Dzwonkówka strefowana
Dzwonkówka strefowana (Entoloma undatum (Gillet) M.M. Moser) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka strefowana |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma undatum (Gillet) M.M. Moser Kl. Krypt.-Fl., Bd II b/2, ed. 4 (Stuttgart) 2b/2: 211 (1978) | |
_M.M._Moser_588446.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1876 r. Claude-Casimir Gillet nadając mu nazwę Clitopilus undatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1978 r. Meinhard Michael Moser[1].
Synonimów ma około 30. Niektóre z nich[2]:
- Claudopus sericeonitidus (P.D. Orton) P.D. Orton 1991
- Eccilia sericeonitida P.D. Orton 1960
- Entoloma sericeonitidum (P.D. Orton) Arnolds 1982
- Paraeccilia sericeonitida (P.D. Orton) Largent 1994
- Rhodophyllus undatus (Gillet) Quél. 1886
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
edytujŚrednica 0,8–4 cm, początkowo wypukły, potem płaskowypukły z wklęsłością, dość szybko lejkowaty. Brzeg początkowo silnie podgięty, potem wyprostowany i nieco pofalowany. Jest niehigrofaniczny, w stanie wilgotnym nieprzeźroczysty i nieprążkowany. Barwa ciemnoszaro-brązowa, z wiekiem blednąca, czasami blado szarobrązowa od samego początku. Powierzchnia gęsto promieniście włókienkowata, o włókienkach srebrzysto-szarych, przylegających lub luźnych, z jedną lub kilkoma koncentrycznymi strefami. Jest błyszcząca, zwłaszcza w stanie suchym[4].
W liczbie 20–35, z międzyblaszkami (l=1–5), dość gęste, zbiegające, łukowate. Początkowo szare lub brązowe, potem różowe. Ostrza równe, tej samej barwy[4].
Wysokość 1–3 cm, grubość 1-6 mm, cylindryczny lub nieco spłaszczony, czasami nieznacznie poszerzony u podstawy, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia o barwie od jasnobrązowej do żółtobrązowej, dużo jaśniejsza niż kapelusz, gładka lub delikatnie białawo oprószona, zwłaszcza w górnej części[4].
Cienki, o barwie od białoszarej do szarobrązowej, o nieco korzennym lub mącznym zapachu i mączno-rzodkiewkowatym smaku[5].
- Cechy mikroskopijne
Zarodniki 7–10 × 6–7 μm, w widoku z boku 5-7-kątne, słabokanciaste. Podstawki 22–35 (–45) × 7–12 μm, 4–zarodnikowe, ze sprzążkami. Cheiloystydy 25–60 × 3,5–8 μm, cylindryczne, rzadkie i rozproszone. Strzępki skórki kapelusza cylindryczne o szerokości do 15 μm, z nabrzmiałymi maczugowato końcowymi elementami. Strzępki skórki i tramy kapelusza inkrustowane żółtym pigmentem. W strzępkach hymenium występują sprzążki[4].
Występowanie i siedlisko
edytujW Europie dzwonkówka strefowana jest szeroko rozprzestrzeniona; występuje od Hiszpanii po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego i Finlandię, także w Islandii. Brak jej w Europie Południowowschodniej. Poza Europą zanotowano jej występowanie tylko w jednym miejscu Australii[6]. Występuje od nizin po piętro halne[4]. W literaturze naukowej na terenie Polski do 2003 r. podano 5 stanowisk. Według W. Wojewody prawdopodobnie nie jest rzadka i nie jest zagrożona[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Dzwonkówka strefowana jest w nim włączona do listy gatunków chronionych i zagrożonych[7].
Owocniki rosną na ziemi w lasach i na terenach trawiastych poza lasami, na ścieżkach, nieużytkach, często na zakopanym w ziemi drewnie. Pojawiają się w małych grupkach od lipca do września[5].
Gatunki podobne
edytujDzwonkówka muszelkowata (Entoloma byssisedum) jest mniejsza i jej koncentryczne strefy są bardziej wyraźne[5]. Dzwonkówkę brązowoblaszkową (Entoloma rusticoides) można odróżnić mikroskopowo po zarodnikach[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2019-01-06]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2019-01-07]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Flora Agaricina Neerlandica. Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1: Entolomataceae. 1, 1988, s.173
- ↑ a b c Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2019-01-06].
- ↑ Aktualne stanowiska dzwonkówki strefowanej w Polsce. [dostęp 2019-01-07].