Apiszal
Apiszal (w transliteracji z pisma klinowego zapisywane A-pi-šal)[2] – starożytne miasto w północnej Mezopotamii, nierozpoznane archeologicznie, leżało najprawdopodobniej po zachodniej stronie Eufratu, w regionie pomiędzy miastami Karkemisz i Aleppo[3]. Nie należy go mylić ze starożytnym miastem Apiszal w południowej Mezopotamii, które leżało na obszarze kontrolowanym przez sumeryjskie miasto-państwo Umma[3].
W tekstach literackich opisujących dokonania akadyjskiego króla Naram-Sina (2254-2218 p.n.e.) znajduje się wzmianka o królu Risz-Adadzie (Resz-Adadzie) z miasta Apiszal, który miał być jednym ze zbuntowanych władców pokonanych przez Naram-Sina w trakcie tzw. „wielkiej rewolty”[3]. Zdobycie przez Naram-Sina miasta Apiszal i pokonanie jego króla Risz-Adada opisane są też w jednej z babilońskich kronik:
„Naram-Sin, syn Sargona, [wyruszył] przeciw miastu Apiszal. Dokonał wyłomu (w murach miasta) i schwytał Resz-Ad[ada], króla Apiszal i wezyra Apiszal”[4]
Niemal dokładne duplikaty tego ustępu znaleźć można w późniejszych tekstach wróżb (omen texts), a użyta fraza „dokonał wyłomu” (pilšu ipluš, dosł. „wyłom wyłamał”) jest ewidentną grą słów, jako że rdzeń akadyjskich słów pilšu („wyłom”) i palāšu („wyłamywać”) ma te same spółgłoski co nazwa Apiŝal[3][4].
W zachowanych inskrypcjach królewskich Naram-Sina nie ma wprawdzie żadnej wzmianki o zdobyciu przez niego miasta Apiszal, ale współczesne mu źródła wspominają o królu Risz-Adadzie rządzącym miastem Armanum, które niektórzy badacze próbują identyfikować z Aleppo[3].
Wzmianki o mieście Apiszal znaleźć też można w tekstach z czasów panowania asyryjskiego króla Szamszi-Adada I (1796-1775 p.n.e.)[3]. Wiadomo na przykład, że Jasmah-Adad, asyryjski wicekról Mari, wysłał Mekumowi, królowi Apiszal, pewną ilość cyny, za którą ten zapłacić miał winem[3]. Mekum odmówił jednak wysłania wina, pomimo nalegań Aplahandy, króla Karkemisz[3].
Ciekawostkę związaną z Apiszal stanowi fakt, iż od nazwy tego miasta wywodzi się akadyjskie słowo apišalû, oznaczające rodzaj choroby lub deformacji ciała[2][5].
Przypisy
edytuj- ↑ British Museum: Tablet BM 139965. www.britishmuseum.org. [dostęp 2022-07-28]. (ang.).
- ↑ a b Grayson A.K., Assyrian and Babylonian ... , s. 252.
- ↑ a b c d e f g h Bryce T., The Routledge Handbook ... , s. 51-52.
- ↑ a b Grayson A.K., Assyrian and Babylonian ... , s. 154.
- ↑ hasło apišalû, The Assyrian Dictionary, tom 1 (A/2), The Oriental Institute, Chicago 1968, s. 170.
Bibliografia
edytuj- Bryce T., The Routledge Handbook of the Peoples and Places of Ancient Western Asia, hasło Apishal, Routledge 2009, s. 51-52.
- Grayson A.K., Assyrian and Babylonian Chronicles, Eisenbrauns, 2000.