Bertran de Born
Bertran de Born – trubadur działający między 1140 a 1215 rokiem[1].
| ||
 Bertran de Born z manuskryptu pieśni trubadurów | ||
| Data i miejsce urodzenia | ok. 1140 Francja | |
| Data śmierci | ok. 1220 | |
| Narodowość | francuska | |
| Dziedzina sztuki | Liryka instrumentalna | |
Pochodził z rodziny arystokratycznej. Był wicehrabią[2]. Jakkolwiek odziedziczył zamek w Hautefort[1], to toczył o niego spór z własnym bratem[3]. Około 1195 roku wstąpił do zakonu cysterskiego w Dalon, gdzie pozostał aż do śmierci[1]. Znany jest z wyczynów politycznych i militarnych; w ósmym kręgu piekła u Dantego[3] opisany jest jako „bezgłowe ciało trzymające za włosy swą odciętą głowę”. Został w ten sposób ukarany za podżeganie do waśni między Henrykiem II Plantagenetem a jego synami[1], choć jego udział w sporze nie jest historycznie udokumentowany – opiera się głównie na jego vida.
Choć skomponował kilka cansos (pieśni miłosnych), znany jest przede wszystkim jako mistrz sirventes. Z ponad 40[3] przypisywanych mu utworów jedynie jeden (Rassa, tan creis e mon' e poja) zachowany jest z oryginalną muzyką. Wiadomo, że stosował kontrafakturę i przerabiał melodie innych trubadurów (m.in. Girauta de Bornelh).
Tłumaczenia polskieEdytuj
Utwory Bertranda de Born tłumaczy i wykonuje Jacek Kowalski m.in. Pochwała wojny (inc. Uwielbiam wielkanocny czas)[4] – CD Wojna i miłość.
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d Richard Abels: Bertran de Born. Biographical sketch (ang.). usna.edu. [dostęp 2016-11-19].
- ↑ Bertran de Born, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-11-19].
- ↑ a b c Bertran De Born, French soldier and troubadour (ang.). Encyclopaedia Britannica. [dostęp 2016-11-19].
- ↑ Jacek Kowalski: Bertrana de Born pochwała wojny (pol.). home.agh.edu.pl. [dostęp 2016-11-19].
BibliografiaEdytuj
- Robert Falck/John Haines, Bertran de Born [w:] Latham Alison, ed. (2002). The Oxford Companion to Music. London: Oxford University Press. ISBN 0-19-866212-2.
- Poésies complètes de Bertran de Born: publiées dans le texte original avec une introduction, des notes, un glossaire et des extraits inédits du cartulaire de Dalon par Antoine Thomas, Édouard Privat, Toulouse 1888.