Strzel

(Przekierowano z Brachinus)

Strzel[2][3][4] (Brachinus) – rodzaj chrząszczy z rodziny biegaczowatych i podrodziny strzelowatych. Obejmuje 359 opisanych gatunków.

Strzel
Brachinus[1]
Weber, 1801
Ilustracja
Strzel łoskotnik
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze drapieżne

Rodzina

biegaczowate

Podrodzina

strzelowate

Plemię

Brachinini

Rodzaj

Brachinus

Strzel bombardier
Brachinus nobilis
Strzel kanonier
Brachinus armiger
Brachinus fuscipennis
Brachinus drumonti
Brachinus tenuicollis

Morfologia

edytuj

Chrząszcze osiągające od 4,5 do 11 mm[5]. Głowa jest w przybliżeniu tak szeroka jak długa. Zarys przedplecza jest sercowaty, a jego szerokość nie odbiega od szerokości głowy. Powierzchnię pokryw równomiernie porastają niezbyt gęste, delikatne, skierowane ku tyłowi, zwykle dość łukowato wygięte włoski[6]. Charakterystyczna jest obecność błoniastego obrzeżenia krawędzi wierzchołka pokryw[6][7]. U samca stopy przedniej pary odnóży mają trzy człony nieco rozszerzone, a pośrodku tylnej krawędzi siódmego sternitu znajduje się głębokie wycięcie[6]. Dominują gatunki o ubarwieniu z czerwonożółtymi głową, przedpleczem, czułkami, głaszczkami i odnóżami oraz metalicznie niebieskimi, zielonymi lub czarnymi pokrywami, czasem z czerwonożółtymi znakami[7][5].

Ekologia i występowanie

edytuj

Owady zasiedlają głównie tereny otwarte, często o gliniastym podłożu[5]. Osobniki dorosłedrapieżne, natomiast larwyparazytoidami zewnętrznymi poczwarek chrząszczy z rodziny biegaczowatych, pływakowatych, krętakowatych i kałużnicowatych[8][7][6]. Pierwsze stadium larwalne wysysa lub zlizuje hemolimfę z uszkodzonej poczwarki bez jej zabijania, drugie żerując na hemolimfie uśmierca poczwarkę, a trzecie zjada ją w całości[8][6].

Rodzaj ma zasięg kosmopolityczny. W krainie palearktycznej występuje około 130 gatunków[9]. Około 40 gatunków stwierdzono w Europie[5][7], większość na południu kontynentu[5], a 10 w Europie Środkowej[10]. W Polsce występują strzel bombardier i strzel łoskotnik[11].

Taksonomia

edytuj

Takson wprowadzony został w 1801 roku przez Friedricha Webera[12]. Obejmuje 359 opisanych gatunków[13]:

Przypisy

edytuj
  1. Brachinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886, s. 11.
  3. Erazm Majewski: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich: zawierający ludowe oraz naukowe nazwy i synonimy polskie, używane dla zwierząt i roślin od XV-go wieku aż do chwili obecnej, źródłowo zebrane i zestawione z synonimami naukowemi łacińskiemi w podwójnym porządku alfabetycznym i pomnożone porównawczym materyałem, zaczerpniętym z innych języków słowiańskich. T. 1: Słownik polsko-łaciński. Warszawa: Nakładem Autora; Skład Główny w Warszawie w księgarni E. Wendego i S-ki, 1894, s. 415.
  4. A.M. Łomnicki: Sprawozdanie Komisyi Fizyjograficznej obejmujące pogląd na czynności dokonane w ciągu roku 1889 oraz Materyjały do fizyjografii krajowej. Tom dwudziesty piąty. Fauna Lwowa i okolicy. Akademia Umiejętności w Krakowie; Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1890, s. 174.
  5. a b c d e Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 467.
  6. a b c d e Von Arved Lompe: Gattung: Brachinus Weber 1801. [w:] Käfer Europas [on-line]. 2021. [dostęp 2024-01-27].
  7. a b c d Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 134-139.
  8. a b Pavel Saska, Alois Hone. Development of the Beetle parasitoids, Brachinus explodens und B. crepitans (Coleoptera: Carabidae). „Journal of Zoology”. 262 (1), s. 29–36, 2004. DOI: 10.1017/S0952836903004412. 
  9. Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 214, ISBN 87-88757-73-0.
  10. M. Baehr: Unterfamilie Brachininae. W: Die Käfer Mitteleuropeas Band 2: Adephaga 1: Carabidae (Laukäfer). Heinz Freude, Karl Wilhelm Harde, Gustav Adolf Loshe (red.). Wyd. 2. München: Elsevier GmbH, 2004, s. 24–27.
  11. Bolesław Burakowski, Maciej Mroczkowski, Janina Stefańska, Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974.
  12. F. Weber: Observationes entomologicae, continentes novorum quae condidit generum characteres, et nuper detectarum specierum descriptiones. Kiliae: Impensis Bibliopolii Academici Novi, 1801.
  13. Wolfgang Lorenz, Brachinus Weber 1801 ''in'': CarabCat, O. Bánki i inni red., Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021, DOI10.48580/dfqf-3dk [dostęp 2024-01-30].