Dom Florczaka w Tarnowskich Górach
Dom Florczaka – kamienica z XVI wieku w Tarnowskich Górach, wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego[1].
 nr rej. A/621/66 z 15 kwietnia 1966[1]
| |||
 Dom Florczaka, ul. Gliwicka 6 | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Miejscowość | |||
| Adres | |||
| Kondygnacje |
3 | ||
| Ukończenie budowy | |||
| Ważniejsze przebudowy | |||
| Pierwszy właściciel |
Magistrat i Urząd Górniczy Miasta Tarnowskie Góry | ||
| Kolejni właściciele |
| ||
Położenie na mapie Tarnowskich Gór  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |||
 50°26′38,1″N 18°51′14,6″E/50,443917 18,854056
| |||
Jeden z najstarszych budynków w mieście, wielokrotnie przebudowywany, domniemana siedziba urzędu górniczego oraz ratusza[5].
Historia edytuj
Wzniesiony został po 1531 roku i według podań do ok. 1562 miał być pierwszą siedzibą urzędu górniczego oraz ratusza[2][5][6], co wyjaśniałoby, dlaczego jedna z zaczynających się w pobliżu Domu Florczaka ulic nosi nazwę ulica Ratuszowa (dawniej niem. Rathausstrasse)[7][8]. Był to pierwszy murowany budynek w mieście[9]. W jego piwnicach umieszczono miejskie więzienie, w którym przetrzymywano grupę 20 gwarków zatrzymanych po słynnym buncie i strajku w 1534 roku[2][7][10].
Prawdopodobnie w roku 1562 siedziba rady miejskiej została przeniesiona do budynku pod numerem 13 przy nowo wytyczonym rynku – do tzw. Domu Bernharda[11].
W XIX i XX wieku budynek był wielokrotnie przebudowywany[2][3].
W roku 1927 właścicielem domu był kupiec Florczak, od którego nazwiska wzięła się nazwa budynku[12].
Według legendy budynek stoi w miejscu odkrycia w 1490 roku przez chłopa Rybkę pierwszej bryły srebra[8]. Potwierdzeniem ma być wmurowany w latach międzywojennych[2] w ścianę na wysokości pierwszego piętra od strony zachodniej rzeczony kruszec widoczny jako rdzawa plama tuż nad pamiątkową tablicą z 1930 roku opisującą dzieje budynku[13].
Architektura edytuj
Budynek narożny, dwupiętrowy, podpiwniczony, stojący na fundamentach budynku z początku XVI wieku. Pierwotnie parterowy z czterospadowym dachem, podpiwniczony[2], w późniejszym okresie dobudowane piętra. Zachowane stare mury i sklepienia z półokrągłymi kolebkami[2]. W sieni na stropie z rozetą widoczna data 1664 – prawdopodobnie jednej z przebudów. Z sieni do piwnic prowadzą drzwi klepkowe[8].
Jan Nowak, tarnogórski kronikarz okresu międzywojennego, w następujący sposób opisuje Dom Florczaka za dziełem Historische Nachrichten von Tarnowitz autorstwa Carla Winklera[12]:
Kamienica ta niegdyś była ozdobą całego miasta i styl budynku każdego zachwycał. Każde okno, każdy dział odróżniał się od drugiego, bowiem była najważniejszą kamienicą w mieście i znajdowała się w rogu ówczesnego rynku (...)
Budynek obecnie edytuj
Współcześnie piętra budynku służą do celów mieszkalnych, zaś na parterze znajduje się kwiaciarnia[14] oraz sklep zoologiczny[15].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2017-07-19].
- ↑ a b c d e f g Janusz Modrzyński: Zabytki górnictwa kruszcowego. W: Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Henryk Rechowicz (red.). Katowice: Śląsk, 1969, s. 144.
- ↑ a b c Jan Kwak, Tarnowskie Góry w okresie habsburskim (1526-1763), [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 107, ISBN 83-911508-3-6.
- ↑ Fundacja Kruszce Śląska: ul. Gliwicka 6. [w:] Internetowe Vademecum Architektury Tarnowskich Gór [on-line]. vademecum-tg.pl, 2018. [dostęp 2019-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ a b Marek Wojcik. Budynek przy ul. Gliwickiej 6 w świetle dokumentów archiwalnych. „Montes Tarnovicensis”, wrzesień 2018. Oficyna „Monos”. ISSN 1640-0216. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).
- ↑ Bednarczyk 2009 ↓.
- ↑ a b Danuta Szlachcic-Dudzicz, Tarnowskie Góry w okresie habsburskim (1526-1763). Układ przestrzenny miasta i jego zabudowa, [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 60–61, ISBN 83-911508-3-6.
- ↑ a b c Broniec i in. 2009 ↓, s. 81–83.
- ↑ Hadaś 2000 ↓, s. 733.
- ↑ PAW. Więzienia tarnogórskie. „Montes Tarnovicensis”, grudzień 2008. Oficyna „Monos”. ISSN 1640-0216. (pol.).
- ↑ Broniec i in. 2009 ↓, s. 17.
- ↑ a b Jan Nowak: Kronika Miasta i Powiatu Tarnowskie Góry: najstarsze dzieje Śląska i ziemi Bytomsko-Tarnogórskiej: dzieje pierwszego górnictwa w Polsce. Tarnowskie Góry: Księgarnia Polska Jana Nowaka, 1927 (reprint 2014 – wyd.: Urząd Miejski w Tarnowskich Górach, Miejska Biblioteka Publiczna im. Bolesława Lubosza w Tarnowskich Górach, Księgarnia „Wiosna” w Tarnowskich Górach), s. 27.
- ↑ polskaniezwykla.pl: Tarnowskie Kopalnie. [dostęp 2017-09-17]. (pol.).
- ↑ cylex.pl – U Freda. Kwiaciarnia. Lisek A., Tarnowskie Góry.
- ↑ sklepy zoologiczne w Tarnowskich Górach (wyniki wyszukiwania).
Bibliografia edytuj
- Ryszard Bednarczyk. Ani śladu po Urzędzie Górniczym. „Montes Tarnovicensis”. nr 38, 2009-06. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216. [dostęp 2021-11-11]. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).
- Marian Broniec, Ryszard Bednarczyk, Arkadiusz Czech, Mieczysław Filak, Krzysztof Gwóźdż, Jan Hahn, Marek Kandzia, Alicja Kosiba-Lesiak, Zofia Krzykowska, Dominik Ochman, Marek Panuś, Przemysław Rubacha, Anna Sopuch, Gabriela Szubińska, Marek Wojcik, Roman Wolniszewski: Przewodnik Tarnowskie Góry. Tarnowskie Góry: Drukpol sp.j., 2009. ISBN 978-83-61458-36-4.
- Tadeusz B. Hadaś: Przyroda i jej przemiany w dziejach Tarnowskich Gór. W: Historia Tarnowskich Gór. red. Jan Drabina. Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000. ISBN 83-911508-3-6.