Acantholycosa norvegica
Acantholycosa norvegica – gatunek pająka z rodziny pogońcowatych i podrodziny Pardosinae. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję.
| Acantholycosa norvegica | |||||
| (Thorell, 1872) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Infrarząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
Acantholycosa norvegica | ||||
| |||||
Taksonomia edytuj
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1872 roku przez Tamerlana Thorella pod nazwą Lycosa norvegica[1][2]. Z kolei w 1875 roku Ludwig Carl Christian Koch opisał Lycosa sudetica[3][2]. W 1908 roku wyznaczony on został przez Friedricha Dahla gatunkiem typowym nowego rodzaju Acantholycosa[4]. W 1936 roku Dimitrij Charitonow umieścił w rodzaju Acantholycosa również gatunek opisany przez Thorella[5]. W 1963 roku Jan Buchar obniżył taksonowi opisanemu przez Kocha rangę do podgatunku w obrębie A. norvegica[6]. Ze względu na znaczną zmienność morfologiczną omawianego gatunku zasadność wyróżniania podgatunku bywa jednak kwestionowana[7].
Morfologia edytuj
Samce osiągają od 6[8][9] do 7,7 mm[10], a samice od 7,2[10] do 9 mm długości ciała[8][9]. Karapaks jest ciemnobrązowy do prawie czarnego[10][8]. Barwa szczękoczułków jest brązowa[10]. Sternum jest ciemnobrązowe lub czarne. Odnóża są długie, brązowe do ciemnobrązowych z nakrapianiem lub obrączkowaniem[10][8]. W przeciwieństwie do pogońca cętkonogiego golenie pary pierwszej i drugiej mają pięć par kolców na stronie brzusznej, a nie cztery[10]. Z kolei brak szczególnie długich szczecinek na grzbietowej stronie stóp pierwszej pary różni omawiany gatunek od A. pedestris[8][11]. Opistosoma (odwłok) ma wierzch niemal czarny z szerokim, jaśniejszym, czarno obwiedzionym znakiem lancetowatym na przedzie i jaśniejszą przepaską wzdłuż środka oraz żółtawym i białawym owłosieniem[10][8].
Nogogłaszczki samca mają pojedynczy pazurek na szczycie cymbium, apofizę tegularną o dosiebnie zwróconym wierzchołku, tegulum z przednio-boczną wypustką, apofizę terminalną o dziobowatym szczycie i ząbkowatych guzkach, błoniasty, podłużny i zwężający się odsiebnie konduktor oraz długi embolus[10].
Genitalia samicy mają płytkę płciową o przedsionku z silnie rozszerzonym przodem i wąskim przedłużeniem tylnym, niewyraźnej w części przedniej listewce przegrody oraz szerokiej, poprzecznej kieszonce przedniej, wulwę zaś o długich, rurkowatych zbiornikach nasiennych[10].
Ekologia i występowanie edytuj
Pająk o rozsiedleniu borealno-górskim. Bytuje wśród rumowisk skalnych[12], zwłaszcza powyżej górnej granicy lasu[8], ale na północy zasięgu także w rosnących na kamienistym podłożu zadrzewieniach brzozowych z porostami[10]. Aktywne osobniki dorosłe obserwuje się od czerwca do końca września. Zapłodniona samica konstruuje niebieskawy lub niebieskawozielony kokon zawierający od 60 do 100 jaj. Czasem wydaje na świat jeszcze drugi miot w kokonie liczącym około 20 jaj[10].
Gatunek palearktyczny[10]. Podgatunek nominatywny znany jest z Norwegii, Szwecji, Finlandii, europejskiej, syberyjskiej i dalekowschodniej części Rosji oraz Kazachstanu[8][2]. Podgatunek A. n. sudetica podawany jest z Francji, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Polski, Czech, Słowacji i Rumunii[9][2]. Występuje tam w Wogezach, Alpach, Sudetach i Karpatach[9]. W Polsce obecny jest wyłącznie w Sudetach[12]. Na „Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce” umieszczony został jako gatunek zagrożony (EN)[13].
Przypisy edytuj
- ↑ Tamerlan Thorell: Remarks on synonyms of European spiders. Part III.. Uppsala: C.J. Lundström, 1872, s. 229-374.
- ↑ a b c d Gen. Acantholycosa Dahl, 1908. [w:] World Spider Catalog [on-line]. Natural History Museum Bern. [dostęp 2024-03-23].
- ↑ L. Koch. Beschreibungen einiger von Herrn Dr Zimmermann bei Niesky in der oberlausitz und im Riesengebirge entdeckter neuer Spinnenarten. „Abhandlungen der Naturforschenden Gesellschaft Görlitz”. 15, s. 1-21, 1875.
- ↑ F. Dahl. Die Lycosiden oder Wolfspinnen Deutschlands und ihre Stellung im Haushalt der Natur. Nach statistischen Untersuchungen dargestellt. „Nova Acta, Abhandlungen der Kaiserlichen Leopoldinisch-Carolinischen Deutschen Akademie der Naturforscher”. 88 (3), s. 175-678, 1908.
- ↑ D.E. Charitonov. Paouki Dienezkina Kamnya i yego okrestnostei (Siewernyi Ural). „Scientific Memoirs of the M. Gorky State University of Perm”. 2 (3), s. 15-35, 1936.
- ↑ Jan Buchar. Verwandtschaftsbeziehungen zwischen den Arten Acantholycosa norvegica (Thorell) und Acantholycosa sudetica (L. Koch) (Araneae: Lycosidae). „Acta Universitatis Carolinae Biologica”. 1963, s. 191-201, 1963.
- ↑ J. Buchar, V. Růžička: Catalogue of spiders of the Czech Republic. Praha: Peres Publishers, 2002.
- ↑ a b c d e f g h Wolfgang Nentwig, Theo Blick, Daniel Gloor, Ambros Hänggi, Christian Kropf: Acantholycosa norvegica (Thorell, 1872). [w:] Araneae. Spiders of Europe. Version 01.2024 [on-line]. Universität Bern. [dostęp 2024-03-23].
- ↑ a b c d Wolfgang Nentwig, Theo Blick, Daniel Gloor, Ambros Hänggi, Christian Kropf: Acantholycosa norvegica sudetica (L. Koch, 1875). [w:] Araneae. Spiders of Europe. Version 01.2024 [on-line]. Universität Bern. [dostęp 2024-03-23].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Sven Almquist, Swedish Araneae, part 1 – families Atypidae to Hahniidae (Linyphiidae excluded), „Insect Systematics et Evolution”, Supplement 62, 2005, 1-284 (183-184).
- ↑ Wolfgang Nentwig, Theo Blick, Daniel Gloor, Ambros Hänggi, Christian Kropf: Lycosidae: Acantholycosa Dahl, 1908. [w:] Araneae. Spiders of Europe. Version 01.2024 [on-line]. Universität Bern. [dostęp 2024-01-24].
- ↑ a b Jerzy Prószyński, Wojciech Staręga, Katalog Fauny Polski Tom 16. Część XXXIII. Pająki – Aranei., „Katalog Fauny Polski”, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971.
- ↑ Wojciech Staręga, Czesław Błaszak, Jan Rafalski: Arachnida. Pajęczaki. W: Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior (red.). Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (PAN), 2002, s. 133-140. ISBN 83-901236-8-1.