Wikipedia

Egzekucje w Albanii (1951)

Egzekucje w Albanii – egzekucje wykonane dnia 26 lutego 1951 roku przez funkcjonariuszy Sigurimi na 21 osobach niesłusznie oskarżonych o zdetonowanie bomby na terenie radzieckiej ambasady w Tiranie[1]. Wyrok miał charakter polityczny[2][3].

Egzekucje w Albanii (1951)
Państwo

 Albania

Miejsce

Mënik

Data

26 lutego 1951

Godzina

około północy

Liczba zabitych

21

Typ ataku

rozstrzelanie

Sprawca

funkcjonariusze Sigurimi

Motyw

wykonanie kary śmierci

brak współrzędnych

Przebieg wydarzeń

edytuj

19 lutego 1951 roku o godzinie 9:00 zwołano plenarne posiedzenie Komitetu Centralnego Albańskiej Partii Pracy, na którym ustaliło stalinowski kurs partii i państwa albańskiego[4]. Tego samego dnia o godzinie 17:47 przy wejściu do Ambasady Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Tiranie miał miejsce wybuch bomby domowej roboty; nie było ofiar śmiertelnych ani rannych[5], jedynie uszkodzone zostały dwa lub trzy okna[6][3][7][8][9][10][4]. Sprawcą tego zdarzenia był pochodzący z Krety 20-letni Hysen Llullaj[4], były pracownik Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, który po zwolnieniu dołączył do podziemia antykomunistycznego; sam po kilku dniach zginął w wyniku strzelaniny z funkcjonariuszami Sigurimi[6][7][5]. W dniu wybuchu do służby w pobliżu ambasady został przydzielony policjant ruchu drogowego Qazim Laçej, który następnego dnia został aresztowany z powodu niedopełnienia swoich obowiązków; w areszcie wziął na siebie winę za podłożenie bomby, za co został skazany na karę śmierci wykonaną tego samego dnia[7][5].

20 lutego odbyło się nadzwyczajne posiedzenie Komitetu Centralnego Albańskiej Partii Pracy[3][8]; sekretarz Komitetu Centralnego Mehmet Shehu zaproponował w ramach odwetu aresztowanie 100 lub 150 osób niezwiązanych z wybuchem, z czego wyrok śmierci miałby być wykonany na 10 lub 15 z nich[6][7][5][8][9][10]. W ciągu trzech dni aresztowano ponad 150 osób[2][3][7][8][4].

25 lutego prokurator Siri Çarçani oskarżył aresztowanych o próbę obalenia władzy albańskiej oraz działalność szpiegowską na rzecz Stanów Zjednoczonych[1][8]. Żadnemu z oskarżonych nie postawiono zarzutów[7], a postępowanie śledcze prowadzono jedynie przeciwko Gjonowi Temalemu[2]. W trakcie śledztwa nie przedstawiono żadnych dowodów przeciwko oskarżonym[8], którzy nie zostali nawet przesłuchani[9]; mimo to skazano ich na karę śmierci[2]. W trakcie śledztwa nie sporządzano protokołu, zrobiono to już po przeprowadzeniu egzekucji[11]; większość śledczych stanowili funkcjonariusze Sigurimi[2]. Tegoż dnia jeden z aresztowanych, Jonuz Kaceli, był przesłuchiwany osobiście przez Mehmeta Shehu, którego zaatakował[12]; pomocy Shehu udzielił strażnik, który odparł atak Kaceliego oraz wyrzucił go przez okno z drugiego piętra, w wyniku czego ten zmarł na miejscu (według oficjalnej wersji zdarzeń, Kaceli sam miał wyskoczyć z okna)[6][2][11][8][9][10][4].

Egzekucja została przeprowadzona o północy 26 lutego 1951 roku we wsi Mënik[8], w pobliżu mostu Beshir położonego około 15 km od Tirany; skazani mieli skute ręce, zostali straceni i następnie pochowani w jednym uprzednio wykopanym dole[1][2][11][9][10], który był strzeżony do 28 lutego[7]. Podstawą prawną do wykonania wyroku był dekret sformułowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i wcielony w życie już po dokonaniu egzekucji[2][3][11][4]; dopiero w 1991 roku dekret ten został unieważniony[9].

Następstwa

edytuj

W 1990 roku mieszkańcy wsi Mënik pomogli rodzinom ofiar w odnalezieniu ich ciał[7][5].

Ofiary[1][2][11][5][8][9][10][4]

edytuj

Upamiętnienie

edytuj

W 1993 roku wzniesiono na Cmentarzu Męczenników w Tiranie pomnik poświęcony ofiarom egzekucji[1][11].

W roku 2008 Uran Butka opublikował książkę pod tytułem Bombë në Ambasadën Sovjetike[13].

26 lutego 2011 roku wszystkie ofiary egzekucji zostały pośmiertnie odznaczone orderem Nderi i Kombit przez prezydenta Albanii Bamira Topiego[14].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e Shqipëri: 26 shkurt 1951 regjimi komunist ekzekuton 22 intelektualë shqiptarë. radiovaticana.org, 2010-02-26. [dostęp 2012-09-10]. (alb.).
  2. ↑ a b c d e f g h i Masakra e 1951, Prokurori dhe Gjyqtari: I pushkatuam pa gjyq 22 vetë. arkivi.peshkupauje.com, 2009-02-28. [dostęp 2013-02-09]. (alb.).
  3. ↑ a b c d e "Bomba në Ambasadën Sovjetike", si u përgatitën listat e vdekjes. forumshqiptar.com, 2005-03-27. (alb.).
  4. ↑ a b c d e f g MASAKRA NDAJ 22 INTELEKTUALEVE DHE QYTETAREVE TE PAFAJSHEM. gazetadielli.com, 2016-02-26. (ros.).
  5. ↑ a b c d e f Agim Musta: 1951: "Bomba në ambasadën sovjetike" (përditësuar). arkivi.peshkupauje.com, 2011-03-10. [dostęp 2017-12-01]. (alb.).
  6. ↑ a b c d Aleksiej Żarow (Алексей Жаров): АЛБАНИЯ ОТ РЕЗНИ ДО ВЕСНЫ. sensusnovus.ru, 2016-12-17. (ros.).
  7. ↑ a b c d e f g h Ja e vërteta e bombës në Ambasadën Sovjetike. opinion.al, 2016-02-27. (alb.).
  8. ↑ a b c d e f g h i Uran Butka: Masakra pas “bombës” në Ambasadën Sovjetike. panorama.com.al, 2014-02-26. (alb.).
  9. ↑ a b c d e f g Violeta Murati: 26 shkurt 1951/ Hidhet një bombë, thyhen dy xhama, pushkatohen: 22 intelektualë!. alb-spirit.com, 2016-02-27. (alb.).
  10. ↑ a b c d e Halil Rama: Bomba në Ambasadën Sovjetike, si u ekzekutuan pa gjyq 22 intelektualë. kohajone.com, 2016-02-26. [dostęp 2016-10-25]. (alb.).
  11. ↑ a b c d e f Bomba në Konsullatën Sovjetike... dhe dënimi pa gjyq i 22 të pafajshmëve. radiandradi.com, 2014-03-11. [dostęp 2016-10-09]. (alb.).
  12. ↑ Aleksiej Żarow (Алексей Жаров): ЧЕМ ЗАКОНЧИЛСЯ ДЕМОНТАЖ СТАЛИНИЗМА В «СТРАНЕ БУНКЕРОВ». sensusnovus.ru, 2016-12-19. (ros.).
  13. ↑ Libra Historik. booktique.al. [dostęp 2014-09-11]. (alb.).
  14. ↑ Topi nderoi me Urdhrin “Nderi i Kombit” 22 viktimat e 26 shkurtit 1951. tvklan.al, 2011-02-26. [dostęp 2011-07-25]. (alb.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Egzekucje_w_Albanii_(1951)&oldid=73260367”