Dąbrówka piramidalna

Dąbrówka piramidalna (Ajuga pyramidalis L.) – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych. Rośnie w Europie[3]. W Polsce występuje niezbyt pospolicie, głównie na północy.

Dąbrówka piramidalna
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

jasnotowate

Rodzaj

dąbrówka

Gatunek

dąbrówka piramidalna

Nazwa systematyczna
Ajuga pyramidalis L.
Sp. Pl. 2: 561. 1753
Fragment kwiatostanu

Morfologia

edytuj
Pokrój
Osiąga wysokość 5–30 cm. Cała roślina krótko owłosiona. Nie tworzy rozłogów.
Liście
Dolne tworzą różyczkę. Są odwrotnie jajowate, bardzo duże, krótkoogonkowe, falisto karbowane. Górne łodygowe wyraźnie mniejsze. Wszystkie przysadki są szerokojajowate, dużo dłuższe od kwiatów, o całobrzegiej lub słabo karbowanej blaszce, która swoją nasadą szeroko obejmuje łodygę.
Kwiaty
Zebrane w okółki na gęstym, piramidalnym kwiatostanie. Kwiaty grzbieciste o niebieskiej koronie nie odpadającej po przekwitnięciu. Jej duża dolna warga jest 3-klapowa, środkowa klapa ma szerokość 2–3 mm. Górna warga jest zredukowana do 2 małych ząbków. Wewnątrz rurki korony pierścień włosków. Pręciki o nagich nitkach nie wystające, lub tylko nieznacznie z rurki korony.
Owoc
Rozłupki o długości ok. 2,5 mm.

Biologia i ekologia

edytuj

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do lipca. Porasta świetliste lasy, zarośla, murawy. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Nardion[4].

Zmienność

edytuj

Gatunek zróżnicowany na dwa podgatunki[5]:

  • Ajuga pyramidalis subsp. meonantha (Hoffmanns. & Link) Fern.Casas - występuje we Francji,Portugalii i Hiszpanii
  • Ajuga pyramidalis subsp. pyramidalis - rośnie w całym zasięgu gatunku

Zagrożenia

edytuj

Gatunek umieszczony został na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006, 2016)[6][7] i na obszarze Polski uznany za narażony (kategoria zagrożenia V (VU)).

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
  3. Ajuga pyramidalis na Germplasm Resources Information Network [dostęp 2013-11-15].
  4. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  5. World Checklist of Selected Plant Families [dostęp 2013-11-15].
  6. Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  7. Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Bibliografia

edytuj
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.