Bitwa pod Karbalą (arab. ‏معركة كربلاء‎) – zasadzka, do której doszło 10 października 680 roku (według kalendarza muzułmańskiego 10 muharrama 61 roku) na terenie współczesnego miasta Karbala. Wojska sunnickiego kalifa Umajjadów Jazida I zaskoczyły karawanę wnuka Mahometa, jak i trzeciego imama szyitów, Husajna ibn Alego, który zginął.

Bitwa pod Karbalą
Druga fitna
Ilustracja
Abbas Al-Musavi, Bitwa pod Karbalą, Brooklyn Museum
Czas

10 października 680 r. (według kalendarza gregoriańskiego); 10 muharram 61 (według kalendarza muzułmańskiego)

Miejsce

Karbala

Terytorium

dzisiejszy Irak

Przyczyna

konflikt sukcesyjny

Wynik

masakra ludzi Husajna

Strony konfliktu
Jazid I z Umajjadów Husajn ibn Ali z Banu Haszim
Dowódcy
Ubayd Allah ibn Ziyad, Umar ibn Sa'ad, Szimr bin Tiljoszan, Al-Hurr ibn Jazid al Tamimi Husajn ibn Ali, Abbas ibn Ali, Habib ibn Muzahir, Zuhajr ibn Kajn
Siły
w zależności od źródła od 4 do 100 tysięcy ludzi od 70 do 150 ludzi, wliczając kobiety i dzieci
Straty
88 zabitych, kilku zaginionych[1] zabito wszystkich, z wyjątkiem kobiet i dzieci młodszych niż 6 miesięcy
Położenie na mapie Iraku
Mapa konturowa Iraku, w centrum znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
32°36′55″N 44°01′53″E/32,615278 44,031389

Husajn był młodszym synem Alego ibn Abi Taliba, którego stronnicy nie pogodzili się z uzurpowaniem władzy po jego śmierci w roku 661 przez Mu'awiję z dynastii Umajjadów, uważając, że należy się ona tylko potomkom Mahometa. Po śmierci Hasana, Husajn stał się naturalnym przywódcą muzułmanów. Gdy Mu'awija zmarł w roku 680, mieszkańcy Al-Kufy wezwali Husajna, by odzyskał kalifat dla rodziny Mahometa. Zanim jednak Husajn dotarł do miasta, zostało ono spacyfikowane przez Umajjadów. 10 października 680 roku pod Karbalą jego karawana została zaatakowana przez wojska syna Mu'awiji, Jazida. Doszło do rzezi, podczas której oszczędzono jedynie kobiety i dzieci młodsze niż 6 miesięcy.

Ofiary

edytuj

Pośród zabitych w bitwie pod Karbalą, było wielu znanych towarzyszy i członków najbliższej rodziny Mahometa (lista niekompletna)[2][3][4]:

Synowie Alego:

Synowie Hasana ibn Alego:

Synowie Husajna ibn Alego:

Synowie Abbasa ibn Alego:

Potomkowie Dżafara ibn Abi Taliba (starszy brat Alego):

Towarzysze Husajna:

...i wielu innych.

Następstwa

edytuj

W związku z powyższymi wydarzeniami Husajn jest w szyizmie pamiętany jako „pan męczenników” (sayyid aš-šuhadā), a w rocznicę jego śmierci co roku odbywa się jedno z najważniejszych szyickich świąt, Aszura. Miejsce jego śmierci stało się przedmiotem szyickich pielgrzymek i stopniowo powstało wokół niego miasto Karbala, z meczetem-mauzoleum Husajna jako swoim centrum. Husajn stał się jedną z centralnych postaci w historii martyrologii stronników Alego w ich oporze przeciwko sunnickim kalifom. Bezpośrednio po bitwie wybuchło kilka powstań zbrojnych skierowanych przeciwko Umajjadom. Bitwa była także jednym z decydujących czynników schizmy pomiędzy sunnitami a szyitami[7]. W zbiorowej świadomości szyickiej, występuje od tego momentu „paradygmat Karbali”, gdzie tyranów i dyktatorów określa się mianem "Jazidów swoich czasów"[8]. W aspekcie religijno-politycznym, męczeństwo Husajna zostało także wykorzystane przez Safawidów podczas konsolidowania władzy na terenie Persji[9]. Irańska rewolucja islamska doprowadziła do obalenia szacha Mohammada Rezy Pahlawiego przez zwolenników ajatollaha Ruhollaha Chomejniego, który to wygłosił uprzednio płomienne przemówienie w dniu Aszury[10].

Przypisy

edytuj
  1. History of al-Tabari, księga 19, tłumaczenie IKA Howard, State University of New York Press, s. 163.
  2. Al-Islam.org: Noorali S. Merchant. Names Of Martyrs Who Sacrificed Their Lives At Karbala For The Sake Of The Lofty Principles Of Islam As Mentioned In "Ziyarah Al-Nahiyyah" (ang.) Dostęp 31/08/2016.
  3. A.K. (2007). The Hidden Truth About Karbala. Kom: Ansariyan Publications. s. 250. ISBN 978-964-438-921-4.
  4. Sheikh, Al-Mufeed. Kitab al-Irshad. Tłumaczenie IKA Howard. Ansariyan Publications. s. 250.
  5. Safi, Omid (2009). Memories of Muhammad: Why the Prophet Matters. New York: HarperCollins. s. 249. ISBN 978-0-06-123135-3.
  6. Ahmed, K.J. (1987). Hundred Great Muslims. Chicago: KAZI Publications. s. 55. ISBN 978-0-933511-16-3.
  7. Jana, Riess (15 października 2004). "The Martyrs of Karbala: Shi'i Symbols and Rituals in Modern Iran". Publishers Weekly. – via General OneFile
  8. Encyclopædia Iranica. Calmard, Jean. "ḤOSAYN B. ʿALI ii. IN POPULAR SHIʿISM"
  9. Kamran Scot Aghaie, The Martyrs Of Karbala: Shi'i symbols and rituals in modern Iran, wyd. 1st ed, Seattle: University of Washington Press, 2004, ISBN 978-0-295-80078-3, OCLC 772529033.
  10. Baqian, Morteza. "Ashura's place in genesis of Islamic Revolution of Iran". Islamic Revolution Document Center.

Bibliografia

edytuj
  • Janusz Danecki, Podstawowe wiadomości o islamie. Tom I, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 1998, ISBN 83-86483-40-7.