Chaber gwieździsty

gatunek rośliny

Chaber gwieździsty (Centaurea iberica Trevir. ex Spreng.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Rodzimy obszar występowania obejmuje obszary Azji Zachodniej i Środkowej, Chiny i południowo-wschodnią Europę, ale gatunek ten rozprzestrzeni się także w innych rejonach i obecnie występuje również we Włoszech, Francji, Łotwie, Litwie, Estonii, niektórych stanach USA, w Argentynie[4]. W Polsce jest uprawiany jako roślina ozdobna.

Chaber gwieździsty
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Carduoideae

Rodzaj

chaber

Gatunek

chaber gwieździsty

Nazwa systematyczna
Centaurea ibericus Trevir. ex Spreng.
Syst. Veg. 3: 406 (1826) 406 1826[3]

Morfologia i biologia

edytuj

Roślina jednoroczna o wysokość 0,3-1,8 m. Cała pokryta jest drobnymi włoskami. Liście pierzaste, złożone z listewkowatych odcinków. Liście różyczkowe duże, kolczaste, liście łodygowe znacznie mniejsze. Kwiaty fioletowe, zebrane w koszyczek. Nasiona z puchem kielichowym. Kwitnie w maju i czerwcu[5].

Znaczenie

edytuj
  • Młode liście chabru gwieździstego były zbierane i spożywane jako sałata. Starsza roślina staje się gorzka i jest przez Żydów używana w okresie Paschy do przyrządzania potraw z gorzkich ziół[6].
  • Biblia ani razu nie wymienia jego nazwy gatunkowej, w wielu miejscach natomiast mówi o roślinach kolczastych i ciernistych. Wszyscy badacze roślin biblijnych na podstawie kontekstu, wiedzy botanicznej oraz analizy słów hebrajskich i arabskich zgodnie jednak twierdzą, że chodzi tu o chabra gwieździstego. Np. w Księdze Rodzaju (3,17-18) i 2 Księdze Kronik (25,18) jest cytat: „Czy zbiera się winogrona z ciernia albo z ostu figi?[6].
  • W USA jest uważany za chwast i gatunek inwazyjny. Ostre kolce uniemożliwiają wypas zwierząt, utrudniają też wykorzystanie terenu pod rekreację[5].
  • W ludowej medycynie tureckiej chaber gwiaździsty jest rośliną leczniczą, używaną do łagodzenia bólu, leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów, wysokiej gorączki, bólu głowy i gojenia się ran. Badania naukowe wykazały, że sprządzona z niego maść działa przeciwzapalnie i ułatwia gojenie się ran[7]
 
Kępy chabru gwieździstego

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
  4. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
  5. a b Iberian starthistle Centaurea iberica Trev. ex Spreng. [dostęp 2021-04-25].
  6. a b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
  7. Amna Nisar Khan, Itrat Fatima, Urooj Abdul Khaliq, Abdul Malik, Ghulam Abbas Miana, Zia-ur-Rehman Qureshi and Huma Rasheed. Potent Anti-Platelet Constituents from Centaurea iberica. Molecules 2011, 16, 2053-2064; doi:10.3390/molecules16032053