Dialekty języka arabskiego
Dialekty języka arabskiego rozciągają się na całym obszarze świata arabskiego, ale występują także poza obszarem, gdzie dominuje język arabski (mowa o tzw. „wyspach języka arabskiego”).

1: Hassanijja (Hassaniyya)
2: Marokańska odmiana języka arabskiego (marokański arabski)
3: Język arabski saharyjski (aao)
4: Dialekt algierski (algierski arabski)
5: Dialekt tunezyjski (tunezyjski arabski)
6: Dialekt libijski (ayl)
7: Dialekt egipski języka arabskiego (egipski arabski)
8: Dialekt wschodnioegipski (avl)
9: Dialekt Saidi (Saʽidi Arabic)
10: Czadyjska odmiana języka arabskiego (arabski (Czad))
11: Sudańskie (apd)
12: Kreolski sudański (pga)
13: Dialekt nadżdyjski (arabski nadżdyjski)
14: Palestyńsko-jordańskie (ajp)
15: Dialekty syryjsko-palestyńskie (Levantine Arabic)
16: Dialekty syryjsko-mezopotamskie (ayp)
17: Dialekty mezopotamskie języka arabskiego (Iraqi Arabic)
18: Język arabski rejonu Zatoki Perskiej (afb)
19: Dialekt baharny (abv)
20: Dialekt hidżazi (acw)
21: Dialekt Shihhi (ssh)
22: Dialekt omański (acx)
23: Dialekt zufaryjski (adf)
24: Dialekt sanaański (ayn)
25: Dialekt adenski (acq)
26: Dialekt hadrami (ayh)
27: Dialekt uzbecki (auz)
28: Dialekt tadżycki (abh)
29: Dialekt cypryjski języka arabskiego (acy)
30: Język maltański (maltański)
31: Język nubiski (kcn)
Słabo zaludniony obszar lub brak rdzennych użytkowników języka arabskiego.
Pełne wypełnienie obszaru: odmiana, której używa natywnie co najmniej 25% populacji tego obszaru lub odmiana występująca tylko na tym obszarze.Obszar zakreskowany: mniejszość rozproszona po obszarze.
Obszar zakropkowany: osoby posługujące się tą odmianą języka mieszają się z osobami posługującymi się innymi odmianami języka arabskiego na danym obszarze.
Istnieją trzy rodzaje podziału dialektów: systemowy – na dialekty beduińskie i ludności osiadłej (miejskie i wiejskie), komunalny oraz geograficzny.
Główny podział geograficzny na dialekty wschodnie i zachodnie przebiega wzdłuż granicy egipsko-libijskiej. Podstawową różnicą między obiema grupami jest forma czasownika w 1. osobie liczby pojedynczej czasu teraźniejszego, a więc odpowiednio na Wschodzie jest to ʔaktub, a na Zachodzie naktub. Różnica w liczbie mnogiej polega na dodaniu sufiksu lub prefiksu. Na Wschodzie 1 osoba liczby mnogiej czasu teraźniejszego brzmi naktub, a na Zachodzie naktubu.
Na rozwój dialektów arabskich duży wpływ miały różne substraty – na terenie Bliskiego Wschodu substratem stał się głównie aramejski, w mniejszym stopniu także języki kananejskie, a w Afryce – języki berberyjskie.
Podział geograficzny dialektów języka arabskiego
edytujWschód
edytuj- wschodnie (północno-wschodnie lub nadżdyjskie)
- zachodnie (hidżazyjskie)
- południowe
- północno-zachodnie
- typu qəltu
- typu gilit
- libańsko-środkowosyryjskie
- północnosyryjskie
- palestyńsko-jordańskie
- Delty Nilu
- Kairu
- południowe
- centralne
- Górnego Nilu
Zachód
edytuj- sulajmickie
- wschodniohilalickie
- centralne hilalickie
- dialekty Maʕqil
- wschodnie
- zachodnie
Bibliografia
edytuj- Behnstedt P., Woidich M., Arabische Dialektgeographie. Eine Einführung, Brill, Leiden/Boston 2005
- Danecki J., Współczesny język arabski i jego dialekty, Dialog, Warszawa 2000
- Danecki J., Wstęp do dialektologii języka arabskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1989
- Durand O., Introduzione ai dialeletti arabi, Centro Studi Camito-Semitici, Mediolan 1994
- Fischer W., Jastrow O., Handbuch der arabischen Dialekte, Harrasowitz, Wiesbaden 1980
- Vollers K., Volkssprache und Schriftsprache im alten Arabien, Trübner, Straßburg 1906
- Jastrow O., Arabic Dialectology. The State of Art, "Israel Oriental Studies", Vol. XX, Eisenbrauns, Winona Lake 2002
- Zeitschrift für Arabische Linguistik Harrassowitz, Wiesbaden, od 1978 do dzisiaj