Trzemesna
Trzemesna – małopolska wieś leżąca na stoku Trzemeskiej Góry, zajmuje północno-wschodni obszar gminy Tuchów w powiecie tarnowskim. Przez wieś przebiega droga powiatowa K1380[4]. W Trzemesnej znajduje się kościół parafialny i niepubliczna szkoła podstawowa. Miejscowość graniczy z Szynwałdem, Karwodrzą, Łękawką i Łękawicą.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
440[2] |
| Strefa numeracyjna |
14 |
| Kod pocztowy |
33-170[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KTA |
| SIMC |
0834521 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Tuchów  | |
 49°57′14″N 21°04′52″E/49,953889 21,081111[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.
Nazwa
edytujPisownia nazwy wsi na przestrzeni wieków się zmieniała. Pojawiały się nazwy: Trzemeschno (1536), Trzemesna (1581), Trzemszna (1644), Strząmesna (1772), Trzemeśnia (1934). Mieszkańcy używali gwarowej nazwy Czomesna[5]. W rejestrze TERYT nazwa wsi brzmiała: Trzemeszna.
1 stycznia 2013 roku rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji wieś zmieniła nazwę Trzemeszna na obecną. Zmianę uzasadniono tym, że nazwa Trzemesna stosowana jest w dokumentacji prowadzonej przez wszystkie instytucje działające na terenie powiatu tarnowskiego[6].
Trzemcha oznaczała w języku staropolskim bezdroże, kąty, zarośla, co odpowiada miejscowemu terenowi. Na pograniczu Trzemesnej oraz Szynwałdu znajduje się pagórek, otoczony podmokłymi łąkami, na którym rosną czeremchy i zwany jest Czermanicha[7].
Części wsi
edytujIntegralnymi częściami Trzemesnej są: Dół, Galia, Góra, Kocioł, Od Prebendy[8].
Historia
edytujTrzemesna powstała w I. połowie XIV wieku jako wieś rycerska należąca do rodu Tarnowskich. Wieś należała do parafii św. Mikołaja w Łękawicy. W latach 70. XVI wieku Trzemesna była częścią dóbr tarnowskich wojewody kijowskiego Konstantego Wasyla Ostrogskiego[9]. Do II wojny światowej istniało leśnictwo Trzemesna, które wchodziło w skład dóbr Gumniska książąt Sanguszków[10].
W sierpniu 1944 w trzemiesieńskiej leśniczówce mieścił się szpital polowy I Batalionu „Barbara” 16. pp Armii Krajowej. Przypomina o tym głaz pamiątkowy odsłonięty 27 maja 2017 roku[11]. 13 października 1944 w Trzemesnej rozbił się amerykański bombowiec typu B-24 „Liberator” należący do 781. Dywizjonu 465. Grupy Bombowej. Załoga wyskoczyła na spadochronach, siedmiu żołnierzy trafiło do niewoli niemieckiej (jednego z nich ujęto dopiero po sześciu tygodniach). Dowódca i radiooperator ukryci zostali przez partyzantów, po dwóch dniach przeprowadzono ich do Tarnowa. Po przesunięciu się linii frontu zostali przekazani Rosjanom i 21 lutego 1945 wrócili do bazy Pantanella we Włoszech[12]. 11 czerwca 2017 roku w Trzemesnej odsłonięto tablicę upamiętniającą tę katastrofę[13].
W 1980 roku we wsi erygowano samodzielną parafię pw. Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej[14]. W 1984 rozpoczęto prace przy budowie kościoła. 1 lipca 1990 konsekracji trzemiesieńskiej świątyni dokonał biskup Władysław Bobowski[15].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 141156
- ↑ Wieś Trzemesna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-08-06], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1311 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Powiatowy Zarząd Dróg w Tarnowie. pzdtarnow.neostrada.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-16)]. [dostęp 7 października 2009]
- ↑ Gmina Tuchów - Trzemesna, „www.tuchow.pl” [dostęp 2017-08-06] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-01] (pol.).
- ↑ Nowe nazwy miejscowości [online], malopolska.uw.gov.pl [dostęp 2017-08-06] (pol.).
- ↑ Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Trzemesnej [online], sptrzemesna.superszkolna.pl [dostęp 2019-07-06].
- ↑ Baza TERYT [online], eteryt.stat.gov.pl [dostęp 2017-08-06] (pol.).
- ↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 106.
- ↑ Historia - Nadleśnictwo Gromnik - Lasy Państwowe [online], gromnik.krakow.lasy.gov.pl [dostęp 2017-08-06] (pol.).
- ↑ Trzemesna - głaz upamiętniający szpital partyzancki [online], miejscapamiecinarodowej.pl [dostęp 2017-08-06] (pol.).
- ↑ Katastrofa Liberatora, „Tuchów – warto zobaczyć” [dostęp 2017-08-06] [zarchiwizowane z adresu 2013-08-20] (pol.).
- ↑ Liberator w Trzemesnej. Odsłonięcie tablicy [online] [dostęp 2017-08-06] (pol.).
- ↑ Odpust w szczęśliwej krainie - Trzemesnej [online] [dostęp 2017-08-06] (pol.).
- ↑ Parafia Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej w Trzemesnej [online], trzemesna-wiz.diecezja.tarnow.pl [dostęp 2017-08-06] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-06] (ang.).
