Morze Karskie
Morze Karskie (ros. Карское море) – część Oceanu Arktycznego u północnych wybrzeży Azji, między wyspami Nowej Ziemi i archipelagami Ziemi Franciszka Józefa i Ziemi Północnej. Jest to morze szelfowe. Można spotkać się z nazwą Arktycznego Morza Śródziemnego.
| ||
 Morze Karskie: ujścia Obu i Jeniseju | ||
| Kontynent | Azja | |
| Państwa |  Rosja
| |
| Powierzchnia | 883 tys. km² | |
| Średnia głębokość | 111 m | |
| Największa głębia | 620 m | |
| Zasolenie | 8-30‰ | |
| Temperatura | zima: -28 – -20 °C lato: 1 – 6 °C | |
| Typ morza | otwarte | |
| Wyspy | Wyspa Biała, Olenij, Archipelag Nordenskiölda | |
Położenie na mapie Arktyki  | ||
 74°49′55″N 71°18′43″E/74,831944 71,311944
| ||
 Mapa morza Karskiego | ||
HydrologiaEdytuj
Od zachodu Morze Karskie łączy się z Morzem Barentsa za pośrednictwem kilku cieśnin: Karskie Wrota, Jugorski Szar, Matoczkin Szar. Od wschodu z Morzem Łaptiewów głównie przez cieśniny: Wilkickiego, Szokalskiego i Armii Czerwonej. Od północy morze otwiera się na pokryte lodem wody Oceanu Arktycznego.
Do Morza Karskiego wpadają duże syberyjskie rzeki: Ob i Jenisej, także rzeka Taz.
WyspyEdytuj
Na Morzu Karskim znajduje się dużo wysp, znacznie więcej niż na innych morzach rosyjskiej Arktyki. U wybrzeży znajdują się duże, nizinne wyspy, oddzielone od lądu wąskimi cieśninami, m.in. Wyspa Biała, Olenij, Wyspa Sibiriakowa i Wyspa Wilkickiego. Na pełnym morzu znajdują się zarówno samotne wyspy (m.in. Wyspa Uszakowa, Wyspa Wize), jak i archipelagi (Archipelag Nordenskiölda, Wyspy Instytutu Arktycznego, Wyspy Izwiestii CIK).
PrzyrodaEdytuj
Morze jest obfite w ryby, m.in. występują tu ogromne zasoby siejowatych (np. muksun i nelma). Akwen jest głównym siedliskiem foki – nerpy obrączkowanej. Ponadto żyje tu fokowąs brodaty (żywiący się skorupiakami), mors arktyczny (rzadki) i białucha arktyczna (przypływająca z Morza Barentsa w poszukiwaniu pokarmu – sajki). Spotykany jest niedźwiedź polarny[1].
Działalność ludzkaEdytuj
Główny port Morza Karskiego to rosyjskie miasto Dikson.
Na archipelagu Nowa Ziemia, oddzielającym Morze Karskie od Morza Barentsa, znajdował się radziecki poligon atomowy. W latach 1955–1990 były przeprowadzane na nim próby nuklearne, najpierw podwodne, w latach 1957–1962 nadziemne i w latach 1964–1990 podziemne[2].
W latach zimnej wojny w Morzu Karskim ZSRR zatopił 17 tys. pojemników i 19 statków z radioaktywnymi odpadami, a także 14 reaktorów atomowych[3]. Według oficjalnych danych opublikowanych przez rząd Rosji w marcu 1993 roku, w latach 1965–1988 zatopiono w Morzu Karskim sześć reaktorów atomowych z atomowych okrętów podwodnych i dziesięć innych reaktorów atomowych[4]. M.in. do Morza Karskiego została wrzucona odcięta sekcja uszkodzonego i napromieniowanego reaktora atomowego okrętu podwodnego K-19[5].
PrzypisyEdytuj
- ↑ S.P. Susłow, Geografia fizyczna azjatyckiej części ZSRR, PWN, Warszawa, 1961, s. 41-42
- ↑ Vitaly I. Khalturin, Tatyana G. Rautian, Paul G. Richards i William S. Leith "A Review of Nuclear Testing by the Soviet Union at Novaya Zemlya, 1955–1990"
- ↑ BBC:"Russia explores old nuclear waste dumps in Arctic"
- ↑ "Radioecological Hazard of Ship Nuclear Reactors Sunken in the Arctic", Atomic Energy, Vol.79, No. 3, 1995.
- ↑ Norman Polmar: Cold War Submarines, The Design and Construction of U.S. and Soviet Submarines, s. 112-114.
BibliografiaEdytuj
