Cezary Plater
Cezary Augustyn Plater (ur. 5 września 1810 w Wilnie, zm. 9 lutego 1869 w Górze pod Śremem) – hrabia[1], polski powstaniec listopadowy i działacz emigracyjny.
 Plater (herb szlachecki) | |
| Rodzina |
Platerowie |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
5 września 1810 |
| Data i miejsce śmierci |
9 lutego 1869 |
| Ojciec |
Kazimierz Władysław Plater |
| Matka |
Eleonora Apolinara Żaba |
| Żona |
Stefania Małachowska |
| Dzieci |
Ludwik Kazimierz Plater |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Syn Kazimierza i Eleonory Apolinary Żaba. Ukończył wileńskie szkoły. Studiował w Berlinie, gdy dowiedział się o wybuchu powstania listopadowego. Powrócił na Litwę i odbył kampanię partyzancką w powiecie wiłkomierskim, razem ze swoją kuzynką Emilią. Podczas powstania był kapitanem jazdy żmudzkiej. Walczył w korpusie generała Dezyderego Chłapowskiego. Podpisał 25 stycznia 1831 roku akt detronizacji Mikołaja I Romanowa[2][3]. 10 sierpnia 1831 roku w Warszawie podpisał w imieniu obywateli Wilna akces do powstania. 12 sierpnia 1831 roku został posłem na sejm powstańczy z powiatu wileńskiego województwa wileńskiego[4]. Po upadku powstania udał się na emigrację.
W listopadzie 1831 przybył do Francji. Zamieszkał w Paryżu (od 23 listopada 1831 roku). W grudniu tegoż roku przystąpił do Towarzystwa Litewskiego i Ziem Ruskich. Został prezesem tego towarzystwa. Był członkiem wielu innych instytucji, m.in. Stowarzyszenia Naukowej Pomocy dla młodzieży polskiej, Towarzystwa Historyczno-Literackiego czy Komitetu Narodowego Polskiego. Politycznie związał się z Hotelem Lambert.
Był członkiem sejmu powstańczego na emigracji[5]. 19 grudnia 1834 roku podpisał akt zawiązania „Braci Zjednoczonych”, przyczynił się do urządzenia domku Jańskiego. W latach 1837–1838 przebywał w Dreźnie. Jednak pod presją Rosjan wrócił do Paryża 4 maja 1838 roku. W grudniu 1838 roku przybył do Rzymu jako agent księcia Adama Jerzego Czartoryskiego. Spotkał się również z papieżem Grzegorzem XVI. W styczniu 1840 roku znów powrócił do Paryża.
W 1842 roku przybył do Wielkopolski. Kupił majątek Góra w powiecie śremskim. Założył i prowadził: Towarzystwo św. Wincentego á Paulo, ochronkę dla sierot, przytułek dla starców, lazaret, kasę oszczędnościowo-pożyczkową i kółko rolnicze. 2 października 1842 roku poślubił Stefanię Małachowską. W kwietniu 1846 roku musiał opuścić Wielkopolskę. Przebywał potem m.in. w Berlinie, Paryżu, Wrocławiu. W 1850 roku utworzył Bractwo Polskie, będące kontynuacją rozwiązanej przez władze Ligi Polskiej, które istniało do 1853 roku. W 1852 roku umarła jego małżonka. Jego dzieci odziedziczyły po niej liczne dobra w Królestwie Polskim. W 1857 roku objęła go carska amnestia. W 1862 roku ożenił się ponownie. Jego wybranką została Rosjanka wyznania katolickiego Julia Bobrińska (w czasie powstania styczniowego ratowała powstańców). W 1862 roku Plater został członkiem Stowarzyszenia Podatkowego.
Odznaczenia edytuj
- 5 września 1831 – krzyż złoty Virtuti Militari nr 2337
Przypisy edytuj
- ↑ Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Almanach Błękitny. Warszawa: 1908, s. 706.
- ↑ Dayarusz Sejmu z R. 1830-1831, wydał Michał Rostworowski, T. I, Kraków 1907, s. 245.
- ↑ podpisał, gdy nie był jeszcze posłem
- ↑ Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 482.
- ↑ Walenty Zwierkowski, O Sejmie w Emigracji, Poitiers 1839, s. 10.
Bibliografia edytuj
- Robert Bielecki, Słownik oficerów powstania listopadowego, t. 3, Warszawa 1998.
- Tadeusz Budrewicz, Wielka Historia Polski, Kraków 2001, Wydawnictwo Pinnex, ISBN 83-86651-29-6.
- Odezwa Towarzystwa Litewskiego i Ziem Ruskich sygnowana przez C.P.
- Stefan Kieniewicz: Plater (Broel-Plater) Cezary Augustyn (1810–1869) w: Polski Słownik Biograficzny, www.ipsb.nina.gov.pl