Kolkata lub Kalkuta[2] (hindi कोलकाता, trl. Kolkātā, trb. Kolkata; bengali: কলকাতা, trl. Kolkatā, trb. Kolkata ang. Kolkata; do 2001 r. hindi कलकत्ता, trl. Kalkattā, trb. Kalkatta; ang. Calcutta) – miasto w Indiach, w delcie Gangesu, stolica stanu Bengal Zachodni, trzecia aglomeracja w kraju licząca około 15 milionów mieszkańców[3].

Kolkata (Kalkuta)
কলকাতা
Ilustracja
Od góry i od lewej: Victoria Memorial, most Vidyasagar, katedra anglikańska, tramwaj, dzielnica biznesowa, most Howrah
Państwo

 Indie

Stan

Bengal Zachodni

Burmistrz

Sovan Chatterjee (stan na 2010 r.)[1]

Powierzchnia

185 km²

Wysokość

9 m n.p.m.

Populacja (2010)
• liczba ludności
• gęstość


5 128 208
27462 os./km²

Nr kierunkowy

757

Kod pocztowy

700001

Tablice rejestracyjne

WB-01

Położenie na mapie Bengalu Zachodniego
Mapa konturowa Bengalu Zachodniego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kolkata (Kalkuta)”
Położenie na mapie Indii
Mapa konturowa Indii, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kolkata (Kalkuta)”
Ziemia22°34′22″N 88°21′50″E/22,572778 88,363889
Strona internetowa

Historia

edytuj

Kalkuta została założona w 24 sierpnia 1690 r., kiedy Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska weszła w posiadanie trzech wiosek, w tym Kalikaty, od której nazwy wywodziła się pierwotna nazwa. W 1698 r. ukończono budowę fortu Williams. W 1756 r., w czasie wojny siedmioletniej miał miejsce incydent w Czarnej Jamie. Wobec zignorowania żądania miejscowego władcy, który nie chciał rozbudowy fortu, wtrącono ponad 140 brytyjskich żołnierzy i cywilów do lochu o powierzchni 20 metrów kwadratowych. Następnego ranka dożyło tylko 23 więźniów.

W 1772 r. Kalkuta została stolicą Indii Brytyjskich. Była nią aż do 1912 r., kiedy miasto utraciło stołeczność na rzecz Nowego Delhi. W tym czasie osuszono okoliczne bagna i rozbudowano miasto.

W czasie II wojny światowej miasto zostało dwukrotnie zbombardowane przez Japończyków. W 1943 r. z powodu przekazywania żywności wojskom alianckim zapanował głód, w wyniku którego zmarło ponad 5 mln ludzi. W 1946 r. doszło do zamieszek, w wyniku których śmierć poniosło 2 tys. ludzi. Po podziale Indii Brytyjskich doszło do masowej migracji: Hindusi uciekali z ówczesnego Pakistanu Wschodniego (obecnego Bangladeszu) do Indii, natomiast muzułmanie migrowali w przeciwną stronę.

W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych strajki, przerwy w dostawach energii elektrycznej i działalność maoistowskich bojowników spowodowały stagnację gospodarczą miasta. W połowie lat dziewięćdziesiątych nastąpiła powolna poprawa sytuacji gospodarczej, po wprowadzeniu przez rząd Indii reform gospodarczych. Od początku XXI wieku, dzięki sektorowi IT, gospodarka szybko się rozwija.

 
Dzielnica Saltlake City

W 2001 r. zmieniono angielską nazwę Kalkuta na Kolkata.

Z miastem związana jest postać świętej Matki Teresy z Kalkuty.

Gospodarka

edytuj

Wielki węzeł komunikacyjny i port morsko-rzeczny; wielki ośrodek przemysłowy, handlowy, naukowy i kulturalny.

Transport

edytuj
 
Tramwaj w Kolkacie

Kolkata jest jedynym indyjskim miastem, w którym istnieje sieć tramwajowa[4]. Jest ona jednocześnie najstarszą siecią istniejącą w Azji, w trakcji elektrycznej operuje od 1900 roku. Pierwsze, jeszcze konne tramwaje rozpoczęły kursowanie w 1873 roku[5].

Kultura

edytuj

Liczne zabytki architektury pałacowej i świątynie hinduskie, a w leżącym w obrębie metropolii Howrah znajduje się najstarszy w Indiach ogród botaniczny. Siedziba rzymskokatolickiej archidiecezji kalkuckiej. W Kolkacie znajduje się także Biblioteka Narodowa Indii.

Szkolnictwo wyższe

edytuj

Miasta aglomeracji

edytuj

Osoby pochodzące z Kolkaty

edytuj

Kalkuta w literaturze

edytuj
  • Dominique Lapierre: Miasto radości
  • Krzysztof Mroziewicz: Ucieczka do Indii, 2004 (rozdz. Miasto prawd ostatecznych)
  • Jerzy Putrament: Na drogach Indii, 1967 (rozdz. Kalkuta)
  • Kazimierz Dziewanowski: Księga zdziwień, 1972 (rozdz. Zdumienie i groza: Złoty Bengal – śmierć w promieniach słońca)
  • Tadeusz Margul: Indie na co dzień – z notatnika religioznawcy, 1970 (rozdz. Dwie kalkuckie wizyty, Durga Pudża w Kalkucie, Parę migawek kalkuckich, Strajk generalny w Kalkucie)
  • Jan Zakrzewski: Wiza do Indii, 1989 (rozdz. Kalkuta)
  • Artur Lundkvist: Róża wiatrów, 1969 (z rozdz. Płonące Indie, s. 47–55)
  • Wojciech Giełżyński: Aż do najdalszych granic, 1972 (z rozdz. Indie, Indie, otchłań świata – Samo dno 1966)
  • Wojciech Giełżyński: Kraj świętych krów i biednych ludzi, 1977 (rozdz. O samym dnie i szczypcie nadziei)
  • Janina Rubach – Kuczewska: Życie po hindusku, 1971, s. 120
  • Pascal Bruckner: Pariasi, PIW Warszawa 1996, s. 475–509 (rozdz. Nieuleczalni, Sterty szkieletów i Ludzki pył)
  • Dan Simmons: Pieśń bogini Kali, Wydawnictwo Alfa 1994
  • Kate Brian: Szczęśliwy T-shirt
  • Carlos Ruiz Zafón: Pałac Północy
  • Mircea Eliade: Majtreji

Kalkuta w filmie

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Hindustan Times, Hindustan Times, 6 czerwca 2010 [zarchiwizowane 2011-07-19].
  2. Według zaleceń Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski, przyjętych podczas 71. posiedzenia (30 maja 2012 roku), nazwa Kolkata to polska nazwa główna miasta, nazwą wariantową pozostaje zaś Kalkuta.
  3. World urban areas.
  4. Reaching India- Times Foundation - Indiatimes [zarchiwizowane 2007-10-16].
  5. Timeline – CTC. [dostęp 2022-03-26]. (ang.).