AEC Matador

AEC Matador
	; AEC Matador holuje armatę 3,7-calową. Caen, 7 sierpnia 1944
	Dane podstawowe
Państwo	Wielka Brytania
Producent	Associated Equipment Company
Typ pojazdu	ciągnik artyleryjski
Trakcja	kołowa 4×4
Załoga	1
	Historia
Produkcja	1938-1950
Egzemplarze	10142
	Dane techniczne
Silnik	diesel AEC A.187; 6-cylindrowy, rzędowy; 7,6 litra o mocy 95 KM; lub benzynowy A.193
Długość	6,3 m
Szerokość	2,38 m
Wysokość	2,91 m
Masa	7,75 t
	Osiągi
Prędkość	48 km/h
	Dane operacyjne
	Multimedia w Wikimedia Commons

AEC Matador – brytyjski ciągnik artyleryjski z okresu II wojny światowej. Budowany w zakładach Associated Equipment Company (AEC) w latach 1938-1950. Fabryczne oznaczenie modelu to O853 lub 853 (litera O oznacza oil, czyli silnik wysokoprężny; symbol bez tej litery oznaczał wersję z silnikiem benzynowym). Używany przez siły zbrojne Wielkiej Brytanii, państw Wspólnoty Brytyjskiej i (po wojnie) Danii^[1].

Konstrukcja edytuj

Ciągnik został opracowany na bazie ciężarówki o napędzie 4×2 również noszącej nazwę Matador (wszystkie modele samochodów produkowane przez firmę AEC nosiły nazwy zaczynające się na literę M; O853 był trzecim modelem nazwanym Matador). Kabina Matadora jest wyraźnie spłaszczona od przodu, posiada półkolisty dach. Dwa przednie koła znajdują się w jej bokach. Część bagażowa osłonięta brezentową lub płócienną plandeką. Kabina z drewna jesionowego, wzmacniana stalowymi okuciami. Ciągnik wyposażony był w wyciągarkę o udźwigu do 7 ton^[1].

Wersje pojazdu edytuj

ACV Dorchester brytyjskiej 2 dyw. panc., Libia, grudzień 1941

Wersja podstawowa to skrzyniowy ciągnik artyleryjski – na skrzyni ładunkowej przewożono amunicję i wyposażenie; były też ławki dla 9-10 ludzi obsługi. W brytyjskiej armii ciągniki Matador holowały głównie: haubice 25-funtowe i 7,2-calowe, armaty: 5,5-calowe oraz przeciwlotnicze 3,7-calowe^[1].

Budowano też wozy pomocy technicznej – na tylnej części podwozia montowano dźwig na obrotowej podstawie^[1].

W 1940 roku opracowano na podwoziu Matadora pojazd opancerzony, budowany głównie jako wóz dowodzenia (ACV – armored command vehicle) nazwany Dorchester, ale też jako pojazd saperski lub do przewozu żołnierzy^[1].

Na potrzeby wojsk brytyjskich walczących w kampanii afrykańskiej powstało samobieżne działo przeciwpancerne Deacon. Na podwoziu Matadora montowano działo 6-funtowe w pancernej osłonie (również kabina kierowcy została obudowana pancernymi płytami)^[1]. Zbudowano 175 takich pojazdów. W czasie walk niektóre działa przebudowano na opancerzone wozy amunicyjne – wieżę z działem zastąpiono opancerzoną skrzynią ładunkową^[1].

W jednym egzemplarzu zbudowano prototyp półgąsienicowego ciągnika artyleryjskiego. Ponieważ próby wykazały, że nie ma on lepszych własności terenowych niż zwykła, kołowa wersja, nie kontynuowano prac nad tą konstrukcją^[1].

AEC 854 przy bombowcu Avro Lancaster

Firma AEC opracowała także większą – trzyosiową – wersję pojazdu o napędzie 6x6 (model O854/854) bazującą na Matadorze 4x4. Pojazdy tej wersji budowano dla jednostek Bomber Command, w większości jako cysterny lotniskowe. Niektóre zostały przebudowane na wozy pomocy technicznej z dźwigiem. Na podwoziu O854 powstało również 185 ruchomych instalacji do wytwarzania bezpośrednio na lotnisku tlenu i wodoru^[1].

Na modelu O854 bazowała inna wersja wozu dowodzenia (ACV) oznaczona jako O857^[1].

W latach 1940-44 zbudowano 1051 pojazdów wersji O854 i 463 – wersji 854^[1].

Produkcja i służba edytuj

Do końca wojny zbudowano 9620 Matadorów wersji O853/853. Większość (8612) były to ciągniki w wersji podstawowej, które trafiły do jednostek armii brytyjskiej walczących na wszystkich frontach II wojny światowej. Dla RAF powstało 417 pojazdów głównie w wersji cysterny (ale używano ich też do wyciągania na brzeg łodzi latających Short Sunderland). Pojazdów opancerzonych (większość w wersji ACV) zbudowano 416^[1].

W roku 1950 zbudowano jeszcze 792 pojazdy w wersji podstawowej O853^[1].

Po wojnie wiele Matadorów trafiło do użytkowników cywilnych, np. jako ciężkie pojazdy pomocy technicznej lub przy robotach leśnych (dzięki zawieszeniu przystosowanemu do trudnego terenu). Wiele z tych pojazdów wciąż jest sprawnych^[1].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ; Steve Richards: AEC Matador. Taking the rough with the smooth. Japonica Press, 2011. ISBN 978-1-904686-24-8.

Bibliografia edytuj

Steve Richards: AEC Matador. Taking the rough with the smooth. Japonica Press, 2011. ISBN 978-1-904686-24-8.

[MAT-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ; Steve Richards: AEC Matador. Taking the rough with the smooth. Japonica Press, 2011. ISBN 978-1-904686-24-8.

[1]