Wikipedia

Bezpłetwiec

Bezpłetwiec[7], gęś skąpopłetwa[8] (Anseranas semipalmata) – gatunek dużego ptaka, jedynego przedstawiciela rodziny bezpłetwców (Anseranatidae)[9][7][10]. Zamieszkuje bagna północnej Australii i południowej Nowej Gwinei[9]; reintrodukowany w stanie Wiktoria (południowo-wschodnia Australia), gdzie dawniej był szeroko rozpowszechniony[11].

Bezpłetwiec
Anseranas semipalmata[1]
(Latham, 1798)[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

blaszkodziobe

Rodzina

Anseranatidae[3]
Sclater, 1880

Rodzaj

Anseranas[4]
Lesson, 1828[5]

Gatunek

bezpłetwiec

Synonimy
  • Anas semipalmata Latham, 1798[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy opisał w 1798 roku angielski ornitolog John Latham, nadając mu nazwę Anas semipalmata. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Latham wskazał rzekę Hawkesbury, w Nowej Południowej Walii w Australii[2]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Anseranas opisanego w 1828 przez francuskiego chirurga, przyrodnika i kolekcjonera René Lessona[5]. Nie wyróżnia się podgatunków[9][11].

Duża odmienność bezpłetwców w stosunku do innych blaszkodziobych powoduje rozbieżności w klasyfikacji tego gatunku. Większość badaczy uznaje odrębność bezpłetwca i umieszcza go w rodzinie Anseranatidae, jednak niektórzy badacze (np. Mielczarek i Cichocki, 1999[12]) klasyfikują go jako jedynego przedstawiciela podrodziny Anseranatinae w rodzinie kaczkowatych (Anatidae).

Etymologia edytuj

  • Anseranas: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Anser Brisson, 1760 oraz Anas Linnaeus, 1758[13].
  • semipalmata: nowołac. semipalmatus „pół-płetwowaty”, od łac. semi- „pół-, mały”, od semis, semissis „połowa”, od as, assis „cały”; palmatus „płetwowaty, dłoniasty”, od palma „dłoń”[13].

Morfologia edytuj

Długość ciała samicy 70–80 cm, rozpiętość skrzydeł 125–165 cm, masa ciała 1405–2770 g; długość ciała samca 75–90 cm, rozpiętość skrzydeł 130–180 cm, masa ciała 1838–3195 g[14]. W porównaniu do kaczkowatych wyróżnia się dość długimi nogami, długimi palcami oraz szczątkową błoną pławną.

Tryb życia edytuj

 
Jaja bezpłetwca

Gniazdują kolonijnie na ziemi, samica składa 5–14 jaj. Jako jedyne tworzą rodziny, w których jest jedna samica i dwóch samców równocześnie, naprzemiennie wysiadujące jaja i opiekujące się swoim potomstwem[15]. W sezonie lęgowym tworzą duże stada, mogące składać się nawet z kilku tysięcy osobników.

Status i ochrona edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje bezpłetwca za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji szacuje się na około milion osobników, a trend liczebności jest stabilny[6].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Anseranas semipalmata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c J. Latham. An Effay on the Tracheœ or Windpipes of various Kinds of Birds. „Transactions of the Linnean Society of London”. 4, s. 103, 1798. (ang.). 
  3. ↑ Anseranatidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2010-11-14] (ang.).
  4. ↑ Anseranas, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2010-11-14] (ang.).
  5. ↑ a b R.-P. Lesson: Manuel d’ornithologie, ou description des genres et des principales espèces d’oiseaux. Paris: Roret, 1828, s. 418. (fr.).
  6. ↑ a b BirdLife International, Anseranas semipalmata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-1 [dostęp 2020-07-04] (ang.).
  7. ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Anseranatidae Sclater,PL, 1880 - bezpłetwce - Magpie Goose (wersja: 2017-06-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-28].
  8. ↑ P. Busse (red.), Z. Czarnecki, A. Dyrcz, M. Gromadzki, R. Hołyński, A. Kowalska-Dyrcz, J. Machalska, S. Manikowski & B. Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990, s. 23, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
  9. ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-07-28]. (ang.).
  10. ↑ Myers, P., R. Espinosa, C. S. Parr, T. Jones, G. S. Hammond & T. A. Dewey: Anseranatidae magpie goose. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. 2020. [dostęp 2020-07-28]. (ang.).
  11. ↑ a b Magpie Goose (Anseranas semipalmata). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).
  12. ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, 1999. ISSN 0550-0842. 
  13. ↑ a b Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  14. ↑ C. Carboneras & G.M. Kirwan: Magpie Goose (Anseranas semipalmata), version 1.0. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red. red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.maggoo1.01. [dostęp 2020-07-04]. (ang.).  
  15. ↑ 24 godziny w Australii - czas po monsunie [online] [dostęp 2017-05-15].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bezpłetwiec&oldid=72493196”