Wikipedia

Balthazar de Moucheron

Balthazar de Moucheron (ur. w 1552 w Antwerpii, zm. po 1609 roku) – niderlandzki kupiec i armator, animator pierwszych wypraw holenderskich w poszukiwaniu Przejścia Północno-Wschodniego.

Życiorys edytuj

 
Portret rodziny Pierre’a de Moucherona, artysta nieznany (1563), Rijksmuseum[a]; Balthazar de Moucheron to prawdopodobnie mały chłopiec z przodu po lewej stronie[2]

Balthazar de Moucheron pochodził ze szlacheckiej rodziny normańskiej – jego ojciec Pierre de Moucheron (1508–1565), osiadł w Middelburgu w 1530 roku, skąd w 1845 roku przeprowadził się do Antwerpii[3]. Ojciec prowadził przedsiębiorstwo handlowe[3].

Balthazar urodził się w 1552 roku w Antwerpii jako czwarty syn de Moucherona i jego żony Isabeau de Gerbier[3]. Pracował wraz z braćmi w rodzinnej firmie handlowej[3].

Po poddaniu Antwerpii Hiszpanom w 1585 roku przeniósł się do Middelburga a w 1598 roku do Veere[2]. Był dwukrotnie żonaty i miał siedmioro dzieci[3].

Wyprawy w poszukiwaniu Przejścia Północno-Wschodniego edytuj

 
Holenderskie szlaki handlowe w północnej Rosji, fragment mapy Lucasa Janszoona Waghenaera (1589)

Balthasar de Moucheron zaplanował i sfinansował pierwsze holenderskie wyprawy w poszukiwaniu północnego przejścia do Indii Wschodnich[2]. Przez pewien czas kontrolował całkowicie żeglugę na Morzu Białym i szlak do Moskwy[2]. W 1584 roku miał własną placówkę handlową w Archangielsku, którą prowadził jego brat Melchior[2].

Sfinansował w dużej mierze wyprawę Oliviera Brunela (ok. 1540–1585) w 1584 roku[4]. Ekspedycja nie powiodła się – statek wyprawy zatonął na Peczorze a słuch o Brunelu zaginął[5]. Kilka lat później de Moucheron zdobył wsparcie księcia dla kolejnej ekspedycji[4]. Opowiadał się za szlakiem Brunela i przejściem na Morze Karskie przez Jugorski Szar, lecz inni kupcy amsterdamscy także zainteresowani kierunkiem północno-wschodnim preferowali trasę zalecaną przez kartografa Petrusa Planciusa (1552–1622), który utrzymywał, że Jugorski Szar to zbyt płytka cieśnina i nieżeglowna z uwagi na występujący tam lód, sugerując drogę na północ od Nowej Ziemi, którą uznawał za wyspę[4]. Wobec braku konsensusu co do jednej trasy zdecydowano, że wyprawa popłynie obydwoma drogami[4]. W 1594 roku na wyprawę ruszyły trzy statki pod dowództwem Willema Barentsa (1550–1597), Cornelisa Naya i Branta Ysbrantszoona[4]. Barents dotarł do Nowej Ziemi, jednak jej opłynięcie od północy uniemożliwiały masy lodu, co zmusiło go do odwrotu na południe ku wyspie Wajgacz[6]. Nay i Ysbrantszoon dopłynęli do Jugorskiego Szaru i przepłynęli na Morze Karskie, lecz zawrócili, by zdążyć przed lodami[6]. Wyprawa powróciła do Holandii we wrześniu, przywożąc informacje o tym, że przeprawa dalej na wschód jest możliwa[6].

Dalsza działalność edytuj

Balthasar de Moucheron zaangażował się w organizację wypraw do Indii[2]. Dla celów każdej wyprawy zakładał spółkę partnerską – były to prekursorki Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej (hol. Vereenigde Oostindische Compagnie, VOC)[2]. Jedną z takich spółek była Veerse Compagnie[2].

W 1597 roku eksperymentował z połowami dorsza w pobliżu Nowej Fundlandii[2]. Zarządzał kilkoma placówkami handlowymi na Morzu Czerwonym i w Zatoce Perskiej[2]. Wiódł prym w handlu Zelandii z Lewantem i handlu solą z Curaçao[2]. W 1598 roku jego flota handlowa była tak duża, że ​​mógł związać się z miastem Veere kontraktem na obsługę w porcie od 18 do 20 statków rocznie[3]. De Moucheron miał zatrudniać ponad 1000 marynarzy[3]. Pracowali dla niego m.in. Joris van Spilbergen (1568–1620), który nawiązał stosunki handlowe z Cejlonem i Cornelis de Houtman (1565–1599)[2].

Z czasem sytuacja finansowa de Moucherona zaczęła się pogarszać[2]. Powstała w 1692 roku Holenderska Kompania Wschodnioindyjska trzymała monopol na handel z Indiami[2]. De Moucheron z niechęcią wstąpił do Kompanii i przyjął stanowisko dyrektora Izby Zelandii[3]. Wiele jego ekspedycji, m.in. do Brazylii czy dzisiejszego Mozambiku, kończyło się fiaskiem, przynosząc straty[2]. De Moucheron nie był w stanie spłacić zaciągniętych kredytów, zbankrutował i uciekł z kraju, najprawdopodobniej do Francji, gdzie pomagał królowi Henrykowi IV (1553–1610) w nieudanym przedsięwzięciu założenia Francuskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej[2]. Osobisty majątek de Moucherona został przejęty przez miasto Veere[2].

De Moucheron prawdopodobnie zmarł we Francji po 1609 roku[2].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Obraz znajduje się w zbiorach Rijksmuseum pod tytułem Pierre de Moucheron (1508–67), zijn echtgenote Isabeau de Gerbier, hun achttien kinderen, hun schoonzoon Allard de la Dale en hun eerste kleinkind (tłum. „Pierre de Moucheron (1508–1567), jego żona Isabeau de Gerbier, ich osiemnaścioro dzieci, zięć Allard de la Dale i ich pierwszy wnuk”[1].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Pierre de Moucheron (1508-67), zijn echtgenote Isabeau de Gerbier, hun achttien kinderen, hun schoonzoon Allard de la Dale en hun eerste kleinkind, anoniem, 1563. [w:] www.rijksmuseum.nl [on-line]. [dostęp 2021-10-24]. (niderl.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Kuipers ↓.
  3. ↑ a b c d e f g h Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek 1927 ↓.
  4. ↑ a b c d e Mills 2003 ↓, s. 62.
  5. ↑ Mills 2003 ↓, s. 106.
  6. ↑ a b c Mills 2003 ↓, s. 63.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Balthazar_de_Moucheron&oldid=72608493”