Aleksander Sokołowski (biskup)

Aleksander Sokołowski herbu Pomian (1592–1645) – biskup kijowski, opat trzemeszeński.

Aleksander Sokołowski

Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data urodzenia	1592
Data i miejsce śmierci	9 maja 1645 Trzemeszno
Biskup kijowski
Okres sprawowania	1636–1645
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	1626
Nominacja biskupia	21 lipca 1636
Sakra biskupia	27 listopada 1636

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	27 listopada 1636
Konsekrator	Antonio Santacroce
Współkonsekratorzy	Benedetto Landi Piotr Parczewski

Był synem Jarosława oraz Elżbiety z Grochowskich. Miał dwóch braci: Wojciecha, jezuitę i filozofa oraz Stanisława, kasztelana bydgoskiego.

Z dostępnych źródeł wynika, że w 1607 r. uczył się w kolegium jezuitów w Kaliszu, a ok. roku 1613 studiował retorykę w kolegium jezuitów w Poznaniu. W 1615 roku zaciągnął się do wojska w obliczu zagrożenia Smoleńska ze strony Moskwy, a rok później brał udział w obronie tego miasta. Około r. 1619 po ponownym rozpoczęciu nauki w kaliskim kolegium jezuitów studiował filozofię. Po wstąpieniu do zakonu jezuitów odbywał studia teologiczne w Poznaniu i w Krakowie. W 1626 roku przyjął święcenia kapłańskie. Cztery lata później został zwolniony z zakonu w wyniku własnych starań, ale nie porzucił stanu duchownego.

Przez krótki okres pracował w kancelarii króla Zygmunta III Wazy, zanim postanowił związać się z dworem królewicza Władysława. Sokołowski bardzo szybko zaskarbił sobie względy przyszłego króla polskiego. 18 października 1632 r. przybył w imieniu Władysława do senatu i izby poselskiej, aby osobiście zgłosić jego kandydaturę na króla polskiego i poprosić o wyznaczenie terminu posłuchania jego poselstwa. W następnym roku brał udział we wjeździe nowo wybranego władcy do Krakowa oraz w sejmie koronacyjnym. Kilka miesięcy później Sokołowski towarzyszył Władysławowi IV Wazie w kampanii smoleńskiej. Popierany przez monarchę wszedł w 1634 roku do gnieźnieńskiej kapituły katedralnej (od 1631 r. był członkiem poznańskiej kapituły katedralnej), a następnie został członkiem komisji dla wytyczenia nowej granicy polsko-moskiewskiej po układzie w Polanowie. Rok później otrzymał od króla nominację na biskupstwo kijowskie. W dniu 2 kwietnia 1636 złożył wyznanie wiary i wymaganą przysięgę, a 21 lipca papież dokonał jego prekonizacji.

Spodziewano się, że Sokołowski doprowadzi do znacznej poprawy relacji między katolikami i grekokatolikami a wyznawcami prawosławia, ponieważ cieszył się ogólnym zaufaniem wśród Kozaków i pozostawał w dobrych stosunkach z metropolitą prawosławnym Piotrem Mohyłą. Sokołowski nie spełnił jednak pokładanych w nim nadziei.

W 1637 roku został wyznaczony senatorem rezydentem. W okresie rebelii kozackich w latach 1637–1638 przyczynił się do obrony Kijowa przed powstańcami. W 1641 roku otrzymał opactwo trzemeszeńskie. W sierpniu 1642 r. przewodniczył wraz z kasztelanem bracławskim Gabrielem Stępowskim komisji dla traktatów z Moskwą w sprawie granicy. Nieustępliwość komisarzy moskiewskich uniemożliwiła dojście do ugody, a w trakcie prowadzenia negocjacji doszło do ostrych spięć. Według relacji Albrychta Stanisława Radziwiłła Sokołowski nieomal dopuścił się rękoczynów wobec wysłanników Moskwy.

W 1644 r. po śmierci biskupa warmińskiego Jana Karola Konopackiego nie spełniły się nadzieje Aleksandra Sokołowskiego na objęcie zwolnionego beneficjum. Zmarł 9 maja 1645 w Trzemesznie.

Bibliografia

• Polski Słownik Biograficzny, tom 40, s. 111–113.
• Aleksander Sokołowski [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2018-09-26]  (ang.).