Dydelfokształtne
Dydelfokształtne (Didelphimorphia) – rząd niewielkich ssaków ze szczepu torbaczy (Metatheria), obejmujący około 60 gatunków występujących w Ameryce Południowej i Środkowej oraz jeden gatunek (dydelf wirginijski) szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej. Najmniejsze osiągają rozmiary myszy, a największe są zbliżone wielkością do domowego kota. Didelphimorphia są uważane za ewolucyjnie najstarsze wśród współcześnie żyjących ssaków. Pojawiły się w późnej kredzie.
| ||
| Didelphimorphia[1] | ||
| Gill, 1872 | ||
 Przedstawiciel rzędu – dydelf wirginijski (Didelphis virginiana) | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ssaki | |
| Podgromada | żyworodne | |
| Nadrząd | amerykotorbowe | |
| Rząd | dydelfokształtne | |
| Rodziny | ||
|
zobacz opis w tekście | ||
Większość gatunków ma wydłużony pysk i długi, chwytny, pokryty łuskami ogon. W uzębieniu dydelfokształtnych występuje 50 zębów. Kły są silne i duże, siekacze małe, zęby trzonowe trójguzkowe. Pozbawiony pazura pierwszy palec stopy jest przeciwstawny pozostałym. U większości dydelfokształtnych występuje torba lęgowa.
| Wzór zębowy | I | C | P | M | |
|---|---|---|---|---|---|
| 50 | = | 5 | 1 | 3 | 4 |
| 4 | 1 | 3 | 4 | ||
Zajmują różnorodne siedliska od suchych terenów trawiastych po lasy deszczowe, na wysokościach od poziomu morza do 3000 m n.p.m. Dydelf wirginijski spotykany jest w osiedlach ludzkich.
SystematykaEdytuj
Do rzędu dydelfokształtna zaliczane jest jedna występująca współcześnie rodzina[2][3]:
- Didelphidae – dydelfowate
wymarłe rodziny gatunków znanych z pokładów górnej kredy:
oraz rodzaje o niepewnej pozycji taksonomicznej (incertae sedis):
- Szalinia
- Peratotherium
- Paradidelphys
W literaturze spotykane jest równoważne określenie Didelphoidea.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Didelphimorphia, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Didelphimorphia. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2015-06-21]
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 1-6. ISBN 978-83-88147-15-9.
BibliografiaEdytuj
- Myers, P.: Didelphimorphia (ang.). (On-line), Animal Diversity Web, 2001. [dostęp 6 kwietnia 2008].