Asima Chatterjee
Asima Chatterjee (ur. 23 września 1917 w Kalkucie, zm. 22 listopada 2006 tamże) – indyjska chemik i botanik. Profesor Uniwersytetu w Kalkucie[1]. Była pierwszą kobietą, która otrzymała stopień doktora nauk na indyjskim uniwersytecie[2].
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
23 września 1917 |
| Data i miejsce śmierci |
22 listopada 2006 |
| Profesor | |
| Specjalność: botanika, chemia organiczna, fitochemia | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1944 |
| Członkini Rajya Sabha | |
| Okres spraw. |
luty 1982–maj 1990 |
| Odznaczenia | |
| |
Specjalizowała się w zagadnieniach z dziedziny chemii organicznej i fitochemii[2]. Jej najbardziej znaczące prace obejmują badania nad alkaloidami barwinka różyczkowego oraz opracowanie leków przeciwpadaczkowych i leków przeciwmalarycznych. Była także autorką prac o roślinach leczniczych subkontynentu indyjskiego.
Nominowana została przez prezydenta Indii na członkinię Rajya Sabha – izby wyższej indyjskiego parlamentu federalnego (luty 1982–maj 1990)[2]. Reprezentowała też Indie w UNESCO[1].
Życiorys edytuj
Dzieciństwo edytuj
Asima Chatterjee (z domu Mookerjee)[3] urodziła się 23 września 1917. Była najstarszym z dwójki dzieci lekarza Indry Narayana Mukherjee i jego żony Kamali Devi[4]. Chatterjee dorastała w Kalkucie w rodzinie z klasy średniej, gdzie zachęcono ją do zdobycia wykształcenia[5]. Jej ojciec interesował się botaniką, a Chatterjee podzielała jego zainteresowanie[6]. Ukończyła z wyróżnieniem chemię w Scottish Church College na Uniwersytecie w Kalkucie w 1936 roku[7][8].
Praca akademicka edytuj
Asima Chatterjee uzyskała tytuł magistra (1938) i doktora (1944) chemii organicznej na Uniwersytecie w Kalkucie. Była pierwszą Hinduską, która uzyskała doktorat z nauk ścisłych[5]. Jej badania doktoranckie koncentrowały się głównie na chemii produktów roślinnych i syntetycznej chemii organicznej[9]. Jej nauczycielami w tym czasie byli między innymi Prafulla Chandra Roy i Satyendra Nath Bose. Ponadto Asima nabywała doświadczenie naukowe na Uniwersytecie Wisconsin w Madison oraz w California Institute of Technology wraz z László Zechmeisterem[10][11].
Początkowo pracowała w Lady Brabourne College na Uniwersytecie w Kalkucie i założyła tam Wydział Chemii[4]. W 1954 Asima Chatterjee przeniosła się do University College of Science na Uniwersytecie w Kalkucie[12]. W latach 1962–1982 była profesorem Wydziału Chemii Uniwersytetu w Kalkucie[1].
Osiągnięcia naukowe edytuj
Badania Chatterjee koncentrowały się na chemii produktów naturalnych i zaowocowały lekami przeciwpadaczkowymi, przeciwmalarycznymi i chemioterapeutycznymi[9]. Spędziła około czterdziestu lat badając różne związki alkaloidów[13]. Odkryła także właściwości przeciwpadaczkowe[14] w roślinach z rodzaju Marsilea minuta i właściwości przeciwmalaryczne w Alstonii szkolnej, Niebielistce, Picrorhiza kurroa i Brezylce. Nie wykazano jednak, aby środki te były konkurencyjne klinicznie z lekami stosowanymi obecnie w tych schorzeniach. Jej praca doprowadziła do opracowania leku przeciwpadaczkowego o nazwie Ayush-56[15] i kilku leków przeciwmalarycznych[13].
Chatterjee napisała również około 400 artykułów, które zostały opublikowane w czasopismach krajowych i międzynarodowych[6].
Chatterjee ma na swoim koncie następujące osiągnięcia naukowe[16]:
- Rozpoczęła badania alkaloidów w roślinie Rauwolfia canescens.
- Zbadała chemię prawie wszystkich głównych rodzajów alkaloidów indolowych.
- Wniosła wkład w wyjaśnienie struktury i stereochemii ajmalicyny i sarpaginy .
- Autorka pierwszej sugerowanej stereo-konfiguracji sarpaginy.
- Wyizolowała i scharakteryzowała geissoschizynę, kluczowy prekursor w biogenezie alkaloidów indolowych w roślinie Rhazya stricta .
- Przeprowadziła badania syntetyczne nad wieloma złożonymi alkaloidami indolu, chinoliny i izochinoliny.
- Opracowała metody otrzymywania beta-fenyloetanoloamin w związku z syntezą alkaloidów.
- Wyjaśniła strukturę luwangetyny izolowanej z rośliny Luvanga scandens.
- Badała działanie kwasów Lewisa na prenylowane kumaryny i opracowała proste drogi syntetyczne do numerowanego szeregu złożonych układów kumaryn.
- Zbadała mechanizm katalizowanego kwasem rozszczepienia hydraminy przez beta-fenyloetanoloaminy.
- Wprowadziła zastosowanie kwasu nadjodowego jako odczynnika do wykrywania i lokalizacji zarówno końcowych, jak i egzocyklicznych wiązań podwójnych w związkach organicznych.
Nagrody i wyróżnienia edytuj
- Była stypendystką Premchanda Roychanda na Uniwersytecie w Kalkucie[8].
- W 1972 została mianowana Honorowym Koordynatorem Programu Specjalnej Pomocy, mającego na celu zintensyfikowanie nauczania i badań w dziedzinie chemii produktów naturalnych, zatwierdzonego przez Indian University Grants Commission[2].
- W 1960 roku została wybrana członkiem Hinduskiej Narodowej Akademii Nauk w Nowym Delhi[2]
- W 1961 roku otrzymała nagrodę Shanti Swarup Bhatnagar w dziedzinie nauk chemicznych, stając się pierwszą kobietą, która otrzymała tę nagrodę[2].
- W 1975 roku otrzymała Order Padma Bhushan i została pierwszą kobietą-naukowcem, którą wybrano na prezesa Stowarzyszenia Nauki Hinduskiej[2].
- Otrzymała tytuł doktora honoris causa kilku uniwersytetów[2].
- 23 września 2017, w setną rocznicę urodzin badaczki, wyszukiwarka Google uhonorowała jej postać poprzez spersonalizowany Google Doodle[5]
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Sci-Illustrate, Asima Chatterjee [online], Medium, 6 grudnia 2019 [dostęp 2020-01-28] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h The Shaping of Indian Science. s. 1036. Indian Science Congress Association, Presidential Addresses By Indian Science Congress Association. Published by Orient Blackswan, 2003. ISBN 978-81-7371-433-7
- ↑ Asima. Chatterjee, Lloyd M. Parks, The Structure of Verbenalin, „Journal of the American Chemical Society”, 71 (6), 1949, s. 2249–2250, DOI: 10.1021/ja01174a506, ISSN 0002-7863.
- ↑ a b Shinjinee Mishra, Asima Chatterjee And Her Pioneering Work In Medicinal Chemistry [online], Feminism In India, 1 listopada 2017 [dostęp 2020-01-16] (ang.).
- ↑ a b c K.N. Smith, Today's Google Doodle Honors Chemist Asima Chatterjee [online], Forbes [dostęp 2020-01-16] (ang.).
- ↑ a b First Indian woman in history to be awarded a PhD for science would be 100 today [online], The Independent, 23 września 2017 [dostęp 2020-01-16] (ang.).
- ↑ Some Alumni of Scottish Church College in 175th Year Commemoration Volume Scottish Church College, 2008, s. 584
- ↑ a b Alumni and Alumni Association [online], web.archive.org, 6 kwietnia 2009 [dostęp 2020-01-16] [zarchiwizowane z adresu 2009-04-06].
- ↑ a b Asima Chatterjee, chemist [online], web.archive.org, 12 października 2016 [dostęp 2020-01-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-12].
- ↑ Michaela Wirth, László Zechmeister: His Life and Pioneering Work in Chromatography, Springer Science & Business Media, 18 września 2013, s. 39, ISBN 978-3-319-00642-0 [dostęp 2020-01-16] (ang.).
- ↑ Asima Chatterjee (1917-2006), [w:] History of natural products chemistry in India [online], s. 384–385 [dostęp 2020-01-16] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-25].
- ↑ Asima Chatterjee; first women scientist of India [online], Indian Achievers Story, 4 września 2019 [dostęp 2020-01-28] (ang.).
- ↑ a b Asima Chatterjee, the Scientist Who Did So Much More in a Time of Less [online], The Wire [dostęp 2020-01-16].
- ↑ Women, science, education and empowerment: Asima Chatterjee, the genius lady [online], s. 133-138.
- ↑ Herbal Drug Against Epilepsy [online], www.techno-preneur.net [dostęp 2020-01-16].
- ↑ Women Scientists of India: Dr. Asima Chatterjee – Indian Academy of Sciences [online], Google Arts & Culture [dostęp 2020-01-16] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Shibnath Ghosal, A Tribute to Prof. Asima Chatterjee, „Arkivoc”, 2003 (9), 2003, s. 1–3, DOI: 10.3998/ark.5550190.0004.901 (ang.).
- Asima Chatterjee [online], Ignite – Global Fund for Women, 8 grudnia 2014 [dostęp 2020-01-26] (ang.).
- Asish De, Asima Chatterjee: A unique natural products chemist, „Resonance”, 20 (1), 2015, s. 6–22, DOI: 10.1007/s12045-015-0148-9 (ang.).