Cerkiew Bărboi
Cerkiew Bărboi, wł. cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła – prawosławna cerkiew w Jassach, w południowo-wschodniej części miasta, w kwartale Podul-Vechiu, w jurysdykcji archieparchii Jass Rumuńskiego Kościoła Prawosławnego.
 IS-II-m-B-03730
| |||||||||||||||
| cerkiew parafialna | |||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Archieparchia | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
29 czerwca | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie okręgu Jassy  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Rumunii  | |||||||||||||||
 47°09′46,1″N 27°35′34,4″E/47,162800 27,592900
| |||||||||||||||
Historia edytuj
Pierwszą cerkiew na tym miejscu zbudował Ioan Ursu Bărboi w latach 60. XVI w.[1] Jej patronką była św. Paraskiewa[2]. W 1669 jego potomkowie zbudowali na jej miejscu nową świątynię i ufundowali przy niej monaster, do którego przybyli greccy mnisi z klasztoru Watopedi na górze Athos. Fundatorzy darowali wspólnocie majątki ziemskie z młynami i stawami. XVII-wieczna świątynia przetrwała do 1829, gdy po kilku trzęsieniach ziemi i pożarach była już w bardzo złym stanie. W wymienionym roku hospodar Jan Sturdza razem z małżonką Heleną oraz metropolitą Irinopoleos Grzegorzem ufundowali na jej miejscu nową świątynię[1]. Jej budowa trwała w latach 1841–1843[2]. W budowie świątyni, która z szacunku dla fundatora pierwszej cerkwi nadal była nazywana cerkwią Bărboi, brał udział również logoteta Dimitrie Sturdza, zaś pracami kierował i projekt budowli przygotował architekt Andrei Karidis[1]. Syn fundatorów Konstantyn opłacił następnie budowę wolno stojącej dzwonnicy, na której, po raz pierwszy w historii miasta, zawieszono zegar. Do budowy tego obiektu Konstantyn sprowadził budowniczych z Padwy, gdzie studiował[3].
Grecki monaster działał przy świątyni do sekularyzacji dóbr cerkiewnych w 1864. Wtedy też cerkiew stała się świątynią parafialną. W 1947 na polecenie władz komunistycznych odebrany jej został także ten status; obiekt stał się filią parafii św. Pantelejmona, a nabożeństwa odbywały się w nim jedynie w dniu święta patronalnego[1].
W 1977 podczas trzęsienia ziemi poważnie uszkodzona została cerkiew, a także jej wolno stojąca dzwonnica i dom parafialny. Władze zaplanowały rozbiórkę uszkodzonego obiektu, do której ostatecznie nie doszło; w sąsiedztwie budynku wzniesiono jednak osiedle 7- i 8-piętrowych budynków mieszkalnych, co uczyniło świątynię praktycznie niewidoczną wśród zabudowy. Obiekt został odnowiony dzięki staraniom metropolity Mołdawii, a następnie patriarchy rumuńskiego Teoktysta, on też ponownie wyświęcił go 27 listopada 1988[1].
Architektura edytuj
Cerkiew została wzniesiona na planie prostokąta z bloków kamiennych i cegły; ich wymienne używanie daje charakterystyczny wzór. Reprezentuje styl eklektyczny z elementami klasycyzmu i architektury bizantyjskiej[1], szczególną zaś inspiracją dla budowniczych była architektura cerkwi w Macedonii[3]. Wejście do świątyni prowadzi przez egzonarteks z dwoma rzędami doryckich kolumn, przednawie połączone jest z nawą w jedną przestrzeń. W pomieszczeniu ołtarzowym znajdują się dwie boczne absydy. Obiekt zwieńczony jest pięcioma kopułami, z których największa jest centralna, usytuowana nad nawą. Centralna kopuła wsparta jest na czterech marmurowych kolumnach[1]. Cerkiew jest trójnawowa[2].
Dzwonnica świątyni jest wolno stojącą czterokondygnacyjną budowlą, z zegarem na najwyższym piętrze[2].
Wnętrze cerkwi dekorowane jest freskami wykonanymi w stylu neorenesansowym, nieznanego autora. Ikony dla cerkwi napisał natomiast Ilie Moldovean, ikonograf z Besarabii, który w Jassach wykonał także wizerunki świętych w ikonostasie głównej cerkwi monasteru Golia. Niektóre wizerunki pochodzą z monasteru Watopedi, m.in. ikona Matki Bożej w kiocie. Szczególną wartość artystyczną mają również ikony patronów świątyni oraz św. Dymitra z Rostowa. Złocony pięciorzędowy[2] ikonostas w świątyni wykonany został w stylu barokowym, jest bogato zdobiony[1].
W cerkwi Bărboi znajduje się mauzoleum rodziny Sturdza oraz nagrobek nieznanego z imienia greckiego mnicha, zwieńczony cyprysowym krzyżem, zdobiony złotem i pozłacanym srebrem, z fragmentem Ewangelii w językach greckim i rumuńskim[1]. W świątyni pochowano także poetę Alecu Russo[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i Parohia Bărboi - Iași [online], barboi.iasi.mmb.ro [dostęp 2016-06-16].
- ↑ a b c d e Biserica Barboi [online], crestinortodox.ro [dostęp 2016-06-16].
- ↑ a b c Ł. Galusek, M. Jurecki, A. Dumitru, K. Janas, Sz. Żurek, Rumunia oraz Mołdawia. Mozaika w żywych kolorach, Bezdroża, 2015, ISBN 978-83-283-0133-7, s. 426.