AU Microscopii

gwiazda w gwiazdozbiorze Mikroskopu

AU Microscopii (Gliese 803) – gwiazda w gwiazdozbiorze Mikroskopu. Jest ona oddalona od Słońca o około 32 lata świetlne. Gwiazdę otacza dysk pyłowy i okrążają planety.

AU Microscopii
Ilustracja
Zdjęcie z przeglądu nieba 2MASS
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Mikroskop

Rektascensja

20h 45m 09,532s[1]

Deklinacja

−31° 20′ 27,24″[1]

Paralaksa (π)

0,102830 ± 0,000049[1]

Odległość

31,715 ± 0,018 ly
9,2748 ± 0,0055 pc

Wielkość obserwowana
(pasmo V)

8,627 ± 0,052m[1]

Ruch własny (RA)

281,424 ± 0,075 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

−359,895 ± 0,054 mas/rok[1]

Prędkość radialna

−4,50 ± 0,25 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

czerwony karzeł

Typ widmowy

M1 VeBa1[1]

Masa

0,50 ± 0,03[2] M

Promień

0,75 ± 0,03[2] R

Wielkość absolutna

8,83m[3]

Jasność

0,025–0,029 L[4]

Wiek

(22 ± 3) mln lat[2]

Temperatura

3700 ± 100 K[2]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

7267[3] pc

Mimośród

0,0250[3]

Alternatywne oznaczenia
2MASS: J20450949-3120266
Cordoba Durchmusterung: CD −31 17815
Katalog Gliesego: GJ 803
Katalog Henry’ego Drapera: HD 197481
Katalog Hipparcosa: HIP 102409
SAO Star Catalog: SAO 212402
AU Microscopii, LTT 8214, CPD −31 6335

Charakterystyka

edytuj

Gwiazda AU Microscopii tworzy układ potrójny z gwiazdą podwójną Gliese 799 AB (AT Microscopii), oddaloną od niej o 1,2 roku świetlnego[4][5]. Wszystkie trzy składniki są czerwonymi karłami, niewidocznymi dla nieuzbrojonego oka. Należą do rozpraszającej się w przestrzeni gromady gwiazd o wieku i ruchu własnym podobnym do gwiazdy Beta Pictoris[4].

AU Microscopii należy do typu widmowego M1[1]. Ma jasność w zakresie widzialnym równą zaledwie ok. 2,5–2,9% jasności Słońca, ale uwzględniając promieniowanie podczerwone emituje 0,1 energii wyświecanej przez Słońce[4]. Jest to młoda, aktywna gwiazda rozbłyskowa należąca do zmiennych typu BY Draconis[4]. Jej wiek jest oceniany na 22 miliony lat[6]. Masa tej gwiazdy to około pół masy Słońca, a jej promień jest równy 75% promienia Słońca[2].

Układ planetarny

edytuj
 
Zdjęcia struktur w dysku otaczającym AU Mic

W latach 1980. satelita IRAS zaobserwował nadwyżkę promieniowania podczerwonego z okolic tej gwiazdy, wskazującą na istnienie wokół niej dysku pyłowego. Dysk był fotografowany przez teleskopy Hubble’a i VLT. Zaobserwowano w nim łukowate lub falowe zaburzenia gęstości, niektóre poruszające się z prędkościami przekraczającymi prędkość ucieczki. Jednym z możliwych wyjaśnień ich powstania jest uderzenie silnego rozbłysku gwiazdy w hipotetyczną planetę, które powoduje oderwanie części materii, która następnie oddala się przez dysk[4][7].

Istnienie planet okrążających AU Microscopii było podejrzewane na podstawie obserwacji dysku. W 2020 roku, dzięki danym zgromadzonym przez Kosmiczny Teleskop Spitzera oraz teleskop TESS, odkryto dwie planety przechodzące przed tarczą tej gwiazdy[8]. Pierwsza z planet (AU Mic b) ma okres orbitalny równy 8,46 dnia i promień 0,46 promienia Jowisza[6]. Druga planeta jest nieco mniejsza (0,28 RJ), okrąża gwiazdę w 18,86 dnia[9]. Są to więc obiekty bardzo podobne rozmiarami do Neptuna; ich masy są znane z bardzo dużą niepewnością. W 2023 roku analizy zaburzeń czasu tranzytu tych dwóch planet pozwoliły zweryfikować istnienie trzeciego obiektu w układzie. Według najbardziej prawdopodobnego rozwiązania, jest to planeta o masie bardzo podobnej do masy Ziemi, krążąca pomiędzy dwiema wcześniej znanymi[10].

Towarzysz Masa minimalna
[M🜨]
Promień
[R🜨]
Okres orbitalny
[d]
Półoś wielka
[au]
Nachylenie osi
[°]
Ekscentryczność
b[2][10] 37 +60−16 5,12 +0,06−0,10 8,46294 ± 0,00001 0,0830 +0,0009−0,0016 89,35 ± 0,75 0,00021 ± 0,00006
d[11][10] 1,013 ± 0,146 1,0118 ± 0,0408 12,7381 ± 0,0013 88,10 ± 0,43 0,00097 ± 0,00042
c[9][10] 32 +60−19 3,14 +0,31−0,36 18,85905 ± 0,00010 0,1417 +0,0016−0,0028 89,64 ± 0,72 0,01056 ± 0,00089

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i AU Microscopii w bazie SIMBAD (ang.)
  2. a b c d e f AU Mic b w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)
  3. a b c Anderson E, Francis C.: HIP 102409. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2019-11-05]. (ang.).
  4. a b c d e f AU and AT Microscopii AB. SolStation. [dostęp 2019-11-03]. (ang.).
  5. Mason et al.: WDS J20452-3120A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
  6. a b Peter Plavchan i inni, A planet within the debris disk around the pre-main-sequence star AU Microscopii, „Nature”, 582, 2020, s. 497–500, DOI10.1038/s41586-020-2400-z (ang.).
  7. Tajemnicze zaburzenia przemieszczające się w dysku, w którym powstają planety. Europejskie Obserwatorium Południowe, 2015-10-07. [dostęp 2019-11-05].
  8. Francis Reddy: Neptune-sized planet discovered orbiting young, nearby star. Phys.org. [dostęp 2020-06-25]. (ang.).
  9. a b AU Mic c w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)
  10. a b c d Justin M. Wittrock i inni, Validating AU Microscopii d with Transit Timing Variations, „The Astronomical Journal”, arXiv:2302.04922.
  11. AU Mic d w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)