaczy przysięgłych – na zasadach prawnego monopolu[9][10];
  • polskie monety obiegowe[11] i kolekcjonerskie[12];
  • monety na zamówienie emitentów z innych państw[13];
  • inwestycyjne sztabki złota o masie od 0,25 do 1000 g[14];
  • wszystkie polskie odznaczenia państwowe[15];
  • medale i znaczki[16];
  • datowniki[17];
  • pieczęcie i znaczniki (cechowniki) probiercze[18].

Spółka zajmuje się również sprzedażą produktów inwestycyjnych, takich jak złoto (sztabki i monety bulionowe), srebro i brylanty.

Na rynku płatności elektronicznych Mennica Polska wprowadziła w ponad 700 miejscowościach sieć terminali „Strefa”, umożliwiających sprzedaż doładowań telefonów komórkowych, biletów komunikacji miejskiej oraz dokonywanie przedpłat parkingowych. Spółka wdrożyła i rozwija sieć sprzedaży biletów i doładowań parkingowych kodowanych na Warszawskiej Karcie Miejskiej, wdrożyła również systemy Jaworznickiej Karty Miejskiej i Suwalskiej Karty Miejskiej[19] oraz system Karty Biletu Elektronicznego dla Lublina[20].

W ramach działalności deweloperskiej grupa zrealizowała osiedle w Łomiankach, pierwszy etap osiedla w Jabłonnie oraz dwa budynki mieszkalne w Warszawie[5]. Oferuje także wynajem powierzchni biurowych, magazynowych, produkcyjnych i reklamowych[21].

Dział informatyki przedsiębiorstwa świadczy usługi z zakresu doradztwa, konfiguracji, administrowania i naprawy sprzętu komputerowego i sieci, projektowania i konfiguracji oprogramowania i inne[22]. Ponadto firma zajmuje się konserwacją, remontami[23] i unieszkodliwianiem odpadów przemysłowych[24].

W dniu 5 lutego 2009 na World Money Fair w Berlinie ogłoszono ustalanie międzynarodowego partnerstwa pomiędzy Mennica Polska a Professional Coin Grading Service (PCGS). Program ma na celu klasyfikowanie i certyfikowanie nowych monet okolicznościowych bitych w Mennicy, jak również ustanowienie centrum PCGS w budynku mennicy w Warszawie. Nowy program umożliwi kolekcjonerom i dealerom z Polski i Europy Wschodniej przesłanie do certyfikacji monet zarówno dawnych, jak i współczesnych[25].

Przedsiębiorstwo jest właścicielem muzeum – Gabinetu Numizmatycznego Mennicy Polskiej.

Historia

edytuj

Mennica Warszawska (1766–1867)

edytuj

Początki mennicy sięgają reformy monetarnej przeprowadzonej przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1766 roku. 7 września 1764 Stanisław August Poniatowski został wybrany na króla przez sejm elekcyjny i obarczony obowiązkiem reformy monetarnej i tym samym uruchomienia nowej mennicy. Na początku następnego roku, 10 stycznia 1765 król powołał Komisję Menniczą, a 3 lipca nabył posesję z pałacem przy ul. Bielańskiej, aby wybudować tam nową mennicę. Oficjalnie data 10 lutego 1766 została przyjęta za datę założenia mennicy i wprowadzenia nowego systemu monetarnego w Polsce, a na pamiątkę tego wydarzenia w dzień 10 lutego ustanowiono święto mennicze (Dzień Mincerza). 15 marca 1787 zmieniono stopę menniczą. W roku 1791 Mennica wprowadziła swój znak menniczy – litery M.V. oraz M.W. (Mennica Warszawska) (używane też później w XIX wieku, a w obecnej formie od 1965 r.)[26].

W maju 1794 roku królowi cofnięto przywilej bicia monety, a mennica została przejęta przez Komisję Skarbową. 14 czerwca ponownie zmieniono stopę menniczą. Mennica została zamknięta w wyniku rozbiorów 9 stycznia 1796 roku. 9 czerwca 1810 ponownie rozpoczęła działalność, bijąc monety Księstwa Warszawskiego – złote, srebrne i miedziane (w latach 1810–1813 wybito ok. 64 mln jednostek)[27] – aż do 9 czerwca 1815 (kongres wiedeński). Przez cały 1815 rok biła monety pod stemplem nieistniejącego już Księstwa Warszawskiego, z datą wsteczną 1814. Od 1 stycznia 1816 biła już monety dla Królestwa Polskiego[26].

16 czerwca 1817 rozpoczęto przy ul. Bielańskiej budowę nowego gmachu mennicy według projektu Piotra Aignera. W 1824 uzyskała monopol na produkcję stempli i pieczęci państwowych, na wniosek ministra spraw wewnętrznych. W czasie powstania listopadowego w 1830 mennica pełniła funkcję zakładów zbrojeniowych. 25 stycznia 1831 Sejm zdetronizował króla Mikołaja I i mennica zaczęła bić monety z godłami narodowymi[26].

Ukaz carski 15 października 1832 r. wprowadził pierwszą dwujęzyczną monetę rosyjsko-polską o nominale 15 kopiejek = 1 złoty, a 3 października 1841 walutę rosyjską (pierwszego rubla wybito w następnym roku). Od roku 1842 rozpoczęło się stopniowe ograniczanie działalności Mennicy Warszawskiej[27]. W roku 1850 zmieniono znak menniczy MW na pisane cyrylicą ВМ. Rok później otwarto Główną Probiernię przy Mennicy Warszawskiej. W 1865 produkcja została zatrzymana (do tego czasu, od 1816, wybito ponad 300 mln jednostek)[27]. Ostateczna likwidacja nastąpiła w roku 1867 i z dniem 1 stycznia 1868 mennica została przez władze carskie zamknięta (ostatni dyrektor Mennicy, Stanisław Pusch, sporządził w tym czasie „Krótki rys historyczny o mennicy warszawskiej…”), a w 1907 jej budynek przy ul. Bielańskiej rozebrany z przeznaczeniem placu pod Rosyjski Bank Państwa[26] (zob. budynek Banku Polskiego w Warszawie).

Mennica Państwowa (1924–1994)

edytuj
 
Pierwszy budynek Mennicy Polskiej przy ul. Żelaznej w Warszawie (zburzony w 2014[28])

Mennica wznowiła działalność 14 kwietnia 1924 w nowej lokalizacji przy ul. Markowskiej 18 na warszawskiej Pradze[29]. Nowoczesne maszyny sprowadzono z Francji, Wielkiej Brytanii i Niemiec[29]. Do 1928 zakład otrzymał monopol na „wyrób pieczęci z orłem państwowym”, jak również został zobowiązany do dokonywania ekspertyz i wydawania orzeczeń w sprawie autentyczności monet oraz pieczęci urzędowych i ich odcisków[26].

Po rozpoczęciu II wojny światowej mennica została częściowo zniszczona, a jej zbiory zrabowane przez wojska niemieckie (kustosz Władysław Terlecki zdołał uratować ok. 10% eksponatów). W latach 1941–1944 władze okupacyjne biły cynkowe monety dla ziem polskich. Władze jednak nie kontrolowały produkcji stempli, więc wszystkie monety z tego okresu zostały wykonane stemplami sprzed wojny, na których znajdował się orzeł biały, a nie było swastyki. 12 września 1944 budynki zakładu zostały wysadzone. Mennica wznowiła działalność jeszcze w 1944 przy ul. Markowskiej, nie wytwarzała jednak monet ze względu na brak zamówień.

W 1950 roku decyzją rządu ustanowiono nową walutę, złotego polskiego równego 100 groszom i pierwsze 2 mld monet wybito poza Polską. W 1952 mennica została przeniesiona do nowej siedziby przy ówczesnej ul. Ceglanej (dziś ul. Pereca na Woli na zbiegu z ul. Żelazną). W nowej siedzibie mennicy pierwsze powojenne monety (1 gr i 2 gr), jeszcze z napisem „Rzeczpospolita Polska” i datą wsteczną 1949, wybito w 1953 r. W 1955 r. potwierdzono monopol mennicy na wyrób polskich pieczęci urzędowych z godłem państwowym, obowiązujący wciąż po dzień dzisiejszy[9]. W roku 1957 na monetach jako nazwa państwa pojawiła się „Polska Rzeczpospolita Ludowa”. W tym samym roku zadecydowano o aktualizowaniu roku na stemplach wraz ze zmianą roku kalendarzowego. Po wojnie, do 1964 roku mennica wybiła ponad 1,84 mld złotych, czyli niemal tyle, ile powstało od początku w roku 1766 do 1944. W 1966 przedsiębiorstwo zostało odznaczone Orderem Sztandaru Pracy I klasy[26].

Od 20 września 1990 na monety powróciły napis „Rzeczpospolita Polska” i orzeł w koronie[26].

W latach 1990–1994 (od 27 grudnia) objęta całkowitą tajemnicą trwała produkcja polskich monet denominacyjnych. 225. rocznicę założenia mennicy, w 1991 roku, uczczono pamiątkową pierwszą polską monetą bimetaliczną[26].

Mennica Państwowa S.A. (1994–2005)

edytuj
 
Budynek Mennicy Polskiej przy ul. Żelaznej w Warszawie zburzony w 2016[30]

W kwietniu 1994 mennica została przekształcona w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa „Mennica Państwowa Spółka Akcyjna”, a 26 września otwarto nowy budynek przy ul. Żelaznej 56. Ten właśnie, nowy budynek mennicy przy Żelaznej, został zburzony w 2016[30]. Na przełomie sierpnia i września rozpoczęto bicie pierwszych polskich obiegowych monet bimetalicznych – 2 zł i 5 zł – tych ostatnich z jednoczesnym łączeniem rdzenia z pierścieniem, a w styczniu 1995 nastąpiły denominacja polskiego złotego oraz przywrócenie monet do obiegu pieniężnego. W 1995 wybito pierwsze polskie monety złote oparte na standardzie uncji[26].

7 kwietnia 1998 miało miejsce pierwsze notowanie akcji mennicy na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie[4]. Firma rozpoczęła działalność również w obszarze płatności elektronicznych. Od grudnia 2001 roku jest operatorem Systemu Karty Miejskiej w Warszawie[26].

 
Sklep Mennicy Polskiej[31] – ul. Grzybowska 43A lok. 3, 00-855 Warszawa

Od 2004 r. spółce przyznano ustawowy monopol na wyrób wszystkich polskich pieczęci tłumaczy przysięgłych[32].

Mennica Polska S.A. (po 2005)

edytuj

31 maja 2005 została zmieniona nazwa spółki na obecną: Mennica Polska Spółka Akcyjna[33]. Od 2008 roku na rynku polskim działała również spółka zależna Mennicy Polskiej – Skarbiec Mennicy Polskiej SA[26]. 27 kwietnia 2010 Ministerstwo Skarbu Państwa i Bank Gospodarstwa Krajowego sprzedały łącznie 42% akcji spółki, kończąc tym samym jej prywatyzację. 13 lipca 2011 roku Mennica Polska otworzyła swój sklep firmowy poza Warszawą – w Krakowie na Zamku Królewskim na Wawelu.

Spółka pozostawała jedynym producentem polskich monet obiegowych aż do 2014 roku, kiedy straciła produkcję monet groszowych 1, 2 i 5 groszy na rzecz Mennicy Brytyjskiej(inne języki)[34]. W 2021 r. połączono ze spółką dominującą podmioty zależne: Mennica Polska od 1766 Sp. z o.o. (KRS 0000374497) (dawniej: Eko Technologie Logistyka Sp. z o.o.), a także Skarbiec Mennicy Polskiej S.A. (KRS 0000008557) (dawniej: Mennica Elektroniczne Transakcje S.A.)[35].

Mennica Polska jest nadal jedynym producentem monet kolekcjonerskich Narodowego Banku Polskiego, a także polskich pieczęci urzędowych z godłem państwowym i polskich pieczęci tłumaczy przysięgłych. Mennica produkuje monety również dla zagranicznych emitentów i banków centralnych, np. monety obiegowe dla Dominikany, Armenii i Ukrainy, a monety kolekcjonerskie dla Armenii, Białorusi, Ukrainy i Cypru[33].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Zmiany w zarządzie Mennicy Polskiej. Katarzyna Budnicka – Prezes Zarządu i Dyrektor Naczelny.
  2. ↑ Mennica Polska SA Rada nadzorcza.
  3. ↑ Pan Grzegorz Zambrzycki Prezesem i Dyrektorem Naczelnym Mennicy Polskiej. Mennica Polska S.A. [dostęp 2012-07-02]. (pol.).
  4. ↑ a b MENNICA (MNC). Informacje podstawowe. [w:] GPWInfoStrefa [on-line]. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie i Polska Agencja Prasowa. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  5. ↑ a b Mennica Invest Sp. z o.o. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  6. ↑ Mennica Ochrona. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  7. ↑ Mennica-Metale Szlachetne S.A. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  8. ↑ Surowce. „Rzeczpospolita. ekonomia & rynek; B12”, 2012-09-04. 
  9. ↑ a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 1955 r. w sprawie tablic i pieczęci urzędowych (Dz.U. z 1955 r. nr 47, poz. 316).
  10. ↑ Dz.U. z 2019 r. poz. 1326
  11. ↑ Monety polskie. Obiegowe. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  12. ↑ Monety Kolekcjonerskie. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  13. ↑ Monety Świata z Mennicy Polskiej. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  14. ↑ Sztabki złota. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  15. ↑ Odznaczenia Państwowe. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  16. ↑ Medale i Znaczki. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  17. ↑ Datowniki. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  18. ↑ Pieczęcie i znaczniki probiercze. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  19. ↑ Płatności elektroniczne. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  20. ↑ Karta Biletu Elektronicznego. MPK Lublin Sp. z o.o. [dostęp 2009-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-10)]. (pol.).
  21. ↑ Wynajem powierzchni. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  22. ↑ Informatyka. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  23. ↑ Konserwacja i Remonty. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  24. ↑ Usługi w zakresie unieszkodliwiania odpadów przemysłowych. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  25. ↑ PCGS Establishes Groundbreaking International Program With Polish Mint. CoinNews.net. [dostęp 2008-05-02]. (ang.).
  26. ↑ a b c d e f g h i j k Kronika Mennicy. [dostęp 2012-07-09]. (pol.).
  27. ↑ a b c Władysław Terlecki: Mennica Warszawska: 1765-1965. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970.
  28. ↑ Fragment elewacji runął na ziemię - Wola. tvnwarszawa.tvn24.pl. [dostęp 2016-03-20].
  29. ↑ a b Joanna Kowalczyk: Mennica warszawska i jej załoga, [w:] Wielkie zakłady przemysłowe Warszawy. Państwowe Wydawnictwo Naukowe: 1978, 1978, s. 247.
  30. ↑ a b Fragment elewacji runął na ziemię – Wola [online], tvnwarszawa.tvn24.pl [dostęp 2016-03-30].
  31. ↑ Sklep Skarbca Mennicy Polskiej (Warszawa) [online], Mennica Polska SA [dostęp 2023-02-08] (pol.).
  32. ↑ Ustawa o zawodzie tłumacza przysięgłego.
  33. ↑ a b Mennica dziś. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-05-02]. (pol.).
  34. ↑ Narodowy Bank Polski – Internetowy Serwis Informacyjny.
  35. ↑ Skarbiec Mennicy Polskiej S.A. Mennica Polska S.A. [dostęp 2008-08-27]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mennica_Polska&oldid=75033558”