Wikipedia

Drewniaki (obuwie)

Drewniany chodak
(Przekierowano z Drewniak (obuwie))

Drewniaki – rodzaj chodaków wykonanych częściowo lub w całości z drewna.

Francuskie drewniaki (saboty) z XIX w.
Holenderskie drewniaki (klompen) z pierwszej połowy XX w.
„Szewc”, obraz Tadeusza Makowskiego, przez artystę nazywany „Rzeźbiarzem sabotów”[1]

Historia edytuj

Drewno było używane do wytwarzania obuwia od wieków. W Holandii podczas przeprowadzania archeologicznych prac wykopaliskowych znaleziono drewniaki z XIII wieku. Z drewna robiono całe obuwie albo jedynie podeszwy, które za pomocą skórzanych pasków przymocowywano do stóp. Ochraniały one nogi przed zimnem, wilgocią i kamieniami na drodze. Używano do tego celu drewna miękkiego i lekkiego. Obuwie z drewna lub na drewnianej podeszwie było i jest w dalszym ciągu, ale w znacznie mniejszym stopniu, produkowane i noszone w licznych krajach np. we Francji, Holandii, Portugalii, Hiszpanii, Anglii, Belgii, Niemczech, krajach skandynawskich, a także Japonii. Drewniaki produkowane w różnych krajach różnią się między sobą, np. francuskie są niskie, płaskie, lekkie i często bogato rzeźbione w motywy kwiatowe czy ukazujące winogrona. Początkowo były wykonywane ręcznie, od początków XX za pomocą prostych maszyn. Współcześnie stały się również artykułem pamiątkarskim[2].

Drewniaki w różnych krajach mają swoje nazwy: np. francuskie drewniane chodaki to sabots, holenderskie klompen, a włoskie to zoccoli[3]. Drewniane obuwie noszone do tradycyjnych strojów japońskich to geta[4]. Drewniaki zakładane koniom nazywano klumpami na Pomorzu, np. w okolicach jeziora Łebsko[5].

Polska edytuj

Również w Polsce noszono obuwie zrobione z drewna[6]. Drewniaki nosili np. robotnicy w dawnych fabrykach. Zachowane do dzisiaj chodaki można oglądać w muzeach, np. w Muzeum Chleba w Radzionkowie[7], w muzeum w Puńsku[8]. W polskich wsiach ich dłubaniem z olszyny zajmowali się tzw. trepiarze, którzy oprócz drewniaków wyrabiali także trepy o podeszwach drewnianych i skórzanych wierzchach[9]. Drewniaki (i trepy) noszone były głównie jesienią i zimą. Gospodarzom służyły jako obuwie robocze, zaś wiejscy wyrobnicy nosili je na wszystkie okazje[9]. Jednak noszenie drewniaków nie było w polskich wsiach w takim stopniu rozpowszechnione jak we wsiach francuskich[10].

Podczas II wojny światowej Niemcy zmuszali więźniów w obozach koncentracyjnych do noszenia drewniaków[11]. Buty wystrugane z drewna przydzielano więźniom w Auschwitz. Buty te cechowała rozmaitość nazw. Nazywano je: holzschuhe, holzpantoflami, holcokami, holendrami, holenderkami, kaszubami, kajakami, czółnami, trepami, sabotami, dłubakami, sandałami, pantynami itd.[12].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Portal dla uczniów głodnych wiedzy: Szewc Tadeusz Makowski - Metryczka dzieła. aleklasa.pl. [dostęp 2019-06-16]. (pol.).
  2. ↑ Internationaal Klompenmuseum Eelde: Lesbrief klompen. klompenmuseum.nl. [dostęp 2019-06-14]. (niderl.).
  3. ↑ Barbara Bazielich, Folk costume in Central and Eastern Europe, s. 275.
  4. ↑ Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 334. ISBN 4-7674-2015-6.
  5. ↑ Zwierzęta w skansenie. Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach. [dostęp 2019-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-17)]. (pol.).
  6. ↑ Wirtualne Oblicze Kultur - Cyfrowe Muzeum polsko-czeskiego pogranicza: But drewniany. [w:] Garderoba, Higiena, Przedmioty Osobiste [on-line]. Muzeum Ziemi Prudnickiej w Prudniku. [dostęp 2019-06-14]. (pol.).
  7. ↑ Piotr Mankiewicz: Radzionków - Muzeum Chleba. [w:] Bajeczna Polska [on-line]. rmf.fm. [dostęp 2019-06-14]. (pol.).
  8. ↑ Puńsk - Muzeum w Puńsku. skanseny.net. [dostęp 2019-06-14]. (pol.).
  9. ↑ a b Irena Lechowa: Kultura wsi Polski środkowej w procesie zmian, Volume 2. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 237. ISBN 83-01-00925-X.
  10. ↑ Irena Turnau: Skórnictwo odzieżowe w Polsce XVI-XVIII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975, s. 93. ISBN 83-04-00813-0.
  11. ↑ Beata Bogumił: Muzeum Powstania Warszawskiego. pracownieorange.pl. [dostęp 2019-06-14]. (pol.).
  12. ↑ Zenon Jagoda, Stanisław Kłodziński, Jan Masłowski: Oświęcim nieznany. Wydawnictwo Literackie, 1981, s. 41. ISBN 83-08-00040-1.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Drewniaki_(obuwie)&oldid=72966363”