Chwościk buraka
Chwościk buraka – grzybowa choroba roślin występująca jedynie na buraku, powodowana przez gatunek Cercospora beticola należący do workowców[1]. Uznaje się ją za jedną z najgroźniejszych chorób buraków cukrowych[2].
.jpg)
Objawy edytuj
Pierwsze objawy w postaci okrągłych, wgłębnych i dwubarwnych plam o średnicy 3-5 mm, pojawiają się na najstarszych liściach, najczęściej w połowie okresu wegetacji. Początkowo środek plam jest biały a następnie staje się szary. Obwódka plam jest czerwona lub szarobrunatna. Fragmenty silnie porażone, a nawet całe liście żółkną i zasychają kiedy około 50% ich powierzchni zostało porażone. W miarę porażania i zasychania starszych liści, burak wytwarza nowe liście, co powoduje stożkowate wydłużenie głowy korzeniowej buraka. Coraz częściej chwościk występuje na burakach ćwikłowych[3]. Choroba zaczyna się najczęściej na początku lipca[4], a sprzyjają jej wysoka wilgotność i temperatura powietrza powyżej 15 °C[5].
Podobne objawy powoduje inna, również grzybowa choroba – plamik buraka[3].
Etiologia edytuj
Grzybnia grzyba Cercospora beticola rozwija się w miękiszu liści buraków. Tworzy tam skupiska trzonków konidialnych, na których znajdują się brązowe, wąskie i wielokomórkowe konidia. Są one rozprzestrzeniane za pomocą wiatru i wody i stanowią źródło pierwotnej infekcji. Grzyb zimuje w komorach podszparkowych oraz w wysadkach i nasionach. Po przezimowaniu infekuje liście buraków, najczęściej poprzez aparaty szparkowe. Cykl rozwojowy tego patogena trwa 3-4 tygodnie[6].
Szkodliwość edytuj
Porażenie przez Cercospora beticola powoduje wydłużenie głowy korzeniowej buraka, co utrudnia zbiór[4] oraz zmniejsza masę korzeni do 50% i ilość cukru o 2-3%[7]. Próg szkodliwości gospodarczej wynosi[5]:
- do 5 sierpnia – 5% porażonych roślin,
- 5-15 sierpnia – 15% porażonych roślin,
- po 15 sierpnia, do pierwszej dekady września – 45% porażonych roślin.
Zwalczanie edytuj
Zwalczanie tej choroby polega na zaorywaniu resztek pożniwnych, skarmianiu zwierzętami porażonych liści, chemicznym zaprawianiu nasion, kilkuletniej przerwie w uprawie buraka na tym samym polu oraz na opryskiwaniu[3]. Stosuje się fungicydy zawierające związki z grupy: triazoli, benzimidazoli, strobiluryn i ditiokarbaminianów. W uprawie ekologicznej powinno się stosować preparaty zawierające związki miedzi[6]. Pierwsze zabiegi fungicydowe zazwyczaj powinny być przeprowadzone od połowy lipca do początku sierpnia w momencie, kiedy porażenie liści widoczne jest na pojedynczych roślinach[8]. Ważna jest również uprawa odpornych odmian[5]. Odporne odmiany tworzy się poprzez wykorzystanie metody selekcji z dużej populacji wraz z inną metodą hodowli np. chów wsobny[9].
Przypisy edytuj
- ↑ CABI Bioscience Databases
- ↑ Chwościk buraka. [dostęp 2011-07-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-21)].
- ↑ a b c Zofia Fiedorow, Zbigniew Weber: Choroby Roślin Uprawnych. Medix Plus, 1996, s. 92. ISBN 83-905672-4-5.
- ↑ a b Burak cukrowy. W: Szczegółowa uprawa roślin Tom I. Zofia Jasińska (red.), Andrzej Kotecki (red.). Wydawnictwo Akademii Rolniczej we Wrocławiu, 1999, s. 423. ISBN 83-87866-06-7.
- ↑ a b c Jacek Piszczek: Zapobieganie i zwalczanie. W: Buraki nowe perspektywy. Biznes_ Press sp. z o.o., 2010, s. 35, 36. ISBN 978-83-927966-8-8.
- ↑ a b Choroby roślin w uprawach rolniczych. Selim Kryczyński (red.). Wydawnictwo SGGW, 2010, s. 146, 147. ISBN 978-83-7583-248-8.
- ↑ Aleksandra Wieremczuk, Chwościk buraka – rozpoznanie i zwalczanie choroby, [w:] agroprofil.pl [online], 28 czerwca 2021 [dostęp 2022-06-19] (pol.).
- ↑ MojaRola.pl, Odpowiednia profilaktyka kluczem w zwalczaniu chwościka buraka [online], 25 września 2018 [dostęp 2018-10-02] (pol.).
- ↑ Zbigniew Borecki: Nauka o chorobach roślin. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1987, s. 79. ISBN 83-09-00983-6.