Adam Kogut
Adam Władysław Kogut (ur. 4 grudnia 1895 w Krakowie, zm. 20–22 kwietnia 1940 w Katyniu) – polski piłkarz, reprezentant kraju grający na pozycji napastnika oraz lewego łącznika, kapitan Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
| |
 kapitan
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Stanowiska |
dowódca pociągu naprawczego |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   
| |
.png){kind=small}
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzrost |
163 cm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pozycja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kariera seniorska[a] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kariera reprezentacyjna | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Życiorys
edytujSyn Jana i Anny z Lerochów[1]. Był wychowankiem Robotniczego Klubu Sportowego z Krakowa, następnie trenował w dwóch innych krakowskich klubach: Polonii i Krakusie. W 1914 roku związał się z drużyną Cracovii[2], zdążył rozegrać zaledwie kilka meczów. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do 5 pułku piechoty Legionów Polskich. W czasie kryzysu przysięgowego odmówił złożenia przysięgi wierności Wilhelmowi II został wcielony do armii austriackiej i odesłany na front włoski, gdy wrócił, trafił do więzienia w Stanisławowie, gdzie internowany był przez władze ukraińskie do czerwca 1918. Po oswobodzeniu został żołnierzem Wojska Polskiego, zmienił też piłkarskie barwy przechodząc do Wisły Kraków brał udział już w pierwszym meczu Wisły po reaktywowaniu się klubu. 22 czerwca 1919 wystąpił w meczu Pogoń Lwów – Wisła. Na początku 1920 jako podporucznik, został odesłany do dyspozycji Dowództwa Okręgu Generalnego Kraków, służył w baonie zapasowym Wojsk Wartowniczych. Ta służba umożliwiała mu podjęcie treningów a nawet regularną grę, ponownie w barwach Cracovii, którą reprezentował do 1923, występując w 73 meczach, w których strzelił 75 bramek. Jego debiut i zarazem jedyny występ w reprezentacji narodowej miał miejsce w dniu 28 maja 1922 roku w Szwecji, gdzie rozegrał w biało-czerwonych barwach całe spotkanie. Nie strzelił w nim gola[3]. W 1923 zdaje maturę, doskonali wiedzę z zakresu broni pancernej, otrzymuje awans na stopień kapitana w 1926. W 1927 zostaje zawodnikiem warszawskiej Polonii, gdzie gra przez dwa sezony. W 1927 zostaje przydzielony do garnizonu modlińskiego. Kończy w 1929 karierę sportową, nie ma żadnych dowodów na to, by był w jakikolwiek sposób związany z piłką w latach 30.[4]
Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej 1939, jako dowódca pociągu naprawczego broni pancernej. Po agresji ZSRR na Polskę w nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej. Osadzono go w obozie jenieckim w Kozielsku[1]. Między 19 a 21 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[5] – lista wywózkowa 036/3 z 16 kwietnia 1940[5][1] (poz. 8, nr teczki personalnej 2546). Między 20 a 22 kwietnia 1940 został zamordowany w Katyniu[5] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[6][7]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[8][9]. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji nadzorowanych przez Niemców[10] pod numerem 809[11][12][1] (raport dzienny z 4 maja 1943[5]), a przy zwłokach znaleziono: znak tożsamości[13] i grzybek[14]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 0809[15].
Ordery i odznaczenia
edytujUpamiętnienie
edytuj
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora[16][17][18]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[19][20][21].
13 kwietnia 2016, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w ogrodzie Pałacu Prezydenckiego został zasadzony Dąb Pamięci poświęconego wszystkim Ofiarom Zbrodni Katyńskiej, certyfikat z numerem 1[22][23][24].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 275.
- ↑ Bogdan Tuszyński "Przerwany bieg. Sportowcy z Kozielska, Ostaszkowa i Starobielska” wyd. 1993 ISBN 83-85195-90-4 s. 79-81
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Marian Grzegorz Nowak, Bożena Lidia Szmel, Cracovia, 100 lat prawdziwej historii. Wydawnictwo GiA, Katowice 2006 (10. część cyklu Kolekcja klubów)
- ↑ Andrzej Gowarzewski: MISTRZOSTWA POLSKI. LUDZIE (1918–1939). 100 lat prawdziwej historii (1), Wydawnictwo GiA, Katowice 2017
- ↑ a b c d Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 395.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
- ↑ Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 187 [dostęp 2025-01-19] (niem.).
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2025-01-18].
- ↑ Mariusz Olczak (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 144, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-01-19] (pol.).
- ↑ Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (49 (335)), pbc.uw.edu.pl, 4 grudnia 1948, s. 3 [dostęp 2025-01-19] (pol.).
- ↑ Mariusz Olczak (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 144, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-01-19] (pol.).
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 41 [dostęp 2025-01-19] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2025-01-02].
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ Dąb pamięci w ogrodach Pałacu Prezydeckiego - Polska Prowincja Zakonu Pijarów [online], pijarzy.pl [dostęp 2024-12-27].
- ↑ Katyń… Ocalić od zapomnienia. [online], katyn-pamietam.pl [dostęp 2024-12-27].
- ↑ Obchody Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej [online], dzieje.pl [dostęp 2024-12-27].
Bibliografia
edytuj- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.