Dwór w Łososinie Górnej
Dwór w Łososinie Górnej – staropolski dwór szlachecki zbudowany na początku XIX wieku w Łososinie Górnej, obecnie części Limanowej. Spłonął 9 lutego 1980 roku[1][2]. Dwór został zrekonstruowany w 2008 roku w Miasteczku Galicyjskim w Nowym Sączu.
 Nieistniejący dwór w Łososinie Górnej, stan prawdopodobnie sprzed II wojny światowej. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy |
pocz. XIX w. |
| Zniszczono |
1980 |
Położenie na mapie Limanowej  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |
 49°44′37″N 20°24′05″E/49,743611 20,401389
| |
Opis
edytujDwór był drewniany, konstrukcji zrębowej, parterowy z poddaszem, pokryty dachem czterospadowym, dwutraktowy z dwoma bocznymi skrzydłami od tyłu, z których wschodnie zostało dobudowane później. Od frontu miał ganek na czterech kolumnach z daszkiem dwuspadowym i szczytem. Wewnątrz istniał kominek z pierwszej połowy XIX wieku.
W zachowanym parku podworskim znajduje się pomnik Legionistów Józefa Piłsudskiego, odsłonięty 11 listopada 1934 roku z inicjatywy byłego legionisty Stanisława Odziomka, ówczesnego kierownika szkoły w Łososinie Górnej. Znajduje się na nim następujący napis: „1914–1934 Legionistom Synom Limanowskiej Ziemi/Co na Zew Wodza Józefa Piłsudskiego/W Krwawe Poszli Boje I W Bojach Tych Legli/W 20 Rocznice Wymarszu Legionów Pomnik Ten Wznieśli Towarzysze Broni”. W 2001 roku w monumencie umieszczono urny z ziemią z Katynia, cmentarza Orląt we Lwowie i Monte Cassino.
Historia
edytujPodczas rzezi galicyjskiej w 1846 roku miejscowi chłopi splądrowali i zniszczyli dwór w Łososinie Górnej, a ówczesny właściciel musiał ratować się ucieczką. W drugiej połowie XIX wieku dwór stanowił własność Marcelego Pieniążka, ożenionego z Julią Wielogłowską. Następnie dobra łososińskie przejął ich syn Jan Pieniążek, który zmarł bezpotomnie. Za jego życia majątek został rozparcelowany[3]. W 1929 roku w dworze powstała szkółka agrarna (pierwsza w Polsce tzw. Górska Szkoła Rolnicza), która uczyła jak gospodarować na kamienistej ziemi beskidzkiej. Szkoła zajmowała budynek dworu do 1952 roku. W 1980 roku dwór doszczętnie strawił pożar.
Rekonstrukcja dworu
edytujW 2008 roku przybliżona replika dworu z Łososiny Górnej została odtworzona w nowosądeckim Miasteczku Galicyjskim, będącym częścią Sądeckiego Parku Etnograficznego. Budynek stworzono jako wyodrębniony element architektoniczno-krajobrazowy i umieszczono w nim specjalistyczną bibliotekę, przechowywaną wcześniej w Domku Gotyckim w Nowym Sączu. Na poddaszu zrekonstruowanego dworu znajdują się pokoje gościnne i pomieszczenia biurowe. W przyszłości budynek otoczony będzie zielenią parkową[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Rafał Ryś, Historia OSP – OSP Łososina Górna JOT KSRG [online], www.osplososinagorna.org.pl [dostęp 2019-02-17] (pol.).
- ↑ J. Wielek, Górska szkoła rolnicza w Łososinie Górnej (1929–1954), Rocznik Sądecki, tom XXXIII, Nowy Sącz 2005.
- ↑ Dwory i dworki na Limanowszczyźnie oraz ich właściciele w ostatnich dziesiątkach XIX w.
- ↑ https://web.archive.org/web/20080708005043/http://www.muzeum.sacz.pl/pl/9167/0/o_Miasteczku.html Miasteczko Galicyjskie w Nowym Sączu.
Bibliografia
edytuj- Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom I, woj. krakowskie, zeszyt 7, powiat limanowski, opr. Józef E. Dutkiewicz, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Warszawa 1951.