Kaczkowate

Kaczkowate (łac. Anatidae) – rodzina ptaków z rzędu blaszkodziobych. Obejmuje gatunki wodne, zamieszkujące cały świat.

Kaczkowate
Anatidae
Leach, 1820
Samiec kaczki krzyżówki
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Podrodziny
Dendrocygninae Oxyurinae Anserinae Anatinae

Samiec cyraneczki zwyczajnej

Samica krzyżówki w locie

Samiec i samica kaczki krzyżówki

Spis treści

Cechy charakterystyczne

Ptaki te charakteryzują następujące cechy:

• zróżnicowana wielkość (ptaki średnie i duże) – długość w granicach 28–170 cm, rozpiętość skrzydeł 60–250 cm, masa 300 g – 22,5 kg.
• dziób posiada dwa rzędy blaszek na brzegach, zazwyczaj jest spłaszczony
• szyja średniej długości lub bardzo długa
• stosunkowo wąskie, ostro zakończone skrzydła
• krótki ogon
• nogi krótkie, przesunięte ku tyłowi (zwłaszcza u gatunków nurkujących)
• palce spięte błoną pławną
• samiec większy od samicy, często bardzo kontrastowo ubarwiony, podczas gdy samica zazwyczaj posiada ubarwienie stonowane
• u samców obecne prącie
• pożywienie zdobywają zazwyczaj w wodzie, choć niektóre również na lądzie. Żywią się zarówno roślinami, jak i małymi zwierzętami.
• zasadniczo dobrzy lotnicy, choć są również gatunki nielotne
• w zniesieniu od 2 do 20 jaj, pisklęta są zagniazdownikami
• wędrowne, wiele gatunków lecąc w stadzie tworzy charakterystyczny klucz w kształcie litery "V"
• wiele gatunków udomowiono lub hodowano w stanie półdzikim

Systematyka

W obrębie rodziny wyróżnia się podrodziny:

• Dendrocygninae – drzewice
• Oxyurinae – sterniczki
• Anserinae – gęsi
• Anatinae – kaczki

Rodzaje o niejasnym pokrewieństwie i nieklasyfikowane w żadnej z podrodzin:

• Thalassornis – jedynym przedstawicielem jest Thalassornis leuconotus – pokraczka.
• Stictonetta – jedynym przedstawicielem jest Stictonetta naevosa – pstrokaczka.
• Biziura – jedynym przedstawicielem jest Biziura lobata – bisiorka.
• Plectropterus – jedynym przedstawicielem jest Plectropterus gambensis – gęsiec.
• Hymenolaimus – jedynym przedstawicielem jest Hymenolaimus malacorhynchos – krzywonos.
• Merganetta – jedynym przedstawicielem jest Merganetta armata – zbrojówka.
• Salvadorina – jedynym przedstawicielem jest Salvadorina waigiuensis – nowogwinejka.
• Sarkidiornis – jedynym przedstawicielem jest Sarkidiornis melanotos – dziwonos.
• Chenonetta
• Nettapus
• Callonetta – jedynym przedstawicielem jest Callonetta leucophrys – cudokaczka.

Ochrona

W Polsce wszystkie gatunki kaczkowatych podlegają gatunkowej ochronie ścisłej z wyjątkiem bernikli kanadyjskiej (Brandta canadensis), która jest objęta ochroną częściową, oraz następujących gatunków:

• Anas crecca – cyraneczka zwyczajna
• Aythya fuligula – czernica
• Anser anser – gęgawa
• Anser fabalis – gęś zbożowa
• Anser albifrons – gęś białoczelna
• Aythya ferina – głowienka zwyczajna
• Anas platyrhynchos – krzyżówka

które są łowne.

Bibliografia

• Paweł Mielczarek, Włodzimierz Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, 1999. ISSN 0550-0842. 
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych