Bispingowie herbu własnego
Pochodzenie rodziny i herb
edytujRód ten występował pod wieloma obocznościami nazwiska – Biszpink, Bisping, Bispink oraz Bisping z przydomkiem von Gallen. Według herbarza Seweryna Uruskiego była to rodzina westfalsko-niemiecka, pisząca się pierwotnie von Gallen Bisping[1]. Mieli wówczas posługiwać się herbem Sternberg a ich gniazdem rodowym był zamek Haus Bisping leżacy nieopodal Münster[2][3]. Według herbarza Adama Bonieckiego rodzina Bispingów posiadała przywilej cesarza Rudolfa II z 1609 r. poświadczający, że piastowali różne urzędy w Nadrenii. W XVI wieku ród rozdzielił się na trzy osobne gałęzie: niemiecką, inflancką i polsko-litewską. Według przywileju z 1609 posiadali oni herb własny Biszpink którego opis jest następujący: na tarczy w połowie ściętej, w dolnym polu błękitnym, gwiazda ośmio- promienna złota, w górnym białym trzy winne grona, każde z nich ozdobione trzema zielonymi liśćmi; w szczycie hełmu ozdobionego piórami strusimi, w pośrodku błękitnym, a z boków białymi, na których skręcona wstęga tychże kolorów, dwa skrzydła błękitne, w pośrodku których nad wstęgą trzy winne grona, a pod nią gwiazda, jak na tarczy[4].
Linia polsko-litewska
edytujZałożycielem linii polsko-litewskiej był pochodzący z Inflant rotmistrz króla Stefana Batorego Jan Bisping. który w 1583 r. uzyskał nadanie mu szlachectwa polskiego (herb własny Biszpink)[2]. Po ożenku z Katarzyną z Szaniawskich osiedlił się on w powiecie starodubowskim w województwie smoleńskim[3]. Jego synowie Jan i Tomasz zapoczątkowali dwie gałęzie rodu Bispingów posiadających liczne majętności w województwie smoleńskim otrzymane od króla Władysława IV Wazy. W zamian byli zobowiązani do obrony twierdzy w Starodubiu[5]. Po zawarciu w 1686 r. „pokoju wieczystego” przez Krzysztofa Grzymułtowskiego tereny te przeszły we władanie państwa moskiewskiego, zaś Bispingowie przenieśli się do Rzeczypospolitej, osiedlając się głównie w województwie mińskim i nowogrodzkim[3]. Członkowie rodziny Bispingów mieszkający tu aż do końca XVIII w. używali tytularnych godności związanych z powiatem starodubowskim (m.in. miecznika, wojskiego, marszałka, kasztelana). Uczestniczyli w życiu politycznym, biorąc udział m.in. w elekcji Jana III Sobieskiego, Augusta II, Augusta III i Stanisława Augusta Poniatowskiego[3][6].
Na terenie byłego powiatu wołkowyskiego, Bispingowie osiedlili się w końcu XVIII wieku, należały wówczas do nich majątki leżące na terenie tego powiatu: Werejki, Konna, Wiszniówka, Janowszczyzna, Sedełniki, Monciaki, Strubnica, Hołowczyce i Kuzmicze[7]. Spośród tego licznego grona przedstawicieli rodu wyróżnił się szczególnie żyjący na przełomie XVIII i XIX stulecia Jan Tadeusz Bisping (1741-1822) syn marszałka starodubowskiego Bolesława i Rozalii z Adamowiczów i właściciel rozległych majątków na terenie województwa nowogrodzkiego i mińskiego. Ożenił się z Anną z Mikulskich, z którą miał dwóch synów, Piotra (1777-1842) i Adama (1782-1858), oraz dwie córki: Rozalię, późniejszą żonę krajczego litewskiego Józefa Bychowca, i Teklę, która poślubiła Tadeusza Siehenia.[8] Z licznych niegdyś posiadłości w rękach rodziny pozostały w jej rękach wówczas zaledwie dwie: Hołowczyce w których osiadł Piotr i Strubnica należąca do Adama. Piotr nie pozostawił męskiego potomka, natomiast Adam miał syna Kamila, który ostatecznie doprowadził do ruiny finanse rodziny. Zamożność materialną rodziny uratowały w tym czasie córki brata Jana Tadeusza – stolnika starodubowskiego Józefa (zm. 1786) i Teodory z Suchodolskich: Aleksandra Swieczyn (1783-1853) i Józefa Woyczyńska. Ufundowały one ordynację massalańską dla potomków swego stryjecznego brata Kamila, zatwierdzoną 1 lipca 1853 ukazem cesarza Mikołaja I[9]. Kolejnymi ordynatami byli synowie Kamila Bispinga: Aleksander Bisping (1844-1867), Jan Bisping (1842-1893) i Józef Bisping (1845-1897), którego syn Jan Kamil Bisping (1880-1941) był ostatnim IV ordynatem massalańskim. Drugi jego syn Kazimierz (1887-191) był właścicielem Strubnicy i senatorem II Rzeczypospolitej.
Przypisy
edytuj- ↑ Bisping v. Biszping, h. Bisping; Seweryn Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 1, Warszawa 1904, s. 221.
- ↑ a b Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej , Warszawa 1992, tom III, s.87
- ↑ a b c d Moje wspomnienia w Massalanach spisane. Pamiętniki Jan Ordynata Bispinga 1842-1892, oprac. wstęp i przypisy Jerzy Z. Pająk, Jerzy Szczepański, Kielce 2017 – tom 8 serii "Kresy w polskich pamiętnikach i listach (1795-1918)"
- ↑ Bispink v. Biszping h. własnego; Adam Boniecki, Herbarz polski, t. 1, Warszawa 1899, s. 272.
- ↑ Henryk Lulewicz, Metryka Litewska. Rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Województwo trockie 1690 r., Warszawa 2000, s. 88, 119
- ↑ BISPING – ród | Stowarzyszenie Rodów Grodzieńskich [online] [dostęp 2022-07-29] (pol.).
- ↑ Witold Karpyza, Ziemia Wołkowyska, t. 4, Lębork 2009, s. 14
- ↑ Leonid Żytkowicz, Bisping (Biszping, Biszpink) Jan Tadeusz, h. własnego (zm. 1822), Polski Słownik Biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 114 iPSB - wersja elektroniczna
- ↑ Aneks 2 Ukaz Mikołaja I ustanawiający Ordynację Massalańską, w: Moje wspomnienia w Massalanach spisane. Pamiętniki Jana Ordynata Bispinga 1842-1892. oprac. wstęp i przypisy Jerzy Z. Pająk, Jerzy Szczepański, Kielce 2017 – tom 8 serii "Kresy w polskich pamiętnikach i listach (1795-1918)" s. 313-319