Kaczkowate
Kaczkowate (łac. Anatidae) – rodzina ptaków z rzędu blaszkodziobych. Obejmuje gatunki wodne, zamieszkujące cały świat[2].
| ||
| Anatidae[1] | ||
| Leach, 1820 | ||
.jpg) Samiec kaczki krzyżówki | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Infragromada | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | blaszkodziobe | |
| Rodzina | kaczkowate | |
| Podrodziny | ||
.jpg)
Samiec cyraneczki zwyczajnej
Samica krzyżówki w locie
Spis treści
Cechy charakterystyczneEdytuj
Ptaki te charakteryzują następujące cechy:
- zróżnicowana wielkość (ptaki średnie i duże) – długość w granicach 28–170 cm, rozpiętość skrzydeł 60–250 cm, masa 300 g – 22,5 kg.
- dziób posiada dwa rzędy blaszek na brzegach, zazwyczaj jest spłaszczony
- szyja średniej długości lub bardzo długa
- stosunkowo wąskie, ostro zakończone skrzydła
- krótki ogon
- nogi krótkie, przesunięte ku tyłowi (zwłaszcza u gatunków nurkujących)
- palce spięte błoną pławną
- samiec większy od samicy, często bardzo kontrastowo ubarwiony, podczas gdy samica zazwyczaj posiada ubarwienie stonowane
- u samców obecne prącie
- pożywienie zdobywają zazwyczaj w wodzie, choć niektóre również na lądzie. Żywią się zarówno roślinami, jak i małymi zwierzętami.
- zasadniczo dobrzy lotnicy, choć są również gatunki nielotne
- w zniesieniu od 2 do 20 jaj[3], pisklęta są zagniazdownikami
- wędrowne, wiele gatunków lecąc w stadzie tworzy charakterystyczny klucz w kształcie litery "V"
- wiele gatunków udomowiono lub hodowano w stanie półdzikim
SystematykaEdytuj
W obrębie rodziny wyróżnia się podrodziny[4][5]:
- Dendrocygninae – drzewice
- Oxyurinae – sterniczki
- Anserinae – gęsi
- Anatinae – kaczki
Rodzaje o niejasnym pokrewieństwie i nieklasyfikowane w żadnej z podrodzin:
- Thalassornis – jedynym przedstawicielem jest Thalassornis leuconotus – pokraczka.
- Stictonetta – jedynym przedstawicielem jest Stictonetta naevosa – pstrokaczka.
- Biziura – jedynym przedstawicielem jest Biziura lobata – bisiorka.
- Plectropterus – jedynym przedstawicielem jest Plectropterus gambensis – gęsiec.
- Hymenolaimus – jedynym przedstawicielem jest Hymenolaimus malacorhynchos – krzywonos.
- Merganetta – jedynym przedstawicielem jest Merganetta armata – zbrojówka.
- Salvadorina – jedynym przedstawicielem jest Salvadorina waigiuensis – nowogwinejka.
- Sarkidiornis – jedynym przedstawicielem jest Sarkidiornis melanotos – dziwonos.
- Chenonetta
- Nettapus
- Callonetta – jedynym przedstawicielem jest Callonetta leucophrys – cudokaczka.
OchronaEdytuj
W Polsce wszystkie gatunki kaczkowatych podlegają gatunkowej ochronie ścisłej z wyjątkiem bernikli kanadyjskiej (Brandta canadensis), która jest objęta ochroną częściową, oraz następujących gatunków:
- Anas crecca – cyraneczka zwyczajna
- Aythya fuligula – czernica
- Anser anser – gęgawa
- Anser fabalis – gęś zbożowa
- Anser albifrons – gęś białoczelna
- Aythya ferina – głowienka zwyczajna
- Anas platyrhynchos – krzyżówka
które są łowne.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Anatidae, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Frank Gill, David Donsker: Screamers, ducks, geese & swans (ang.). IOC World Bird List: Version 5.2. [dostęp 2015-06-07].
- ↑ Gęgawa (Anser anser). Medianauka.pl. [dostęp 2015-06-17].
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: Paweł Mielczarek, Marek Kuziemko: Rodzina: Anatidae Leach, 1820 - kaczkowate - Ducks, Geese, Swans (wersja: 2017-03-16). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2017-04-27].
- ↑ John H. Boyd III: Anatidae: Ducks, Geese, Swans (ang.). W: Aves—A Taxonomy in Flux 3.00 Introduction [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2015-06-07].
BibliografiaEdytuj
- Paweł Mielczarek, Włodzimierz Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, 1999. ISSN 0550-0842.
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych