Brzeżyca
Brzeżyca (Littorella P.J. Bergius) – rodzaj roślin z rodziny babkowatych. Obejmuje trzy gatunki. Brzeżyca jednokwiatowa (L. uniflora) występuje w Europie, w tym także w Polsce[4], L. americana rośnie w strefie umiarkowanej Ameryki Północnej, a L. australis w takiej samej strefie Ameryki Południowej[5]. Wszystkie gatunki są roślinami wodnymi, rosnącymi w jeziorach zwykle o wodzie kwaśnej. Rosną na dnie piaszczystym lub żwirowym, sięgając 4 m głębokości, ale kwitną tylko wówczas, gdy są wynurzone[6].
 Brzeżyca jednokwiatowa | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
brzeżyca |
| Nazwa systematyczna | |
| Littorella P.J. Bergius Kongl. Vetensk. Acad. Handl. 29: 341. 1768 | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
non designatus[3] | |
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Byliny rozrastające się kłączowo, tworzące darnie na dnie zbiorników[6].
- Liście
- Zebrane w rozety przyziemne, równowąskie, szydlaste, zwykle półwalcowate – spłaszczone od góry[6].
- Kwiaty
- Rozdzielnopłciowe – męskie wyrastają pojedynczo na szczytach łodygi, żeńskie zebrane są w skąpokwiatowych kłosach o długości równej lub krótszej od długości liści. Kwiaty są promieniste, o średnicy ok. 5 mm. Płatki cztery zrośnięte są u nasady, są błoniaste. W kwiatach męskich pręciki są cztery, osiągają od 1 do 2 cm długości, zakończone są okazałymi pylnikami. Kwiaty żeńskie zawierają jednokomorową zalążnię z jednym lub dwoma zalążkami. Szyjka słupka osiąga do 1 cm długości[6].
- Owoce
- Twarde, niepękające[6].
Systematyka edytuj
Rodzaj był jednym z kilku wyróżnianych w obrębie wąsko ujmowanych babkowatych (Plantaginaceae). Po zmianach w klasyfikacji w latach 90. XX wieku, rozszerzających ujęcie babkowatych, zaproponowano także scalenie kilku blisko spokrewnionych rodzajów, w tym Littorella w jeden rodzaj babka Plantago. Propozycja jest dyskusyjna w odniesieniu do rodzaju Littorella ponieważ tworzy on monofiletyczną grupę siostrzaną wobec rodzaju Plantago (wraz z zagnieżdżonym w nim dawnym rodzajem Bougueria)[5]. W bazach danych taksonomicznych ujęcie zaliczanych tu roślin jest rozmaite, albo stanowią one grupę siostrzaną dla Plantago[5], albo włączane są do niego jako jedna z pięciu sekcji, siostrzana wobec pozostałych[7].
- Wykaz gatunków[8]
- Littorella americana Fernald
- Littorella australis Griseb. ex Benth. & Hook. f.
- Littorella uniflora (L.) Asch. – brzeżyca jednokwiatowa
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).
- ↑ Littorella P. J. Bergius. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-10-18].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 110, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c Ronald K. Hoggard, Paul J. Kores, Mia Molvray, Gloria D. Hoggard, David A. Broughton. Molecular systematics and biogeography of the amphibious genus Littorella (Plantaginaceae). „American Journal of Botany”. 90, 3, s. 429-435, 2003. DOI: 10.3732/ajb.90.3.429.
- ↑ a b c d e Christopher D.K. Cook i in.: Water plants of the world. Hague: Dr. W. Junk b,v, Publishers, 1974, s. 348.
- ↑ Genus: Plantago L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-01-13].
- ↑ Littorella. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-13].