Arcusaurus
Arcusaurus – rodzaj zauropodomorfa żyjącego we wczesnej jurze (dokładne datowanie niepewne, być może pliensbach) na terenach dzisiejszej Afryki. Gatunkiem typowym jest A. pereirabdalorum, którego holotypem jest niekompletna prawa strona czaszki oznaczona BP/1/6235 z zachowaną kością zaoczodołową, nosową, nadzębową (supradentary), zębową i podniebienną oraz zębami szczęki; niedaleko tych kości odkryto też tylny kręg ogonowy, ale nie można stwierdzić, czy należał on do tego samego osobnika co kości czaszki. W promieniu 50 cm od miejsca odkrycia holotypu odkryto też szereg kości innych kości zauropodomorfów z tego samego gatunku, głównie kości czaszki i kończyn. Skamieniałości A. pereirabdalorum odkryto w osadach formacji Elliot na terenie Wolnego Państwa w Republice Południowej Afryki[1].
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzaj |
Arcusaurus | ||
| Gatunki | |||
| |||
Pozycja filogenetyczna Arcusaurus w obrębie kladu Sauropodomorpha jest niepewna. Nie występują u niego niektóre synapomorfie kladu Plateosauria (obejmującego m.in. plateozaury, masospondyle i zauropody), co może dowodzić, że jest on jednym z najbardziej bazalnych znanych zauropodomorfów, nie należącym do Plateosauria. Tak bazalną pozycję sugeruje m.in. liczba zębów osadzonych w kościach zębowych (18 u Arcusaurus; synapomorfią najwęższego kladu obejmującego Plateosauria i tekodontozaura jest występowanie co najmniej 20 takich zębów) i brak zmniejszenia kości pazurowej (ungual) trzeciego palca stopy w stosunku do kości pazurowych palców: pierwszego i drugiego (synapomorfii Plateosauria). Inne cechy budowy ciała Arcusaurus sugerują jednak jego przynależność do Plateosauria, a ściślej do kladu Massopoda, a być może nawet jeszcze dokładniej do kladu Anchisauria. Występują u niego dwie synapomorfie najwęższego kladu obejmującego masospondyle i zauropody (jedną z nich jest wyrostek kaudolateralny, tj. tylno-boczny kości przedszczękowej całkowicie oddzielony od wyrostka rostrowentralnego, tj. przednio-brzusznego kości nosowej), oraz jedna synapomorfia najwęższego kladu obejmującego zauropody i Aardonyx (przynajmniej niektóre paliczki stopy – inne niż paliczki dalsze – których szerokość jest równa długości). Z przeprowadzonych przez autorów jego opisu analiz kladystycznych (w oparciu o zmodyfikowane macierze danych z analiz Yatesa, 2007[2] oraz Upchurcha, Barretta i Galtona, 2007[3]) wynika, że cechy budowy szkieletu Arcusaurus upodabniające go do przedstawicieli Plateosauria prawdopodobnie pojawiły się u niego jedynie w wyniku konwergencji. Na drzewach ścisłej zgodności Arcusaurus jest bazalnym zauropodomorfem nie należącym do Plateosauria, bliżej spokrewnionym z Plateosauria niż z Saturnalia i Pantydraco ale bardziej bazalnym niż Ruehleia, Plateosauravus, Efraasia i tekodontozaur (na drzewie uzyskanym w oparciu o macierz danych z analizy Yatesa) lub w nierozwikłanej politomii z Plateosauria, Saturnalia i tekodontozaurem (na drzewie uzyskanym w oparciu o macierz danych z analizy Upchurcha, Barretta i Galtona). Jednak wystarczy wydłużenie drzewa filogenetycznego (uzyskanego w oparciu o macierz danych z analizy Yatesa) o trzy stopnie w stosunku do najbardziej parsymonicznego, aby Arcusaurus stał się przedstawicielem Anchisauria i taksonem siostrzanym w stosunku do najwęższego kladu obejmującego zauropody i Aardonyx[1].
Budowa zachowanych kości Arcusaurus (m.in. otwarte szwy między kośćmi puszki mózgowej) sugeruje, że wszystkie one należały do osobników młodych. Stąd też autorzy rozważali możliwość, że skamieniałości Arcusaurus pereirabdalorum mogą w rzeczywistości nie należeć do odrębnego gatunku zauropodomorfa, lecz do młodych osobników z gatunku Aardonyx celestae, znanego z tych samych osadów formacji Elliot. Jednak ich zdaniem z ośmiu cech budowy szkieletu odróżniających Arcusaurus i Aardonyx tylko jedna – liczba zębów osadzonych w kościach zębowych – być może faktycznie zmienia się wraz ze wzrostem zwierzęcia. Z pewnością natomiast Arcusaurus nie jest młodszym synonimem masospondyla[1]. Jeśli potwierdziłaby się pozycja filogenetyczna Arcusaurus jako jednego z najbardziej bazalnych zauropodomorfów, to mógłby on być jedynym zauropodomorfem nie należącym do Plateosauria, który przetrwał do wczesnej jury[1]. Wprawdzie z analizy kladystycznej Knolla (2010) wynika, że zauropodomorfem nie należącym do Plateosauria był też wczesnojurajski Ignavusaurus rachelis[4], lecz zdaniem autorów opisu Arcusaurus holotyp I. rachelis jest w rzeczywistości uszkodzonym szkieletem młodego osobnika z gatunku Massospondylus carinatus lub Massospondylus kaalae[1].
Nazwa Arcusaurus pochodzi od łacińskiego słowa arcus, oznaczającego „tęcza”, oraz greckiego sauros („jaszczur”); honoruje ona naród południowoafrykański zwany niekiedy "tęczowym narodem". Epitet gatunkowy pereirabdalorum honoruje Lucille Pereirę i Fernando Abdalę, którzy odkryli większość skamieniałości tego zauropodomorfa[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Adam M. Yates, Matthew F. Bonnan, Johann Neveling. A new basal sauropodomorph dinosaur from the Early Jurassic of South Africa. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 31 (3), s. 610-625, 2011. DOI: 10.1080/02724634.2011.560626. (ang.).
- ↑ Adam M. Yates. Solving a dinosaurian puzzle: the identity of Aliwalia rex Galton. „Historical Biology”. 19 (1), s. 93–123, 2007. DOI: 10.1080/08912960600866953. (ang.).
- ↑ Paul Upchurch, Paul M. Barrett, Peter M. Galton. A phylogenetic analysis of basal sauropodomorph relationships: implications for the origin of sauropod dinosaurs. „Special Papers in Palaeontology”. 77, s. 57–90, 2007. (ang.).
- ↑ Fabien Knoll. A primitive sauropodomorph from the upper Elliot Formation of Lesotho. „Geological Magazine”. 147 (6), s. 814–829, 2010. DOI: 10.1017/S001675681000018X. (ang.).