Bílá Voda (niem. Weißwasser) – gmina w Czechach, w powiecie Jeseník w kraju ołomunieckim. Jest to najdalej na północ położona gmina czeskiego Śląska.

Bílá Voda
Ilustracja
Widok wsi
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Czechy

Kraj

 ołomuniecki

Powierzchnia

14,98 km²

Wysokość

305 m n.p.m.

Populacja (2012)
• liczba ludności
• gęstość


330
22,0 os./km²

Kod pocztowy

790 69

Tablice rejestracyjne

JE

Położenie na mapie kraju ołomunieckiego
Mapa konturowa kraju ołomunieckiego, blisko górnej krawiędzi nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Bílá Voda”
Położenie na mapie Czech
Mapa konturowa Czech, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Bílá Voda”
Ziemia50°26′31″N 16°54′56″E/50,441944 16,915556
Strona internetowa
Krzyże na grobach zakonnic

Położenie

edytuj

Gmina leży nad rzeką Kamienicą, tuż przy polsko-czeskiej granicy w worku jawornickim (cz. javornický výběžek), jej przedłużeniem wzdłuż rzeki jest polska wieś Kamienica. Od 1748 r. Bílá Voda jest nieformalnie podzielona na część „miejską” (městys) i „wiejską” (ves). W dolnej części miejscowości, posiadającej okazałe budynki i zwartą zabudowę, znajduje się dawny zespół klasztorny pijarów, z barokowym kościołem. W górnej, luźno zabudowanej części wsi, stoi pałac wybudowany ok. 1690 r., dawna siedziba kolejnych właścicieli ziemskich.

Podział

edytuj

części gminy

edytuj

gminy katastralne

edytuj
  • Bílá Voda u Javorníka
  • Kamenička u Bílé Vody

Historia

edytuj

Założona w poł. XIII w. Pierwsza wzmianka o Bílej Vodzie pochodzi z 1532 r. W 1723 r. Jakob Ernst von Liechtenstein-Kastelkorn, właściciel wsi i pobliskich dóbr w Doboszowicach, późniejszy biskup ołomuniecki i prymas Niemiec, ufundował tutaj klasztor i kolegium pijarów. Był to wówczas jeden z najznakomitszych wówczas zakładów szkolnych na Śląsku. W latach 1724–1733 wzniesiono kolegium i seminarium pijarskie, a w latach 1755–1765 kościół.

Od zakończenia I wojny śląskiej, na mocy pokoju wrocławskiego, miejscowość stała się osadą graniczną. Jej południowo-zachodnia część z kościołem i klasztorem została w granicach Śląska habsburskiego; północno-wschodnia, nazywająca się współcześnie Kamienica, została włączona do Śląska pruskiego.

W 1818 r. zamknięto seminarium, a w 1829 r. kolegium. Pijarzy obsługiwali parafię do 1938 r. W 1854 r. pałac w Bílej Vodzie zakupiła Marianna Orańska. Należał on do jej spadkobierców do 1917 r.

W czasie II wojny światowej działał tu podobóz Gross-Rossen[1] (Weißwasser lub Mährisch Weißwasser). Nie jest znana jego dokładniejsza lokalizacja. Przyjmuje się, że powstał w roku 1944[2][3].

Po II wojnie światowej wysiedlono ludność niemiecką. W zniszczonym klasztorze popijarskim od 28 września 1950 r[4] internowano zakonnice z rozwiązanych klasztorów z terenu Czechosłowacji. Skoncentrowano zakonnice z 15 różnych zgromadzeń (m.in. siostry szkolne de Notre Dame, boromeuszki, norbertanki, franciszkanki). Na cmentarzu znajduje się kilkaset (ok. 700) nagrobków zmarłych tu zakonnic[5]. Był to najliczniejszy obóz pracy dla zakonnic w Czechosłowacji[6]. Po upadku komunizmu większość pozostałych przy życiu zakonnic opuściła wieś.

W 2006 r. we wsi mieszkały 282 osoby.

Zabytki

edytuj
  • Kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny – posiada bogate barokowe wyposażenie wnętrza; na szczególną uwagę zasługuje ołtarz główny z rzeźbą Madonny z ok. 1510 r. pochodzącą z warsztatu Wita Stwosza.
  • Klasztor i kolegium pijarów – do kościoła przylega połączony z nim dwukondygnacyjny, barokowy budynek klasztorny z dwoma dziedzińcami.
  • Domy dawnego konwiktu – barokowe budynki znajdujące się w otoczeniu kompleksu budynków.
  • Pałac – niewielka rezydencja dworska, m.in. Marianny Orańskiej, doglądającej stąd budowy pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim, siedziba kolejnych właścicieli majątku. Obecnie znajduje się w nim szpital psychiatryczny, leczący uzależnienia od alkoholu i narkotyków. W parku przypałacowym znajduje się kilka barokowych rzeźb.
  • Cmentarz – znajduje się na nim zbiorowa mogiła ofiar marszu śmierci Auschwitz–Milęcice z lutego 1945 r. z obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu oraz nagrobki 700 zakonnic[5].

Bílá Voda w literaturze

edytuj

Powieść Kateřiny Tučkovéj Bílá Voda (2022) opowiada o losie zakonnic z miejscowego miejsca odosobnienia.

Turystyka

edytuj

Z Bilej Vody do Javornika prowadzą dwa szlaki piesze:

Przez Bílą Vodę możliwy jest przejazd samochodem osobowym na trasie PaczkówKamienica–Bíla Voda–Złoty Stok.

Przypisy

edytuj
  1. Labiryntarium – Niemieckie obozy zagłady na terenie dzisiejszej Polski [online], www.labiryntarium.pl [dostęp 2019-02-02].
  2. Nebenlager [online], Gross-Rosen [dostęp 2019-02-02].
  3. Forced Labor in Concentration Camp Subcamps on the Territory of the Czech Republic – Institut Terezinske iniciativy [online], katalog.terezinstudies.cz [dostęp 2019-02-02].
  4. ??, „Gość Opolski”, 10 grudnia 2006.
  5. a b Siostry z Bilej Vody wołają [online], diecezja.opole.pl [dostęp 2019-02-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-03].
  6. ??, „Rocznik Ziem Zachodnich”, styczeń 2017, s. 211.

Linki zewnętrzne

edytuj