Atolówka[7], rybitwa biała[8] (Gygis alba) – gatunek średniej wielkości ptaka, jedyny przedstawiciel podrodziny atolówek (Gyginae)[7] w rodzinie mewowatych (Laridae), spotykany na oceanach świata w strefie tropikalnej. Rozpowszechniona jest przede wszystkim na Pacyfiku i Oceanie Indyjskim, gniazduje także na niektórych wyspach południowego Atlantyku. Na niektórych wyspach jest osiadła, na inne przylatuje tylko na lęgi, ale trasy wędrówek poza sezonem lęgowym nie zostały jeszcze poznane[6].

Atolówka
Gygis alba[1]
(Sparrman, 1786)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

siewkowe

Podrząd

mewowce

Parvordo

Larida

Nadrodzina

Laroidea

Rodzina

mewowate

Podrodzina

Gyginae
Verheyen, 1959

Rodzaj

Gygis[2]
Wagler, 1832[3]

Gatunek

atolówka

Synonimy

Rodzaju:

Gatunku:

  • Sterna alba Sparrman, 1786[5]
Podgatunki
  • G. a. alba (Sparrman, 1786)
  • G. a. candida (J. F. Gmelin, 1789)
  • G. a. microrhyncha H. Saunders, 1876
  • G. a. leucopes Holyoak & Thibault, 1976
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     obszary lęgowe

     obszary nielęgowe

Systematyka

edytuj

Etymologia

edytuj
  • Gygis: gr. γυγης gugēs – mityczny ptak morski wspomniany przez Dionizjosa[9].
  • alba: łac. albus – biały, zupełnie biały[10].
  • Alphagygis: gr. αλφα alpha – pierwszy; rodzaj Gygis Wagler, 1832[11].

Podgatunki

edytuj

Wyróżnia się 4 podgatunki G. alba[12]:

  • atolówka biała (G. alba alba) – wyspy strefy tropikalnej południowego Atlantyku
  • atolówka śnieżna (G. alba candida) – Seszele i Maskareny przez Ocean Indyjski po środkowy Pacyfik
  • atolówka tropikalna (G. alba microrhyncha) – wyspy Feniks, Line Islands i Markizy
  • G. alba leucopesPitcairn

Niektórzy autorzy, np. IUCN, uznają atolówkę tropikalną (G. alba microrhyncha) za odrębny gatunek[13]. Opisano też kilka innych, nieuznawanych obecnie gatunków – royana, pacifica i rothschildi zsynonimizowano z podgatunkiem nominatywnym (choć niektórzy zaliczyli je do candida), a monte włączono do candida[5].

Charakterystyka

edytuj

Atolówka jest średniej wielkości ptakiem o białym upierzeniu, czarnym dziobie i oczach. Długość ciała 25–31 cm, masa ciała 92–139 g[14].

Ekologia i zachowanie

edytuj
 
Jajo atolówki zniesione na gołej gałęzi figowca wielkolistnego
 
Pisklę

Gniazduje na wyspach koralowych – na drzewach, krzewach, a także na skałach i budowlach wzniesionych przez człowieka. W zniesieniu jedno jajo. Często składane jest na gołej gałęzi w niewielkim zagłębieniu, a nawet na liściu palmy czy bananowca[6]. Wysiadują je oboje rodzice przez 28–36 dni, a po wykluciu oboje również opiekują się pisklęciem. Młode jest opierzone w wieku 60–75 dni, przez pewien czas nadal pozostaje jednak z rodzicami, którzy je karmią i uczą jak chwytać ofiary[14].

Żywi się głównie małymi rybami, rzadziej kałamarnicami i skorupiakami[6].

Status

edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje atolówkę za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji w 2006 roku zgrubnie szacowano na 150 000 – 1 100 000 osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny, choć u niektórych populacji nie jest on znany[6].

IUCN uznaje atolówkę tropikalną (G. alba microrhyncha) za odrębny gatunek, zalicza ją do kategorii najmniejszej troski; trend liczebności populacji także uznawany jest za stabilny[13].

Przypisy

edytuj
  1. Gygis alba, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Gygis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-01-23] (ang.).
  3. J.G. Wagler. Neue Zippen und Gattungen der Säugthiere und Vögel. „Isis von Oken”. 25, s. 1223, 1832. (niem.). 
  4. G.M. Mathews. New genera. „Austral Avian Record”. 2, s. 110, 1913–15. (ang.). 
  5. a b White Tern (Gygis alba). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-07)]. (ang.).
  6. a b c d e BirdLife International, Gygis alba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-1 [dostęp 2021-08-10] (ang.).
  7. a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Gyginae Verheyen, 1959 - atolówki (Wersja: 2020-01-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-05].
  8. P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 89, 1999. 
  9. Jobling 2021 ↓, s. Gygis.
  10. Jobling 2021 ↓, s. alba.
  11. Jobling 2021 ↓, s. Alphagygis.
  12. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-10]. (ang.).
  13. a b BirdLife International, Gygis microrhyncha, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-1 [dostęp 2021-08-10] (ang.).
  14. a b Szabo, M.J.: White tern. [w:] New Zealand Birds Online [on-line]. [dostęp 2020-07-04]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj