Borowa Wieś
Borowa Wieś (niem. Neudorf) – część miasta Mikołowa, tworząca także sołectwo w północno-zachodniej części miasta. Zamieszkuje obecnie około 2000 osób.
| część miasta i sołectwo Mikołowa | |
 Drewniany kościół pw. św. Mikołaja | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| Data założenia |
XVI wiek |
| W granicach Mikołowa |
27 maja 1975 |
| SIMC |
0941292 |
| Populacja (2008) • liczba ludności |
|
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
43-197[1] |
| Tablice rejestracyjne |
SMI |
Położenie na mapie Mikołowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu mikołowskiego  | |
| 50°13′34,6800″N 18°49′01,2000″E/50,226300 18,817000 | |
| Strona internetowa | |
Borowa Wieś jest znana w regionie z dwóch powodów: znajduje się tu zabytkowy kościół drewniany pw. Świętego Mikołaja, wpisany na Szlak Architektury Drewnianej województwa śląskiego, i w dawnym zajeździe funkcjonuje Ośrodek dla Osób Niepełnosprawnych „Miłosierdzie Boże”, prowadzony przez Caritas.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Borowa Wieś.
Położenie
edytujMiejscowość położona jest w południowej części Wyżyny Katowickiej w dolinie rzeki Kłodnicy. Obszar miejscowości historycznie stanowi północno-zachodni kraniec ziemi pszczyńskiej, będącej od średniowiecza częścią Górnego Śląska.
Borowa Wieś sąsiaduje: od północy z Halembą (dzielnica Rudy Śląskiej), od wschodu ze Śmiłowicami, od południa z Paniowami (obie miejscowości są sołectwami Mikołowa), zaś od zachodu z Chudowem i Paniówkami (gmina Gierałtowice).
Komunikacja
edytujMiejscowość położona jest na skrzyżowaniu drogi krajowej 44 między Mikołowem a Gliwicami z drogą wojewódzką 925, prowadząca z Rybnika przez Rudę Śląską do Bytomia. Przez Borową Wieś kursują autobusy miejskie, obsługiwane przez ZTM.
Hydrografia
edytujObszar Borowej Wsi leży w dorzeczu Odry. Przez miejscowość, a właściwie wzdłuż jej granic, przepływają dwie rzeki. Na północy miejscowości znajduje się koryto Kłodnicy, biorącej początek w niedalekich Katowicach a uchodzącej do Odry w okolicach Kędzierzyna-Koźle. Natomiast wzdłuż południowej i zachodniej granicy sołectwa płynie potok Promna, będący lewym dopływem Kłodnicy.
Nazwa miejscowości
edytujW najstarszych dokumentach miejscowość spotykana jest pod nazwą „Neudorf”, co po niemiecku znaczy „Nową Wieś”. Tego typu nazwy są częste dla wsi zakładanych w epoce nowożytnej. Na niektórych mapach pojawia się nazwa „Bor-Neudorf”. Określeniem „Bór” nazywano dawniej obszary porośnięte lasami iglastymi, których w tej okolicy było sporo[potrzebny przypis].
Historia
edytujPoczątki miejscowości
edytujBorowa Wieś jako Nowa Wieś wzmiankowana była już w 1586 roku. Założona została po okresie wojen husyckich, kiedy nastąpiło ożywienie gospodarcze, a długotrwały pokój w wieku XVI sprzyjał osadnictwu. Osadzono wówczas „pod borem” na małych działkach zagrodników i chałupników, poddanych księcia pszczyńskiego. Początkowo mieszkało tu 10 zagrodników. Wieś wchodziła w skład klucza wyrskiego pszczyńskich dóbr kameralnych i była własnością książęcą. Do jej pierwszych mieszkańców należał m.in. Jan Dziemba (w 1718 roku wystąpił w źródłach Maciej Dziemba, a w 1744 roku Bartłomiej Dziemba „ex Bor”).
Przełom XIX i XX wieku
edytujW 1846 roku Borowa Wieś liczyła 26 gospodarstw, natomiast w 1910 roku żyło tu 825 mieszkańców. Na przełomie XIX i XX wieku we wsi powstały trzy karczmy, ustawione wzdłuż szosy z Gliwic do Mikołowa. Do dziś przetrwały dwie z nich. W 1919 roku powstał we wsi chór „Jutrzenka”. Mieszkańcy wsi brali liczny udział w powstaniach śląskich, walczyli pod Górą Świętej Anny[potrzebny przypis]. W plebiscycie, w 1921 roku zdecydowana większość mieszkańców opowiedziała się za przynależnością do Polski.
Okres międzywojenny
edytujW 1922 roku miejscowość została przyłączona do Polski. W roku 1931 mieszkało tu 1343 osób. W latach międzywojennych Borowa Wieś była miejscowością rekreacyjną, gdzie mieszkańcy okolicznych miejscowości spędzali wolne dni. Zabawy odbywały się w dużym ogrodzie dawnego zajazdu, w którym obecnie mieści się ośrodek Caritas Diecezji Katowickiej „Miłosierdzie Boże”.
II wojna światowa
edytujDo Borowej Wsi wojska niemieckie wkroczyły już pierwszego dnia wojny. W czasie okupacji niemieckie brzmienie otrzymały nazwy ulic. W latach 1941–1943 w Borowej Wsi znajdował się obóz pracy. Przebywało w nim ok. 60 osób, głównie żołnierzy radzieckich oraz Polaków pochodzenia żydowskiego. Więźniowie pracowali w majątku Paniowy i Śmiłowice. Nieopodal w lesie znajdował się drugi obóz dla ok. 100 jeńców radzieckich pracujących przy budowie szosy. W styczniu 1945 przez wieś przechodził „marsz śmierci”, w czasie którego uciekający SS-mani z obozu KL Auschwitz prowadzili wycieńczonych więźniów. Tych, którym nie udało się przeżyć, zwieziono na miejscowy cmentarz gdzie znajduje się zbiorowa mogiła 39 więźniów Auschwitz.
Zabytki
edytuj- Kościół parafialny pw. św. Mikołaja (XVIII w.) – drewniany, konstrukcji zrębowej, otoczony sobotami, orientowany. Przeniesiony do Borowej Wsi w latach 1937-1939 z pobliskich Przyszowic. Zachowane barokowe wyposażenie.
- Dawna karczma (koniec XIX w.) – dawna karczma, a obecnie siedziba Ośrodka dla Osób Niepełnosprawnych Miłosierdzie Boże, prowadzonego przez Caritas
- Dawna karczma Nowa Wygoda (początek XX w.) – jedna z trzech istniejących kiedyś przy ulicy Gliwickiej karczm. Budynek murowany, wzniesiony z cegły, piętrowym nakryty dwuspadowym dachem. Obecnie mieści skład materiałów budowlanych
- Budynek szkoły (1937–1939) – wzniesiony w stylu modernistycznym. Obecnie siedziba Zespołu Szkół nr 2 im. Jana Pawła II, w skład którego wchodzą Szkoła Podstawowa nr 6 i Gimnazjum nr 3
Cmentarz
edytujNa miejscowym cmentarzu znajduje się mogiła więźniów oświęcimskich, w której w styczniu 1945 pochowano ciała 31 więźniów oświęcimskich, zmarłych w czasie „marszu śmierci”. Na nekropolii znajduje się także grób prof. Andrzeja Szewca[2].
Postacie związane z Borową Wsią
edytuj- Robert Gajda (1890-1952) – polski ksiądz, kompozytor, muzyk, rzeczoznawca organowy. Był wykładowcą w Szkole Muzyki Kościelnej im. św. Grzegorza w Katowicach i założycielem Związku Polskich Chórów Kościelnych Diecezji Katowickiej. Od 1946 aż do śmierci pełnił posługę proboszcza w Borowej Wsi. Pochowany przy miejscowym kościele.
- Franciszek Blachnicki (1921-1987) – polski ksiądz, Sługa Boży. Był założycielem ruchu oazowego. W 1952 roku pracował na zastępstwie w kościele w Borowej Wsi[3].
- Joachim Maj (ur. 1932) – polski żużlowiec. Dziesięciokrotny złoty medalista drużynowych mistrzostw Polski na żużlu.
Rekreacja
edytujNa terenie lasów Borowej Wsi mieścił się niegdyś ośrodek wypoczynkowy „Borówka”, który aktualnie pełni funkcję pola paintballowego. Niedaleko niego znajdują się stawy Korytnik I, II, III oraz IV. Przez miejscowość przebiegają liczne szlaki rowerowe oraz piesze.
Sport
edytujOd 2003 w Borowej Wsi działa klub sportowy „Burza”, który posiada sekcje: piłki siatkowej, piłki nożnej i akrobatyki sportowej[4]. W miejscowości znajduje się nowoczesne boisko do piłki nożnej przy ul. Piaskowej, a obok niego boisko do piłki plażowej oraz szatnie.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Urzędy pocztowe
- ↑ Zmarł dr hab. prof. UŚ Andrzej Szewc. us.edu.pl, 11 stycznia 2017. [dostęp 2017-01-23].
- ↑ Źródło: http://blachnicki.oaza.pl/kalendarium/
- ↑ KS Burza Borowa Wieś. burza.bo.pl. [dostęp 2012-03-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-03)]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Noparlik Przemysław, Historia szkoły w Mikołowie - Borowej Wsi na tle dziejów miejscowości, Mikołów 2009.