Cicha noc (film)
Cicha noc – polski film obyczajowy z 2017 r. w reżyserii Piotra Domalewskiego, na podstawie autorskiego scenariusza.
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
21 września 2017 (FPFF) |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania |
97 minut |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | |
| Główne role |
Dawid Ogrodnik |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia |
Radosław Zielonka |
| Kostiumy |
Katarzyna Lewińska |
| Montaż |
Leszek Starzyński |
| Produkcja | |
| Wytwórnia | |
| Dystrybucja |
Domalewski swoim pełnometrażowym debiutem fabularnym zamierzał opowiedzieć historię bliską jego własnej sytuacji rodzinnej. Próbował jednak również skłonić publiczność do refleksji na temat znaczenia rodziny oraz do zmierzenia się z narodowym piętnem doganiania Zachodu. Film wyprodukowany przez Studio „Młodzi i Film” im. Andrzeja Munka okazał się wielkim sukcesem artystycznym, zdobywając siedem statuetek na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych oraz dziesięć Orłów – w obu przypadkach dla najlepszego filmu. Powszechnie doceniane było aktorstwo na czele z Ogrodnikiem i Arkadiuszem Jakubikiem w drugoplanowej roli męskiej; chwalono też szczególną empatię reżysera wobec swoich bohaterów.
Fabuła
edytujDzień z życia polskiej rodziny, zebranej z okazji świąt Bożego Narodzenia w nieokreślonej wsi. Dwudziestokilkuletni Adam, od pewnego czasu pracujący w Holandii, nieoczekiwanie przyjeżdża na święta do rodzinnej miejscowości w województwie warmińsko-mazurskim, aby oznajmić, że z dziewczyną Aśką spodziewają się dziecka. Adam nie jest pierwszym emigrantem w rodzinie; jego ojciec-alkoholik Zbigniew dorabiał niegdyś jako gastarbeiter, a wujek Jurek pracował w Belgii[1]. Młodszy brat Adama, Paweł, wiąże swe nadzieje z rozkręceniem warsztatu samochodowego, ale rodzina traktuje go jako obciążenie. Siostra Jolka cierpliwie znosi towarzystwo tyranizującego ją męża Marcina, a matka Teresa z trudem próbuje zespolić rozpadającą się rodzinę. Wszyscy razem spotykają się przy wigilijnym stole, gdzie Adam przekazuje im wiadomość o swoich planach dotyczących domu dziadka, który ma nadzieję otrzymać w spadku[2]. Adam nieświadomie prowokuje spiralę nieporozumień, która nieuchronnie prowadzi do katastrofy[1].
Obsada
edytuj- Dawid Ogrodnik – Adam
- Tomasz Ziętek – Paweł, brat Adama
- Arkadiusz Jakubik – Zbigniew, ojciec Adama
- Agnieszka Suchora – Teresa, matka Adama
- Amelia Tyszkiewicz – Kasia, młodsza siostra Adama
- Maria Dębska – Jolka, starsza siostra Adama
- Tomasz Schuchardt – Marcin, mąż Jolki
- Paweł Nowisz – dziadek Adama
- Elżbieta Kępińska – babcia Adama
- Adam Cywka – Jurek, wujek Adama
- Jowita Budnik – Basia, ciocia Adama
- Mateusz Więcławek – Jacek, kuzyn Adama
- Katarzyna Domalewska – Ania, kuzynka Adama
- Magdalena Żak – Gośka, kuzynka Adama
- Milena Staszuk – Aśka, narzeczona Adama
Produkcja
edytujReżyser filmu postanowił opowiedzieć historię bliską jego własnej sytuacji rodzinnej. Jako mieszkaniec wsi pod Łomżą, wychowany w wieloosobowej rodzinie, podjął wiele wyrzeczeń na rzecz swej kariery artystycznej; początkowo był aktorem teatralnym, ale ostatecznie wykształcił się jako reżyser[3]. Scenariusz, który napisał Domalewski, z uznaniem przeczytał producent filmowy Jerzy Kapuściński. Produkcji podjęło się Studio „Młodzi i Film” im. Andrzeja Munka[3], które otrzymało dotację w wysokości 1 mln złotych od Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej[4]. Zdjęcia do filmu kręcono przede wszystkim we wsi Pęglity[5]. Ponadto plan zdjęciowy zlokalizowany był w kilku innych lokalizacjach gminy Gietrzwałd (m.in. na drodze pomiędzy Uniszewem a Sząbrukiem) oraz w Olsztynie (dworzec autobusowy).
Celem Domalewskiego przy tworzeniu Cichej nocy było zwrócenie uwagi widzów na wartość rodziny:
Chciałbym, żeby widz po obejrzeniu mojego filmu – nawet jeśli zauważy niedostatek, brak perspektyw i ponurość świata – przypomniał sobie, że to rodzina jest najważniejsza. To wartość nadrzędna w życiu, więc właśnie brak porozumienia i zrozumienia między członkami rodziny jest najbardziej dotkliwy. Wokół tej obserwacji rozgrywa się cały dramat bohaterów Cichej nocy; właśnie rodzinne relacje chciałem pokazać[5].
Całość filmu Domalewski dedykował ludziom, którzy „niezależnie od statusu społecznego mają w sobie to same piętno narodowe, […] że majacząca gdzieś zagranica, jakieś indziej, jest zawsze lepsza i atrakcyjniejsza. […] Gdzie jest polski poziom, co to jest polski poziom? To mnie zastanawia”[5].
Odbiór
edytujPremiera kinowa miała miejsce 24 listopada 2017[6]. Łączna kinowa frekwencja według szacunków Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej wyniosła 374 395 widzów, co umiejscawiało go na 10. miejscu listy najczęściej oglądanych polskich filmów w 2017 r.[7].
Recenzje Cichej nocy były na ogół pozytywne. Janusz Wróblewski na łamach „Polityki” stwierdzał, że w filmie „wszystko opiera się na osobistym doświadczeniu, na przeżytych emocjach, psychologicznej prawdzie”, a reżyser podchodzi do swoich bohaterów bez nienawiści: „Okrucieństwo pojawia się tu nie dlatego, że ludzie są źli z natury, tylko że im po prostu nie wychodzi”[8]. Tomasz Rachwald z „Kultury Liberalnej” z uznaniem wyrażał się o prowadzeniu przez Domalewskiego trójki głównych aktorów: Dawida Ogrodnika, Arkadiusza Jakubika oraz Tomasza Ziętka: „Wokół tej trójki zbudowany jest podstawowy konflikt; aktorzy udźwignęli go bez wysiłku, z lekkością wypowiadając każdą kwestię w tym bogatym w dialogi filmie”[9]. Grzegorz Fortuna Jr. na łamach „Ekranów” dostrzegał podobieństwa do filmów Wojciecha Smarzowskiego, zauważał jednak podstawową różnicę, która dzieli warsztat reżyserski Domalewskiego od Smarzowskiego: „Podczas gdy znakiem rozpoznawczym Wesela i Domu złego było finałowe oddalanie się kamery od miejsca akcji i prezentowanie go z perspektywy lotu ptaka […] Domalewski konsekwentnie zbliża się do swoich bohaterów”[10]. Fortuna podkreślał, że w Cichej nocy „im lepiej poznajemy poszczególnych bohaterów, tym bardziej im współczujemy i kibicujemy”[10]. Podobnego zdania była Karolina Dzieniszewska z portalu Film.org.pl: „Cicha noc jest filmem wyrazistym, ale nie chłodnym i bezlitosnym; […] Domalewski nie chełpi się niepotrzebnym dramatyzmem – jest w jego dziele sporo humoru, niekiedy czarnego i ironicznego, ale jest również zrozumienie dla bohaterów i ich sposobu życia”[11]. Piotr Czerkawski w recenzji dla portalu Filmweb wyraził opinię, iż „reżyser uczciwie piętnuje nasze małe grzeszki, wytyka słabości i obśmiewa wyrażaną na co dzień hipokryzję. Jednocześnie jednak udowadnia, że – czasem niespodziewanie dla samych siebie – bywamy też zdolni do wzniosłości”[12].
Małgorzata Kilijanek z portalu „Głos Kultury” zachowywała większy sceptycyzm wobec debiutu Domalewskiego, uznając jego konkluzję za bardzo ponurą: „Domalewski nie wypisuje recepty na dolegliwości świątecznego zamieszania, ale zostawia widza przygniecionego ciężarem skomplikowanych relacji międzyludzkich”[13]. Mimo to Jakub Socha z „Dwutygodnika” zauważał, że wreszcie polska prowincja została pokazana bez wyniosłości artysty, „tak, jak wygląda prawie cała Polska: średniej wielkości kraj w środkowej Europie ze średnim klimatem i średnimi możliwościami”[14]. Socha podsumowywał dyskusję wokół Cichej nocy następująco: „Film, który potencjalnie ma szanse, żeby wszystkich pogodzić: i tych, którzy chcieliby z tej Polski zwiewać, i tych, którzy sobie tego nawet nie wyobrażają. Dzisiaj to prawdziwy cud”[14].
Nagrody
edytuj| Rok | Festiwal | Nagroda[6] | Odbiorca | Wynik |
|---|---|---|---|---|
| 2017 | Festiwal Polskich Filmów Fabularnych | Złote Lwy | Wygrana | |
| Nagroda za główną rolę męską | Dawid Ogrodnik | Wygrana | ||
| Nagroda Dziennikarzy | Piotr Domalewski | Wygrana | ||
| Nagroda Sieci Kin Studyjnych i Lokalnych | Wygrana | |||
| Don Kichot | Wygrana | |||
| Kryształowa Gwiazda Elle za najlepszy debiut | Wygrana | |||
| Nagroda Jury Młodzieżowego | Wygrana | |||
| 2018 | Koło Piśmiennictwa Filmowego Stowarzyszenia Filmowców Polskich | Złota Taśma | Wygrana | |
| Stowarzyszenie Autorów Zdjęć Filmowych | Nagroda PSC | Piotr Sobociński jr. | Nominacja | |
| Polskie Nagrody Filmowe | Orzeł za najlepszy film | Wygrana | ||
| Orzeł za najlepszą reżyserię | Piotr Domalewski | Wygrana | ||
| Orzeł za najlepszy scenariusz | Wygrana | |||
| Orzeł za najlepsze zdjęcia | Piotr Sobociński jr. | Wygrana | ||
| Orzeł za najlepszy dźwięk | Jerzy Murawski
Marcin Kasiński |
Wygrana | ||
| Orzeł za najlepszą główną rolę męską | Dawid Ogrodnik | Wygrana | ||
| Orzeł za najlepszą drugoplanową rolę żeńską | Agnieszka Suchora | Wygrana | ||
| Orzeł za najlepszą drugoplanową rolę męską | Arkadiusz Jakubik | Wygrana | ||
| Orzeł za odkrycie roku | Piotr Domalewski | Wygrana | ||
| Orzeł – nagroda publiczności | Wygrana | |||
| Orzeł za najlepszy montaż | Leszek Starzyński | Nominacja | ||
| Orzeł za najlepszą drugoplanową rolę męską | Tomasz Ziętek | Nominacja | ||
| Fundacja Kino | Nagroda im. Zbyszka Cybulskiego | Dawid Ogrodnik | Wygrana | |
| Ogólnopolski Festiwal Sztuki Filmowej „Prowincjonalia” | Nagroda Dziennikarzy | Piotr Domalewski | Wygrana | |
| Międzynarodowy Festiwal Kina Niezależnego „Off Camera” | Nagroda FIPRESCI | Wygrana | ||
| Nagroda Publiczności | Wygrana | |||
| Nyski Festiwal Filmowy w Żytawie | Nagroda za scenografię | Radosław Zielonka | Wygrana | |
| Międzynarodowy Festiwal Filmowy „Mołodist” w Kijowie | Nagroda Publiczności | Piotr Domalewski | Wygrana | |
| Festiwal Reżyserii Filmowej w Wałbrzychu | Złoty Dzik | Wygrana | ||
| Zielonogórski Festiwal Filmu i Teatru | Nagroda za najlepszą kreację aktorską | Jowita Budnik | Wygrana | |
| Fundacja im. Weroniki Migoń | Nagroda im. Weroniki Migoń | Ewa Brodzka | Wygrana | |
| Międzynarodowy Festiwal Filmowy Krajów Nadbałtyckich w Swietłogorsku | Nagroda za reżyserię | Piotr Domalewski | Wygrana | |
| Festiwal Filmów Polskich w Los Angeles | Nagroda im. Piotra Łazarkiewicza dla Młodego Talentu | Tomasz Ziętek | Wygrana | |
| Festiwal Filmu Polskiego w Ameryce | Nagroda „Odkrywcze Oko” dla młodego utalentowanego twórcy | Piotr Domalewski | Wygrana | |
| Festiwal „KinoPolska” w Paryżu | Nagroda Główna | Wygrana | ||
| Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Tbilisi | Nagroda za reżyserię | Wygrana | ||
| 2019 | Festiwal Filmów Polskich „Wisła” w Moskwie | Nagroda Główna | Wygrana | |
| Nagroda Publiczności | Wygrana |
Przypisy
edytuj- ↑ a b „Cicha noc”, reż. Piotr Domalewski [online], culture.pl [dostęp 2021-09-23] (pol.).
- ↑ Mikołaj Krebs, „Cicha Noc” – Recenzja [online], filmawka.pl, 29 marca 2018 [dostęp 2025-02-28] (pol.).
- ↑ a b Agnieszka Wróbel, Piotr Domalewski: Proste historie. Wywiad z reżyserem filmu „Cicha noc” [online], elle.pl, 4 grudnia 2017 [dostęp 2021-09-23] (pol.).
- ↑ PRIORYTET 3 FILMY FABULARNE – SESJA 2/2017 [online], pisf.pl [dostęp 2021-09-23] (pol.).
- ↑ a b c Domalewski: Najbliższa rodzina nie musi mieć dla siebie litości [WYWIAD] [online], gazetaprawna.pl, 24 listopada 2017 [dostęp 2021-09-23] (pol.).
- ↑ a b Cicha noc w bazie filmpolski.pl
- ↑ Boxoffice [online] [dostęp 2021-09-23] (pol.).
- ↑ Janusz Wróblewski, Recenzja filmu: „Cicha noc”, reż. Piotr Domalewski [online], polityka.pl, 2017 [dostęp 2021-09-23] (pol.).
- ↑ Tomasz Rachwald-Rostkowski, Polak-koczownik – recenzja filmu „Cicha noc” Piotra Domalewskiego [online], kulturaliberalna.pl, 28 listopada 2017 [dostęp 2021-09-23] (pol.).
- ↑ a b Wojciech Fortuna jr., Opowieść wigilijna. „Cicha noc” [online], ekrany.org.pl, 25 listopada 2017 [dostęp 2021-09-23].
- ↑ Karolina Dzieniszewska, CICHA NOC. Skromnie, ale urzekająco [online], film.org.pl, 24 listopada 2017 [dostęp 2021-09-23] (pol.).
- ↑ Piotr Czerkawski, Być ze wszystkimi – Recenzja filmu Cicha noc (2017) [online], filmweb.pl [dostęp 2021-09-23] (pol.).
- ↑ Małgorzata Kilijanek, Wcale nie cicha noc - Piotr Domalewski – „Cicha noc” [recenzja] [online], gloskultury.pl, 6 grudnia 2017 [dostęp 2021-09-23] (pol.).
- ↑ a b Jakub Socha, Polska, kilkadziesiąt kilometrów od Warszawy [online], dwutygodnik.com, listopad 2017 [dostęp 2021-09-23] (pol.).