Conocybe rugosa
Conocybe rugosa (Peck) Watling – gatunek grzybów z rodziny gnojankowatych (Bolbitiaceae).
_Watling_944497.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Conocybe rugosa |
| Nazwa systematyczna | |
| Conocybe rugosa (Peck) Watling Biblthca Mycol. 82: 133 (1981) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Conocybe, Bolbitiaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1898 r. Charles Horton Peck nadając mu nazwę Pholiota rugosa. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Roy Watling w 1981 r.[1]
- Pholiota rugosa Peck 1898
- Pholiotina filaris var. rugosa (Peck) Singer 1951
- Pholiotina rugosa (Peck) Singer 1948[2].
Morfologia edytuj
Średnica 1–2 cm, początkowo szeroko stożkowy do szeroko dzwonkowatego, później przechodzący w szeroko wypukły do płaskowypukłego, czasem z centralnym garbkiem. Powierzchnia w dotyku tłusta, gładka, naga lub drobno pomarszczona na środku, ciemnopomarańczowo-brązowa na środku i żółtawo-brązowa w kierunku brzegu. Brzeg prążkowany, mniej więcej do połowy kapelusza[3].
Wąsko przyrośnięte, gęste, z licznymi międzyblaszkami, białawe, przechodzące w brązowawe, początkowo pokryte białawą częściową osłoną[3].
Wysokość 2–3,5 cm, grubość 2–3 mm,kruchy, równy powyżej lekko napęczniałej podstawy. Powierzchnia brązowawa w dolnej części i biaława w górnej, oprószona do włókienkowatej, z dość trwałym, białawym do brązowawego, rozszerzającym się do góry pierścieniem, który czasami ma rowkowaną górną krawędź[3].
Cienki, wodnisty brązowawy, nie zmieniający barwy po uszkodzeniu, bez charakterystycznego zapachu i smaku[3].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki z 4 sterygmami, 20–25 × 6–8 µm, maczugowate. Pleurocystyd brak. Cheilocystydy 30–35 × 6–8 µm. butelkowate, większość z dość długą szyją, cienkościenne, gładkie, szkliste w KOH. Zarodniki 8–9 × 5–6 µm, elipsoidalne z porami rostkowymi 1–1,5 µm, gładkie, ze ściankami o grubości około 0,5 µm, jasny pomarańczowo-brązowe w KOH. Skórka zbudowana z gruszkowatych, gładkich i szklistych w KOH komórek o średnicy do 25 µm[3].
- Gatunki podobne
Jest wiele podobnych gatunków z rodzajów Conocybe, Agrocybe i Tubaria. Conocybe rugosa odróżnia się od nich jednak wyraźnym pierścieniem, niektórymi innymi cechami makroskopowymi i cechami mikroskopowymi. Podobna jest hełmówka jadowita (Galerina marginata), ale jest większa i rośnie na zwalonych kłodach, a nie na ziemi[3].
Występowanie i siedlisko edytuj
Conocybe rugosa występuje na wszystkich kontynentach poza Antarktydą[4]. W opracowanym przez W. Wojewodę wykazie wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski brak tego gatunku[5]. W Polsce po raz pierwszy jego stanowiska podali A. Kujawa i B. Gierczyk w 2011 roku[6]. Aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].
Naziemny grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach, ale także na obszarach zurbanizowanych, na szczątkach drzewnych. Owocniki pojawiają się samotnie lub w grupach na ziemi wiosną i latem[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2023-01-06] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-01-06] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Michael Kuo, Pholiotina rugosa [online], Mushroom Expert [dostęp 2023-01-06] (ang.).
- ↑ Występowanie Conocybe rugosa na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-01-02] (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ A. Kujawa, B. Gierczyk, Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część V. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2009, „Przegląd Przyrodniczy”, 22 (4), 2011, s. 17–83.
- ↑ Aktualne stanowiska Conocybe rugosa w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-01-02] (pol.).