Dydelfokształtne
Dydelfokształtne[2] (Didelphimorphia) – rząd niewielkich ssaków ze szczepu torbaczy (Metatheria), obejmujący około 60 gatunków występujących w Ameryce Południowej i Środkowej oraz jeden gatunek (dydelf wirginijski) szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej. Najmniejsze osiągają rozmiary myszy, a największe są zbliżone wielkością do domowego kota. Didelphimorphia są uważane za ewolucyjnie najstarsze wśród współcześnie żyjących ssaków. Pojawiły się w późnej kredzie.
| ||
| Didelphimorphia[1] | ||
| Gill, 1872 | ||
 Przedstawiciel rzędu – dydelf wirginijski (Didelphis virginiana) | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ssaki | |
| Podgromada | żyworodne | |
| Infragromada | torbacze | |
| Nadrząd | amerykotorbowe | |
| Rząd | dydelfokształtne | |
| Rodziny | ||
|
zobacz opis w tekście | ||
Większość gatunków ma wydłużony pysk i długi, chwytny, pokryty łuskami ogon. W uzębieniu dydelfokształtnych występuje 50 zębów. Kły są silne i duże, siekacze małe, zęby trzonowe trójguzkowe. Pozbawiony pazura pierwszy palec stopy jest przeciwstawny pozostałym. U większości dydelfokształtnych występuje torba lęgowa.
| Wzór zębowy | I | C | P | M | |
|---|---|---|---|---|---|
| 50 | = | 5 | 1 | 3 | 4 |
| 4 | 1 | 3 | 4 | ||
Zajmują różnorodne siedliska od suchych terenów trawiastych po lasy deszczowe, na wysokościach od poziomu morza do 3000 m n.p.m. Dydelf wirginijski spotykany jest w osiedlach ludzkich.
SystematykaEdytuj
Do rzędu dydelfokształtnych zaliczana jest jedna występująca współcześnie rodzina[3][2]:
- Didelphidae J.E. Gray, 1821 – dydelfowate
wymarłe rodziny gatunków znanych z pokładów górnej kredy:
oraz rodzaje o niepewnej pozycji taksonomicznej (incertae sedis):
- Szalinia
- Peratotherium
- Paradidelphys
W literaturze spotykane jest równoważne określenie Didelphoidea.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Didelphimorphia, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 1. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
- ↑ D. Astǘa: Order Didelphimorphia. W: C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest (red. red.): Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 42–57. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.)
BibliografiaEdytuj
- Myers, P.: Didelphimorphia (ang.). (On-line), Animal Diversity Web, 2001. [dostęp 6 kwietnia 2008].