Amazonetka

gatunek ptaka z Ameryki Południowej

Amazonetka[5] (Amazonetta brasiliensis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kaczkowatych (Anatidae), zamieszkujący Amerykę Południową. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Amazonetka
Amazonetta brasiliensis[1]
(J.F. Gmelin, 1789)
Ilustracja
Samiec
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

blaszkodziobe

Rodzina

kaczkowate

Podrodzina

kaczki

Plemię

Anatini

Rodzaj

Amazonetta[2]
Boetticher, 1929

Gatunek

amazonetka

Synonimy
  • Anas brasiliensis J.F. Gmelin, 1789[3]
Podgatunki
  • A. b. brasiliensis (J.F. Gmelin, 1789)
  • A. b. ipecutiri (Vieillot, 1816)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Systematyka

edytuj

Jedyny przedstawiciel rodzaju Amazonetta[5][6]. Niegdyś uważano ją za piżmówkę, ale późniejsze badania wskazują na przynależność do kladu południowoamerykańskich kaczek Anatinae, który zawiera również kaczkę czubatą i kaczkę białogardłą, oraz prawdopodobnie torpedówki (Johnson & Sorenson, 1999). Wyróżnia się dwa podgatunki A. brasiliensisnominatywny oraz A. brasiliensis ipecutiri.

Etymologia

edytuj
  • Amazonetta: rzeka Amazonka; gr. νηττα nētta – kaczka[7].
  • brasiliensis: nowołac. Brasilianus lub Brasiliensis – brazylijski, z Brazylii. „Brasil” to nazwa nadana barwnikowi przez długi czas przywożonemu ze Wschodu. Ekspedycja Pedro Cabrala w roku 1500 odkryła dziwne, nowe drzewo o podobnym odcieniu i nadała mu tę samą nazwę, „brasil” lub „brazil”, która z czasem ugruntowała się jako nazwa tego kraju[8].
  • ipecutiri: tupi. Ipecútiri – kaczka z małymi, czarnymi plamami, dla jakiegoś gatunku kaczki (por. guar. Ihpé khú tiri)[9].

Zasięg występowania

edytuj

Amazonetka występuje w zależności od podgatunku[6][10]:

Morfologia

edytuj
 
Para amazonetek w niemieckim zoo (na dole samica)

Amazonetki mają jasnobrązowe upierzenie. Kaczory odróżniają się od kaczek posiadaniem czerwonego dzioba i nóg. Wyróżniają się też obecnością charakterystycznego jasnoszarego pola po bokach głowy i szyi. U samic te elementy są bardziej matowe.

Długość ciała 35–40 cm; masa ciała: 350–556 g (podgatunek nominatywny), 565–623 g (A. b. ipecutiri)[10].

Zachowanie

edytuj
 
Jaja z kolekcji muzealnej

Kaczki brazylijskie, jak je się czasem nazywa, żyją w parach lub w małych grupach liczących do 20 osobników. Oboje rodziców opiekuje się nowo wyklutymi pisklętami. Amazonetki żywią się nasionami, owocami, korzonkami i owadami, choć pisklęta jedzą jedynie owady. Amazonetka najczęściej gnieździ się i żyje nad brzegami słodkowodnych akwenów, z dala od wybrzeży morskich, porośniętymi gęsto roślinnością wodną.

Status

edytuj

IUCN uznaje amazonetkę za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na utratę siedlisk[4].

Przypisy

edytuj
  1. Amazonetta brasiliensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Amazonetta, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-01-15] (ang.).
  3. Carboneras 1992 ↓, s. 598.
  4. a b Amazonetta brasiliensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Anatini Leach, 1820 (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-09-29].
  6. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-29]. (ang.).
  7. Jobling 2021 ↓, s. Amazonetta.
  8. Jobling 2021 ↓, s. brasiliana / brasilianum / brasilianus / brasiliense / brasiliensis.
  9. Jobling 2021 ↓, s. ipecutiri.
  10. a b Carboneras, C. & Kirwan, G.M.: Brazilian Teal (Amazonetta brasiliensis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj