Wikipedia

Adolf Amort

Adolf Gustaw Amort ps. „Murdelio” (ur. 17 października 1831 w Sanoku, zm. ?) – oficer, powstaniec styczniowy, urzędnik.

Adolf Gustaw Amort
Gustaw Adolf Amort
Murdelio
major
Data i miejsce urodzenia

17 października 1831
Sanok

Data śmierci

po 1899

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Cesarstwa Austriackiego,
wojska polskie 1863,
cesarska i królewska Armia

Jednostki

9 Pułk Piechoty Austro-Węgier,
Oddział Kajetana Cieszkowskiego,
3 Pułk Ułanów Austro-Węgier

Główne wojny i bitwy

wojna francusko-austriacka (kampania włoska 1859)
powstanie styczniowe

Późniejsza praca

kasjer Kasy Oszczędności w Przemyślu

Życiorys edytuj

Urodził się 17 października 1831 w Sanoku[1][2][3][4][5]. Był synem urodzonego w Krakowie Jana Nepomucena Amorta (sprzedawca, kupiec, zm. 1832 w wieku 34 lat[6]) i Franciszki z domu Korczyńskiej[7][1][8][9][10]. W Sanoku 22 października 1831 mieście został ochrzczony przez ks. proboszcza ks. Jana Grabowskiego pod imionami Gustaw Adolf Amort[1]. Miał troje rodzeństwa z ojca Jana, tak jak on urodzonego w tym mieście: Helenę Franciszkę (1828-1838[7][11]), Jana Nepomucena (1830-1831[8][9]), Teresę Sabinę (pogrobowiec, ur., zm. 1832[10][12]) oraz brata Karola (1833-1834, nieślubne dziecko owdowiałej matki[13]). Wraz z rodziną zamieszkiwał tam w domu pod numerem konskrypcyjnym 87 (stan w 1828)[7], 86 (pocz. lat 30.)[1][8][10][9][9][12], 55 (1833)[13], 197 (1836)[11]. W dorosłym życiu był przedstawiany jako Adolf Gustaw Amort[14]. Według różnych wersji Adolf Amort był spolonizowanym[15] Serbem[16][17] bądź Węgrem[18]. Przez całe życie był wyznania rzymskokatolickiego[1][2].

Służba wojskowa edytuj

Został oficerem Armii Cesarstwa Austriackiego. Służył w 9 pułku piechoty w Stryju, od około 1852 jako kadet (Cadet)[19][20], od około 1855 jako podporucznik 2 klasy (Unterleutenant 2. Classe)[21], a od około 1859 jako porucznik (Oberleutenant)[22][23][24][25][5]. W 1859 brał udział w kampanii włoskiej[25][24][23]. Po wybuchu powstania styczniowego 1863 przystąpił do strony polskiej jako były oficer armii austriackiej[23][25][5][16]. Służył wówczas w stopniu majora, używając pseudonimu „Murdelio”[5][16][17]. Pełnił funkcje naczelnika oraz organizatora formowanego w połowie 1863 oddziału Kajetana Cieszkowskiego ps. „Ćwiek”[5][16] i został określony jako faktyczny dowódca tej jednostki[25][17][26][27] (w późniejszym opracowaniu był wymieniany w grupie wyższych oficerów i samoistnych dowódców powstania styczniowego[5]). W tymże oddziale służył później, biorąc udział w bitwach pod Kowalami, Lublinem, Wirem (tu został ciężko ranny w rękę), Puławami i innych[5]. Odznaczył się w walkach pod Depułtyczami 5 sierpnia 1863[28], gdzie został ranny w rękę[29]. Osoba Adolfa Amorta ps. „Murdelio” (wzgl. „Murdelion”) pojawia się wielokrotnie we wspomnieniach weterana powstańczego Stefana Brykczyńskiego[30].

W 1866 był rotmistrzem wolnych ułanów, sformowanych przez Regimentarza hr. Kazimierza Starzeńskiego w Ropczycach (tzw. „Krakusi” wówczas zostali wcieleni do 1 Galicyjskiego pułku ułanów)[25][23]. Został oficerem cesarskiej i królewskiej Armii i jako rotmistrz 2 klasy mianowany 22 lipca 1866 w latach od 1870 do około 1876 był oficerem rezerwy 3 pułku ułanów w Przemyślu, gdzie stacjonowała kadra uzupełniająca tej jednostki[31].

Praca i działalność edytuj

Osiadł w Przemyślu, gdzie pracował zawodowo oraz działał na polu społecznym i politycznym[23][25][24]. Od 1871 do 1899 jako oficer w stanie nieczynnym (pozasłużbowym) pełnił funkcję kasjera Kasy Oszczędności w Przemyślu (założonej w 1865[2])[32][33][3][34][35]. Od 1897 otrzymywał pensję w wysokości 2100 zł.[2]. W trakcie swojej pracy uchodził za człowieka honorowego i zaufanego dyrekcji[35][34][36]. Otrzymywał pochwały od przełożonych[35][36]. W mieście był uważany za obywatela prawego, był poważany i szanowany z uwagi za swoją przeszłość wojskową oraz działalność publiczną[23][24]. Powoływano go na arbitra przy sprawach o charakterze honorowym[25][24]. Tym niemniej przed 1899 był karany za występki przeciw bezpieczeństwu czci[3].

17 sierpnia 1885 wszedł w skład ukonstytuowanego wówczas Komitetu dla Wygnańców z Prus w Przemyślu[37][38]. Od 1887 do 1889 był prezesem wydziału Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Przemyślu[39][40] (wybrany 22 listopada 1888[41][42][43])[44][45][23][46], 4 czerwca 1898 wybrany członkiem wydziału[47], w tymże roku był gospodarzem przemyskiego gniazda[48] i był zastępcą przewodniczącego oddziału kolarzy przemyskiego TG „Sokół”[49]. Od 1889 do 1891 był naczelnikiem ochotniczej straży pożarnej w Przemyślu[50][51][52][53][54][55][56]. W tym czasie dowodził akcjami gaśniczymi podczas pożarów w mieście[57][58][59], później nadal pełnił tę funkcję (1892/1893)[33], ponownie wybrany 8 września 1895[60]. Podczas pobytu cesarza Franciszka Józefa I w Przemyślu 7 września 1889 dowodził strażą honorową obywatelską i ochotniczą strażą pożarną, czuwającymi nad utrzymaniem porządku[61][62]. Był członkiem Towarzystwa Bursy przemyskiej, w której 15 września 1890 został wybrany do komisji lustracyjnej[63]. W 1892 został wybrany członkiem komisji kontrolującej przy wydziale Towarzystwa Dramatycznego w Przemyślu[64]. W październiku 1895 przystąpił do oddziału Towarzystwa Szkoły Ludowej w Przemyślu[65].

Był członkiem rady miejskiej (gminnej) w Przemyślu[36], wybierany w 1890[66] (zasiadł w Sekcji II finansowej i przemysłowej[67]), w 1893[68][33][69], w 1895 został członkiem komitetu wyborczego[70], ponownie wybrany radnym w 1897[71]. Był myśliwym[33]. Decyzją rady miejskiej z 19 listopada 1891 został dzierżawcą polowania w miejskim lesie[72][23]. Pełniąc mandat radnego rady gminnej w Przemyślu w 1893 kandydował do Rady c. k. powiatu przemyskiego[33]. Z ramienia rady miejskiej do 1899 zasiadał w komitecie zarządzającym funduszem rzemieślników[73].

Skazanie za defraudację edytuj

20 maja 1899 został aresztowany pod zarzutem defraudacji, tj. sprzeniewierzenia środków finansowych, których miał dokonać pełniąc funkcję kasjera Kasy Oszczędności w Przemyślu, po czym osadzono go w areszcie przy C. K. Sądzie Obwodowym w Przemyślu[74][25][24][2][34][23]. Nieprawidłowości wykrył dr Skórski 11 maja 1899, a potwierdziło je przeprowadzone 17 maja skontrum kasy, które wykazało nieprawidłowości na łączną sumę 71 000 zł.[25][24] (publicznie ogłoszono, że łączne straty wyrządzone przez kasjera wyniosły w kapitale i w procentach 77 529 zł. 90 ct.[25])[23][2][34][75]. Już podczas ujawnienia defraudacji Amort przyznał się do swoich czynów i przedstawił wytłumaczenie, że przyczynił się do tego niepomyślny przebieg jego gry na giełdzie[25][23]. Część szkody (ponad 20 000 zł.) pokrył już wówczas poprzez przekazanie połowy swojej realności na rzecz kasy[25]. 5 września 1899 przed trybunałem przysięgłych sędziów w Przemyślu rozpoczął się proces, w którym Adolf Amort został oskarżony o kradzieże z § 171 u. k. dokonane w latach od 1872 do 1892 (na kwotę łączną 59 130 zł.) oraz dokonane w latach od 1897 do 1899 sprzeniewierzenia z § 153 u. k. (na kwotę ok. 8000 zł.) i oszustwa § 197 u. k. (na kwotę 1500 zł.)[2][4][3][76][35][77][78]. W złożonych wyjaśnieniach przyznał się, że w okresie sprawowania stanowiska dyrektora przez Frankowskiego od 1873 do 1892 dokonywał wielu manipulacji i przywłaszczeń w kasie instytucji[35][14]. Przed sądem nie poczuwał się do winy, w swoim mniemaniu nie miał zamiaru wyrządzenia szkody, stwierdził, że działał przez nieostrożność, a powstałe braki w kasie zamierzał wyrównać z majątku swojej zmarłej żony[2][4][3]. W myśl § 179 u. k. groziła mu kara od 5 do 10 lat ciężkiego więzienia[35]. Jako adwokat oskarżonego występował dr Edward Sumper-Solański[14]. Wyrokiem z 7 września 1899 Adolf Amort został uznany winnym oszustwa i skazany na karę trzech lat ciężkiego więzienia, z obostrzeniem jednorazowym postem co miesiąc[36][14][79]. Ponadto był zobowiązany do pokrycia kosztów postępowania karnego, do zapłaty poszkodowanej Julii Durbak odszkodowania w wysokości 1000 zł., natomiast ewentualne żądanie Kasy Oszczędności odszkodowania od Amorta przysługiwało na drodze cywilnej[36]. Jednocześnie został uniewinniony od oskarżenia o zbrodnię kradzieży w myśl § 171, 173, 174 II d) u. k. oraz o zbrodnię sprzeniewierzenia w myśl § 183 u. k.[36]. Oskarżenie i skazanie Amorta było zaskoczeniem dla społeczności Przemyśla z uwagi na przekonanie o jego nieskazitelności, a cała sprawa była szeroko komentowana także w prasie ogólnopolskiej[36][25][2][4][3]. 28 listopada 1899 Amort jako skazaniec został odtransportowany w grupie więźniów z Przemyśla do zakładu karnego we Lwowie[80][81]. Według stanu z marca 1902 odsiadywał karę w więzieniu Brygidki we Lwowie[82].

Życie prywatne edytuj

Był żonaty z Emilią (zmarła przed 1899)[35]. Byli bezdzietni[2]. Oboje zamieszkiwali w Przemyślu w domu pod numerem 115[83]. Adolf Amort posiadał realność przy ulicy Długiej[84].

W 1907 na terenie prywatnym, tzw. „Amortówce”, zaplanowano budową siedziby komendy korpusu c. k. armii[85][86][87]. 18 października 1909 Kasa Oszczędności nabyła na publicznym przetargu grunty „Amortówki”, na której parcele pojawiały się oferty, co miało pokryć dawne straty[88]. Na początku 1910 został rozstrzygano konkurs na parcelację „Amortówki”, ogłoszony przez Dyrekcję Kasy Oszczędności w Przemyślu[89][90]. W 1911 grunty „Amortówki” pozostające nadal we władaniu Kasy Oszczędności były przedmiotem sprzedaży[91].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e Księga chrztów 1816–1836. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 336.
  2. ↑ a b c d e f g h i j Kronika. Przemyska kasa oszczędności. „Gazeta Narodowa”. Nr 247, s. 2, 6 września 1899. 
  3. ↑ a b c d e f Defraudacja w przemyskiej kasie oszczędności. „Dziennik Polski”. Nr 247, s. 2, 6 września 1899. 
  4. ↑ a b c d Sprawy sądowe. „Nowa Reforma”. Nr 203, s. 3, 6 września 1899. 
  5. ↑ a b c d e f g Nieco szczegółów biograficznych dotyczących uczestników organizacyi i partyzantki r. 1863/64. W: Józef Białynia Chołodecki: Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziestą rocznicę powstania r. 1863/1864. Lwów: 1904, s. 29, 159. Biogram Adolfa Amorta autorstwa Józefa Białyni Chołodeckiego został wykorzystany jako identyczny w publikacjach: Sanoczanie w powstaniu. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 5, s. 2, 26 stycznia 1913.  oraz Edward Zając. Sanoczanie w powstaniu styczniowym 1863 r.. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 2 (473), s. 5, 10-20 stycznia 1989. 
  6. ↑ Księga zmarłych 1831–1855 Sanok. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 3).
  7. ↑ a b c Księga chrztów 1816–1836. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 224.
  8. ↑ a b c Księga chrztów 1816–1836. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 276.
  9. ↑ a b c d Księga zmarłych 1831–1855 Sanok. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 13).
  10. ↑ a b c Księga chrztów 1816–1836. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 361.
  11. ↑ a b Księga zmarłych 1831–1855 Sanok. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 197)).
  12. ↑ a b Księga zmarłych 1831–1855 Sanok. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 12).
  13. ↑ a b Księga zmarłych 1831–1855 Sanok. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 17).
  14. ↑ a b c d Z przemyskiej kasy oszczędności. „Kurjer Lwowski”. Nr 249, s. 6, 8 września 1899. 
  15. ↑ Dla przykładu działając w ramach Towarzystwa Dramatycznego w Przemyślu wyrażał się o głębokim zakorzenieniu Polskości w tym mieście. Ruch stowarzyszeń. „Gazeta Przemyska”. Nr 29, s. 3, 10 kwietnia 1892. 
  16. ↑ a b c d Tadeusz Mencel. Piąty Oddział Województwa Lubelskiego Kajetana Cieszkowskiego-Ćwieka w powstaniu styczniowym. „Rocznik Lubelski”. Tom 6, s. 130, 1963. 
  17. ↑ a b c Marek Kokosiński. Powstanie styczniowe na ziemi chełmskiej. „Pro Patria”. Nr 1 (85), s. 22, Kwiecień 2004. 
  18. ↑ Karol Jadczyk: Kadra dowódcza powstania styczniowego. polska-zbrojna.pl, 2018-12-06. [dostęp 2019-07-13].
  19. ↑ Militärschematismus des österreichischen Kaiserthums. Wiedeń: 1852, s. 192.<
    •Militärschematismus des österreichischen Kaiserthums. Wiedeń: 1853, s. 188.
  20. ↑ Militärschematismus des österreichischen Kaiserthums. Wiedeń: 1854, s. 191.
  21. ↑ Militärschematismus des österreichischen Kaiserthums. Wiedeń: 1855, s. 190.
    •Militärschematismus des österreichischen Kaiserthums. Wiedeń: 1856, s. 186.
    •Militärschematismus des österreichischen Kaiserthums. Wiedeń: 1857, s. 186.
    •Militärschematismus des österreichischen Kaiserthums. Wiedeń: 1858, s. 166.
  22. ↑ Militärschematismus des österreichischen Kaiserthums. Wiedeń: 1859, s. 98.
    •Militärschematismus des österreichischen Kaiserthums. Wiedeń: 1861, s. 148.
    •Militärschematismus des österreichischen Kaiserthumes für 1861-1862. Wiedeń: 1862, s. 150.
    •Militärschematismus des österreichischen Kaiserthumes für 1863. Wiedeń: 1863, s. 160.
  23. ↑ a b c d e f g h i j k Kronika. Defraudacya. „Echo Przemyskie”. Nr 42, s. 3, 25 maja 1899. 
  24. ↑ a b c d e f g Ze świata. Defraudacja. „Kurier Warszawski”. Nr 142, 25 maja 1899. 
  25. ↑ a b c d e f g h i j k l m Defraudacya w przemyskiej kasie oszczędności. „Słowo Polskie”. Nr 4, s. 3, 24 maja 1899. 
  26. ↑ Zbigniew Lubaszewski. Dowódcy oddziałów z okresu powstania styczniowego na Ziemi Chełmskiej. „Ad Rem”. Nr 1, s. 42, 2013. Lubelskie Samorządowe Centrum Kształcenia Nauczycieli. ISSN 1733-4187. 
  27. ↑ Karol Jadczyk: Dowódcy powstania styczniowego. Portret zbiorowy. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2016, s. 16. ISBN 978-83-7729-312-6.
  28. ↑ Stanisław Zieliński: Bitwy i potyczki 1863-1864. Na podstawie materyałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu. Rapperswil: 1913, s. 98-99, 415.
  29. ↑ Stefan Brykczyński: Moje wspomnienia, r. 1863. Warszawa: 1908, s. 142, 144, 148, 149, 158, 164, 168, 170, 177.
  30. ↑ Stefan Brykczyński: Moje wspomnienia, r. 1863. Warszawa: 1908, s. 58, 113, 115, 125, 129, 131, 132, 142, 144, 148, 149, 158, 164, 168, 170, 177.
  31. ↑ Kais. Königl. Militär-Schematismus 1869-1870. Wiedeń: 1870, s. 1165.
    •Kais. Königl. Militär-Schematismus 1871. Wiedeń: 1871, s. 531, 608.
    •Kais. Königl. Militär-Schematismus 1872. Wiedeń: 1872, s. 421, 478.
    •Kais. Königl. Militär-Schematismus 1873. Wiedeń: 1873, s. 387, 439.
    •Kais. Königl. Militär-Schematismus 1874. Wiedeń: 1874, s. 395, 452.
    •Kais. Königl. Militär-Schematismus 1875. Wiedeń: 1874, s. 395, 453.
    •Kais. Königl. Militär-Schematismus 1876. Wiedeń: 1875, s. 433, 499.
    •Kais. Königl. Militär-Schematismus 1877. Wiedeń: 1876, s. 430, 495.
  32. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1872. Lwów: 1872, s. 481.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1873. Lwów: 1873, s. 493.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1874. Lwów: 1874, s. 532.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1875. Lwów: 1875, s. 536.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1876. Lwów: 1876, s. 546.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1877. Lwów: 1877, s. 527.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1878. Lwów: 1878, s. 516.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1879. Lwów: 1879, s. 511.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1880. Lwów: 1880, s. 515.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1881. Lwów: 1881, s. 528.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1882. Lwów: 1882, s. 529.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1883. Lwów: 1883, s. 529.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1884. Lwów: 1884, s. 512.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1885. Lwów: 1885, s. 512.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1886. Lwów: 1886, s. 512.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1887. Lwów: 1887, s. 513.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1888. Lwów: 1888, s. 513.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1889. Lwów: 1889, s. 600.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1890. Lwów: 1890, s. 600.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1891. Lwów: 1891, s. 600.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1892. Lwów: 1892, s. 600.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1893. Lwów: 1893, s. 600.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1894. Lwów: 1894, s. 600.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1895. Lwów: 1895, s. 600.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1896. Lwów: 1896, s. 600.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1897. Lwów: 1897, s. 600.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1898. Lwów: 1898, s. 715.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1899. Lwów: 1899, s. 715.
  33. ↑ a b c d e Sprawy miejscowe. Precz z komulacją!. „Gazeta Przemyska”. Nr 5, s. 2, 15 stycznia 1893. 
  34. ↑ a b c d Sprawa przemyskiej Kasy oszczędności. „Słowo Polskie”. Nr 210, s. 3, 5 września 1899. 
  35. ↑ a b c d e f g Z izby sądowej. „Echo Przemyskie”. Nr 72, s. 3-4, 8 września 1899. 
  36. ↑ a b c d e f g Z izby sądowej. „Echo Przemyskie”. Nr 73, s. 3, 10 września 1899. 
  37. ↑ Kronika. „Echo z nad Sanu”. Nr 17, s. 3, 23 sierpnia 1885. 
  38. ↑ Komitet dla Wygnańców w Przemyślu. „Goniec Wielkopolski”. Nr 193, s. 1, 26 sierpnia 1885. 
  39. ↑ Kronika. „Gazeta Przemyska”. Nr 1, s. 3, 1 stycznia 1888. 
  40. ↑ Ruch stowarzyszeń. „Gazeta Przemyska”. Nr 47, s. 5, 18 listopada 1888. 
  41. ↑ Kronika. „Gazeta Przemyska”. Nr 48, s. 2, 25 listopada 1888. 
  42. ↑ Ruch stowarzyszeń. „Gazeta Przemyska”. Nr 50, s. 4, 8 grudnia 1888. 
  43. ↑ Ruch stowarzyszeń. „Gazeta Przemyska”. Nr 45, s. 3, 7 lipca 1889. 
  44. ↑ Ruch stowarzyszeń. „Gazeta Przemyska”. Nr 43, s. 3, 29 czerwca 1889. 
  45. ↑ Kronika. „Gazeta Przemyska”. Nr 52, s. 2, 1 sierpnia 1889. 
  46. ↑ Prezesi Sokoła Przemyskiego. „Ziemia Przemyska”. Nr 24, s. 4, 9 czerwca 1928. 
  47. ↑ Okręg IV. przemyski. Przemyśl. „Przewodnik Gimnastyczny „Sokół””. Nr 8, s. 93, 1898. 
  48. ↑ Okręg IV. przemyski. Przemyśl. „Przewodnik Gimnastyczny „Sokół””. Nr 11, s. 105, 1899. 
  49. ↑ Ruch stowarzyszeń. „Echo Przemyskie”. Nr 67, s. 3, 21 sierpnia 1898. 
  50. ↑ Sprawy miejscowe / Ruch stowarzyszeń. „Gazeta Przemyska”. Nr 18, s. 2, 4, 4 kwietnia 1889. 
  51. ↑ Kronika. „Gazeta Przemyska”. Nr 53, s. 3, 4 sierpnia 1889. 
  52. ↑ Sprawy miejscowe. „Gazeta Przemyska”. Nr 57, s. 3, 18 sierpnia 1889. 
  53. ↑ Sprawy stowarzyszeń. „Gazeta Przemyska”. Nr 89, s. 3, 5 listopada 1891. 
  54. ↑ Korespondencye. „Gazeta Jarosławska”. Nr 4, s. 4, 1 grudnia 1891. 
  55. ↑ Krajowy Związek Ochotniczych Straży Pożarnych w Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem 1875–1900. Lwów: 1900, s. 122.
  56. ↑ Tadeusz Kudyba: Początki Straży Pożarnej. przemysl.kmpsp.gov.pl. [dostęp 2019-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-10)].
  57. ↑ Kronika. Fałszywy alarm. „Gazeta Przemyska”. Nr 47, s. 3, 14 lipca 1889. 
  58. ↑ Kronika. Ogień. „Gazeta Przemyska”. Nr 84, s. 2, 21 listopada 1889. 
  59. ↑ Ruch stowarzyszeń. „Gazeta Przemyska”. Nr 40, s. 3, 18 maja 1890. 
  60. ↑ Kronika. „Kuryer Przemyski”. Nr 81, s. 3, 12 września 1895. 
  61. ↑ Kronika. Program pobytu Cesarza w Przemyślu. „Gazeta Przemyska”. Nr 63, s. 2, 8 września 1889. 
  62. ↑ Kronika. „Gazeta Przemyska”. Nr 64, s. 2, 12 września 1889. 
  63. ↑ Ruch stowarzyszeń. „Gazeta Przemyska”. Nr 75, s. 3, 18 września 1890. 
  64. ↑ Ruch stowarzyszeń. „Gazeta Przemyska”. Nr 24, s. 3, 24 marca 1892. 
  65. ↑ Kronika. „Kuryer Przemyski”. Nr 91, s. 2, 17 października 1895. 
  66. ↑ Kronika. Wybory Rady gminnej. „Gazeta Przemyska”. Nr 7, s. 2, 23 stycznia 1890. 
  67. ↑ Sprawy miejscowe. Sprawozdanie z posiedzenia Rady miejskiej. „Gazeta Przemyska”. Nr 45, s. 2, 5 czerwca 1890. 
  68. ↑ Sprawy miejscowe. Sprawozdanie z posiedzenia Rady miejskiej z dn. 23 marca 1893. „Gazeta Przemyska”. Nr 25, s. 3, 25 marca 1893. 
  69. ↑ Sprawy miejscowe. Sprawozdanie z posiedzenia Rady miejskiej z dn. 29 marca 1893. „Gazeta Przemyska”. Nr 45, s. 2, 2 kwietnia 1893. 
  70. ↑ Ruch przedwyborczego. „Kuryer Przemyski”. Nr 75, s. 2, 22 sierpnia 1895. 
  71. ↑ Kronika. Skład nowej Rady gminnej. „Echo Przemyskie”. Nr 85, s. 3, 24 października 1897. 
  72. ↑ Sprawy miejscowe. Sprawozdanie z posiedzenia rady miejskiej. „Gazeta Przemyska”. Nr 89, s. 2, 22 listopada 1891. 
  73. ↑ Z Rady miejskiej. „Echo Przemyskie”. Nr 43, s. 3, 28 maja 1899. 
  74. ↑ Kronika. Defraudacya. „Echo Przemyskie”. Nr 41, s. 3, 21 maja 1899. 
  75. ↑ Kronika. Z kasy oszczędności. „Echo Przemyskie”. Nr 43, s. 3, 28 maja 1899. 
  76. ↑ Kronika. „Echo Przemyskie”. Nr 69, s. 3, 27 sierpnia 1899. 
  77. ↑ Sprawy sądowe. „Nowa Reforma”. Nr 205, s. 3, 8 września 1899. 
  78. ↑ Sprawa przemyskiej Kasy oszczędności. „Słowo Polskie”. Nr 213, s. 3-4, 8 września 1899. 
  79. ↑ Kronika. „Gazeta Narodowa”. Nr 251, s. 2, 10 września 1899. 
  80. ↑ Kronika. „Echo Przemyskie”. Nr 96, s. 3, 30 listopada 1899. 
  81. ↑ Kronika. „Kurjer Lwowski”. Nr 332, s. 4, 30 listopada 1899. 
  82. ↑ Informowano, że znalazł się w grupie wylosowanych radnych, „których urząd radziecki się już skończył”. Kronika. „Echo Przemyskie”. Nr 23, s. 3, 20 marca 1902. 
  83. ↑ Kalendarz Przemyski na Rok Pański 1900. 1899, s. 89.
  84. ↑ Sprawy miejscowe. Sprawozdanie z posiedzenia Rady miejskiej z dn. 24 marca 1892. „Gazeta Przemyska”. Nr 25, s. 3, 27 marca 1892. 
  85. ↑ Kronika. „Gazeta Przemyska”. Nr 13, s. 3, 21 czerwca 1907. 
  86. ↑ Kronika. wojskowość bojkotuje magistrat. „Nowy Głos Przemyski”. Nr 36, s. 2-3, 23 czerwca 1907. 
  87. ↑ Rada miejska. „Nowy Głos Przemyski”. Nr 73, s. 2, 11 września 1910. 
  88. ↑ Kronika. „Gazeta Przemyska”. Nr 85, s. 2, 22 października 1909. 
  89. ↑ Kronika. „Gazeta Przemyska”. Nr 6, s. 3, 18 stycznia 1910. 
  90. ↑ Kronika. „Gazeta Przemyska”. Nr 8, s. 2, 25 stycznia 1910. 
  91. ↑ Kronika. „Gazeta Przemyska”. Nr 5, s. 3, 24 lutego 1911. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Adolf_Amort&oldid=70381413”