Andrzej Kmicic

postać fikcyjna

Andrzej Kmicic – postać fikcyjna, główny bohater powieści Potop Henryka Sienkiewicza. Pojawia się też przejściowo w następnej części Trylogii (Pan Wołodyjowski).

Andrzej Kmicic
Postać z Potopu
Ilustracja
Kmicic podczas kuligu z Oleńką
(mal. Juliusz Kossak)
Twórca

Henryk Sienkiewicz

Grany przez

Daniel Olbrychski

Jako chorąży orszański był charakterystycznym przedstawicielem ówczesnej szlachty litewskiej, znanym z wojennych wyczynów potomkiem dawniej możnego, lecz zrujnowanego przez wojny z Moskwą rodu szlacheckiego ze Smoleńszczyzny.

Dzieje postaci

edytuj

Na początku Potopu, gdy przyjeżdża do Wodoktów, gdzie mieszka Aleksandra Billewiczówna, z którą ma się ożenić wedle testamentu Herakliusza Billewicza, ukazuje się jako warchoł i zabijaka. Następnie służy u księcia Janusza Radziwiłła, którego zdradzieckie zamiary poznaje dopiero w rozmowie z księciem Bogusławem. Kmicic, ujrzawszy zdradę obu Radziwiłłów, przeszedł na stronę konfederatów i Jana Kazimierza. Broniąc Ojczyzny, przybrał nazwisko Babinicz od miasteczka Babinicze leżącego w jego włościach, ponieważ na jego własnym ciążyło piętno zdrajcy. Brał udział w obronie Jasnej Góry, gdzie wysadził największą szwedzką kolubrynę. Następnie udał się na Śląsk do króla, gdzie podczas powrotu do kraju uratował Jana Kazimierza. Brał udział w bitwie pod Prostkami, dowodząc Tatarami krymskimi wspomagającymi Polaków.

Geneza postaci

edytuj

Pierwowzorem tej postaci miał być strażnik wielki litewski Samuel Kmicic[potrzebny przypis]. Faktyczny literacki pierwowzór postaci Kmicica i jego „kompanii” stworzył jednak Józef Ignacy Kraszewski w powieści Szaławiła (1870) w osobie znanego awanturnika Zbisława Wierzchowskiego i jego towarzyszy. Jeden z nich – najbliższy przyjaciel, Jan Żubr przypomina swymi zasadniczymi cechami postać Jaromira Kokosińskiego, a ich pijacka biesiada w Żurowie to pomysł naśladowany w Potopie przez Sienkiewicza hulanką w Lubiczu[1]. Na zapożyczenia te zwrócił już uwagę prof. Wincenty Danek[2].

Film i muzyka

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Por. J.I. Kraszewski: Szaławiła, Kraków 1962, s. 25–26.
  2. Szaławiła, dz. cyt., „Posłowie”, s. 171.
  3. Artur, Pan Kmicic www.kaczmarski.art.pl [online], www.kaczmarski.art.pl [dostęp 2022-01-04] (pol.).