Amazonka pąsowa[4] (Amazona vinacea) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae) zamieszkujący wschodnią część Ameryki Południowej. Jest zagrożony wyginięciem[3]. Nie wyróżnia się podgatunków[2][5].

Amazonka pąsowa
Amazona vinacea[1]
(Kuhl, 1820)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

papugowe

Rodzina

papugowate

Podrodzina

papugi neotropikalne

Plemię

Amazonini

Rodzaj

Amazona

Gatunek

amazonka pąsowa

Synonimy
  • Psittacus vinaceus Kuhl, 1820[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Zasięg występowania

edytuj

Gatunek ten zamieszkuje południowo-wschodnią Brazylię od południowej części stanu Bahia oraz zachodniego Espírito Santo na południe po prowincję Misiones w Argentynie (możliwe, że również północno-wschodni Corrientes) oraz południowo-wschodni Paragwaj[6].

Morfologia

edytuj

Amazonki pąsowe osiągają około 30 cm długości oraz ważą około 370 g. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W wyglądzie dominują zielone pióra zakończone ciemnymi krawędziami[6]. Czoło oraz kantarek jest czerwone[7]. Pióra na karku są długie, zakończone bladoniebieskim[6]. Nazwa gatunkowa wzięła się od liliowoczerwonej piersi. Lotki są turkusowe. Lusterko na skrzydle oraz sterówki u podstawy ogona są czerwone. Dziób jest różowoczerwony, zakończony żółtawym. Młode osobniki różnią się bledszym kantarkiem, a dziób jest czerwony jedynie u jego podstawy[7].

Ekologia i zachowanie

edytuj

Środowisko

edytuj

Amazonki pąsowe zamieszkują tereny do 2000 m n.p.m.[3] (jest to wysokość maksymalna, przeważnie widywane są do 1200 m n.p.m.[6]). Ich środowiskiem są wilgotne lasy równikowe – tzw. las atlantycki. We wschodnim Paragwaju zamieszkują obszary porośnięte araukarią brazylijską (Araucaria angustifolia) oraz euterpą (Euterpe)[6].

Pożywienie

edytuj

Ptaki te żywią się głównie nasionami, m.in. araukarii (Araucaria), zastrzalinów (Podocarpus), eukaliptusów (Eucalyptus) czy Pilocarpus[7], a także kwiatami i owocami[6].

Sezon lęgowy amazonek pąsowych trwa od sierpnia do grudnia. Gniazdują w dziuplach drzew[6], czasami w szczelinach klifów[7]. Samica składa tam 3–4 jaja, które wysiaduje przez 28 dni[6]. Pisklęta są karmione przez oboje rodziców[7]. Młode opierzają się po 7–9 tygodniach[6]. W niewoli mogą przystąpić do pierwszych lęgów w wieku 2 lat[7].

Status i zagrożenia

edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje amazonkę pąsową za gatunek zagrożony (EN – endangered). Szacuje się, że dzika populacja liczy 1000–2499 dorosłych osobników oraz maleje. Zagrożenie stanowi przede wszystkim wycinanie lasów oraz odłów tych ptaków z przeznaczeniem na handel. W Argentynie brakuje odpowiednich dziupli w drzewach, często są one duże i płytkie, co wiąże się z dużą podatnością na atak drapieżników i ryzykiem zalania podczas burz z ulewnym deszczem. W efekcie sukces lęgowy tych amazonek jest bardzo niski. Gatunek ten często przegrywa z innymi zwierzętami w konkurencji o miejsca gniazdowania w dziuplach[3]. Dodatkowo młode mogą być zabierane przez kłusowników[8]. Amazonki pąsowe bywały też odstrzeliwane jako szkodnik upraw[3].

Gatunek jest wymieniony w I załączniku konwencji waszyngtońskiej (CITES)[9].

Przypisy

edytuj
  1. Amazona vinacea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Vinaceous Amazon (Amazona vinacea). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-23)]. (ang.).
  3. a b c d e Amazona vinacea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Androglossini Sundevall, 1872 (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-17].
  5. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
  6. a b c d e f g h i Vinaceous Amazon (Amazona vinacea), [w:] Parrot Encyclopedia [online], World Parrot Trust [dostęp 2022-01-24] (ang.).
  7. a b c d e f Vinacea Amazons / Vinaceous Amazons, [w:] Beauty of Birds [online], Avianweb LLC [dostęp 2020-07-27].
  8. Kristina Cockle i inni, Distribution, abundance, and conservation of Vinaceous Amazons (Amazona vinacea) in Argentina and Paraguay, „Journal of Field Ornithology”, 78 (1), 2007, s. 21–39, DOI10.1111/j.1557-9263.2006.00082.x, ISSN 1557-9263 (ang.).
  9. Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora. Appendices I, II and III. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj