5 Wileński Pułk Artylerii Lekkiej

5 Wileński Pułk Artylerii Lekkiej (5 pal) – oddział artylerii lekkiej Polskich Sił Zbrojnych.

5 Pułk Artylerii Lekkiej
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1941

Nazwa wyróżniająca

Wileński

Tradycje
Rodowód

5 Pułk Artylerii Lekkiej (PSZ)

Dowódcy
Pierwszy

ppłk dypl. Tadeusz Sheybal

Ostatni

płk dypl. Kazimierz Kuś

Działania zbrojne
kampania włoska
Organizacja
Dyslokacja

Pordenone (II 1946)[1]

Rodzaj wojsk

Artyleria

Podległość

5 Kresowa
Dywizja Piechoty

Formowanie i zmiany organizacyjne

edytuj

Pułk wchodził w skład 5 Kresowej Dywizji Piechoty. Zalążki stanowili przede wszystkim artylerzyści z 5 Dywizji Piechoty reorganizującej się Armii Andersa. Sformowany został w Tatiszczewie na bazie organicznego pułku artylerii. W związku z przegrupowaniem armii na południe ZSRR 20 stycznia 1942 roku 5 pal przebazował się do Dżalalabadu w Kirgistanie. W marcu 1942 roku pułk wydzielił do CWArt. w Kara-Suu dwie baterie, wyposażone zgodnie z etatem. W pułku pozostały sztaby 2 dywizjonów i 4 baterie. Zreorganizowano więc dywizjony dwubateryjne, co również miało na celu przystosowanie do przyszłych etatów brytyjskich. Część żołnierzy pochodziła także z rozformowanego 8 pal. W ostatnim okresie pobytu w Związku Sowieckim zaczęto intensywnie szkolić kierowców. 2 sierpnia pułk rozpoczął przygotowania do odejścia do Krasnowodska w związku z rozpoczętą ewakuacją do Iranu, a następnie do Iraku.

Wiosną 1943 pułk stacjonował na północ od Kirkuku.

Po wojnie pułk, będąc w składzie wojsk okupacyjnych, pełnił między innymi służbę wartowniczą. W lutym 1946 ochraniał obiekty wojskowe i komunikacyjne w rejonie Pordenone[2].

Skład organizacyjny

edytuj
 
 
 
 
Angielska haubicoarmata 25-funtowa

Dowództwo

Stan pułku na dzień 1 kwietnia 1942:

Stan pułku na sierpień 1943 r.[3]:

Dowództwo pal-u nie posiadało organów sztabowych. Funkcje te wykonywali: adiutant; oficer informacyjny; oficer ds. kwatermistrzowskich.

Wileńscy artylerzyści

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: oficerowie 5 Wileńskiego Pułku Artylerii Lekkiej.

dowódcy:

ppłk dypl. Leon Tadeusz Sheybal (13 IX 1941 - 26 VII 1943[4])[5]
ppłk /płk/ Tadeusz Wirth (do 1 V 1945)[6]
płk dypl. Kazimierz Kuś (do 5 V 1947)

zastępcy dowódcy:

  • mjr Mieczysław Saraszewski[5]
  • mjr Wojciech Biliński
  • mjr Gustaw Różycki[6]
  • mjr Józef Rydzewski
  • mjr Jerzy Janasiewicz

Dowódca I dywizjonu:

  • mjr Wojciech Biliński[5]

Dowódca II dywizjonu:

  • kpt. Józef Rydzewski[5]

Dowódca III dywizjonu:

  • kpt. Bolesław Gustaw Różycki[5]

Obsada pułku według stanu na dzień 1 stycznia 1945

  • dowódca - płk Tadeusz Wirth
  • zastępca - mjr Józef Rydzewski
  • adiutant – por. Stanisław Paczoski[6]
  • oficer obserwacyjny - ppor. Eugeniusz Kaźmierczak
  • oficer zwiadowczy - ppor. Kazimierz Zamojski
  • dowódca I dywizjonu – kpt. Wacław Trawiński[6]
    • 1 bateria - por. Leonidas Kulbicki
    • 2 bateria - por. Aleksander Wiejak
  • dowódca II dywizjonu – kpt. Zygmunt Zwolanowski[6]
    • 3 bateria - por. Józef Drozdowski
    • 4 bateria - por. Felicjan Wieczorek
  • dowódca III dywizjonu – kpt. Honoriusz Halicki[6]
    • 5 bateria - por. Włodzimierz Strzałkowski
    • 6 bateria - por. Lesław Korzeniowski

Kawalerowie Orderu Virtuti Militari

 
Order Virtuti Militari
ppłk Tadeusz With
mjr. Józef Rydzewski
mjr. Jerzy Janasiewicz
kpt. Różyczki Gustaw
kpt Wacław Trawiński
por. Tadeusz Ciundzielewicz
por. Włodzimierz Strzałkowski
por. Leon Masłowski
por. Aleksander Wiejak
por. Witold Piechowski
por. Leonidas Kulbicki
ppor. Zygmunt Mioduszewski
ppor. Eugeniusz Kaźmierczak
plut. Stanisław Bykowski
kpr. Emil Kornacki
kpr. Julian Zawiła
kan. Jerzy Romanowski
kpr. Stefan Łukasiewicz
kan. Bogdan Mikołaj
kan. Eliasz Paszko

Przypisy

edytuj
  1. Żak 2014 ↓, s. 125.
  2. Żak 2014 ↓, s. 143.
  3. Szczurowski 2001 ↓, s. 278.
  4. Suchcitz (red.) 2012 ↓, s. 10, 61,87.
  5. a b c d e Polak 2004 ↓, s. 121.
  6. a b c d e f Blum i in. 1990 ↓, s. XXIII.

Bibliografia

edytuj
  • Maciej Szczurowski: Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-918-X.
  • Piotr Żaroń: Armia Polska w ZSRR, na Bliskim i Środkowym Wschodzie, Warszawa 1981
  • Aleksander Blum, Maciej Przedrzymirski, Jerzy Wisz, Jan Paśnicki: Artyleria polska Bitwa o Bolonię 1945. Materiały do Księgi Pamiątkowej Artylerii Polskiej na Zachodzie 1940-1945. Londyn: Koło Oficerów Artylerii, 1990.
  • Jan Partyka: Odznaki i oznaki PSZ na Zachodzie 1939–1945. Wojska Lądowe. Rzeszów: Wydawnictwo Libri Ressovienses, 1997. ISBN 83-902021-9-0.
  • Jakub Żak: Nie walczyli dla siebie. Powojenna odyseja 2 Korpusu Polskiego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2014. ISBN 978-83-7399-621-2.
  • 5 Dywizja Piechoty w dziejach oręża polskiego. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1997. ISBN 83-87103-20-9.
  • Andrzej Suchcitz (red.): 5 Kresowa Dywizja Piechoty 1941-1947. Zarys dziejów. Londyn: Fundusz Pomocy Wdowom, Sierotom i Inwalidom 5 Kresowej Dywizji Piechoty, 2012. ISBN 978-0-9559724-0-9.
  • Michał Polak, Grot - Zeszyty Historyczne nr 18/19 2004.„Obsada dowództw Armii Polskiej na Wschodzie według stanu na 1 stycznia 1943 r.”, Leszno: Wydawnictwo Instytutu im. gen. Stefana „Grota” Roweckiego w Lesznie, 2004, ISSN 1509-9792.