Emanuel Konstanty Imiela

polski pisarz

Emanuel Konstanty Imiela, ps. „Karol Dym” (ur. 10 marca 1888 w Lipinach[a][1], zm. 25 kwietnia 1953 w Stalinogrodzie) – górnośląski pisarz, urzędnik państwowy, działacz oświatowy i plebiscytowy.

Emanuel Konstanty Imiela
Karol Dym
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

10 marca 1888
Lipiny, Cesarstwo Niemieckie

Data i miejsce śmierci

25 kwietnia 1953
Stalinogród, Polska Rzeczpospolita Ludowa

Narodowość

polska

Język

polski

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Srebrny Wawrzyn Akademicki
Grób Emanuela Imieli na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach

Życiorys

edytuj

Urodził się w robotniczej rodzinie Józefa i Teresy z Cieślików[1], we wsi Lipiny, która w wyniku urbanizacji stała się obecną dzielnicą Świętochłowic. W latach 1902–1906 uczęszczał do francuskiego gimnazjum się w Lucernie w Szwajcarii. W 1906 po śmierci ojca wrócił do kraju i podjął pracę we „Friedenshütte” (huta Pokój) w Nowym Bytomiu. W 1907 wyjechał do Krakowa i tam wstąpił do nowicjatu oo. pijarów. Jednak już rok później, bo w 1909, opuścił zakon. W 1912 zdał maturę. W latach 1912–1914 studiował romanistykę i germanistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Wybuch I wojny światowej zastał go na Podolu, gdzie podczas ferii pracował jako nauczyciel prywatny. Został internowany i wysłany do Tambowa, gdzie przebywał do 1918. W 1917 wydał pracę Śląsk Pruski, zawierającą informacje o przeszłości Górnego Śląska i aktualną problematykę społeczno-gospodarczą. W lipcu 1917 został członkiem Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego w Moskwie[2].

W grudniu 1918 wrócił na Górny Śląsk, by organizować rady ludowe w rejencji opolskiej. Po upadku I powstania śląskiego opuścił Górny Śląsk i wyjechał do Poznania, gdzie kontynuował studia. W listopadzie 1919 wrócił jednak na Górny Śląsk, gdzie organizował Związek Nauczycieli Górnoślązaków. W 1920 wrócił do Świętochłowic, gdzie z polecenia Wojciecha Korfantego organizował polskie szkoły i seminaria nauczycielskie. W okresie powstań tworzył patriotyczne wiersze. Krytycy zwracali uwagę, że Imiela jest bowiem dla Górnego Śląska tem samem, czem ks. Grim dla Cieszyńskiego[3].

Od 1922 pracował w administracji szkolnej w Katowicach jako pracownik Wydziału Oświecenia Publicznego w Urzędzie Wojewódzkim Śląskim, gdzie w 1938 przeszedł na emeryturę. Angażował się również działalność kulturalną; w latach 1922–1931 był prezesem Związku Kół Śpiewaczych, członkiem rady miasta Katowic, komitetu organizacyjnego Śląskiego Towarzystwa Literackiego, wiceprezesem Związku Artystyczno-Literackiego na Górnym Śląsku i innych. W 1939 zastał go tam wybuch II wojny światowej. W czasie okupacji odmówił podpisania volkslisty, a także prowadził tajne nauczanie[4]. Działał także społecznie i kontynuował pracę literacką.

Po wojnie, wrócił do pracy pedagogicznej i literackiej. Od 1946 był członkiem Związku Literatów Polskich. W latach 1945–1952 pracował jako nauczyciel.

Ordery i odznaczenia

edytuj

Ważniejsze utwory

edytuj
  • „Śląsk Pruski” (1917)
  • „Hymn powstańczy” (1919)
  • „Górnośląski bajki i satyry” (1922)
  • „Stara wieża” (1931)
  • „Zaklęta Królewna” (1934)
  • „Tajemnica Twardonia” (1936)
  • „Klara” (1951)
  1. Od 1951 dzielnica Świętochłowic.

Przypisy

edytuj
  1. a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 272.
  2. Polski Zjazd Polityczny w Moskwie: 21 -26 lipca st. st. 1917 r., Piotrogród 1917, s. 14.
  3. Alfred Jesionowski: Rzut oka na współczesną literaturę śląską, „Zaranie Śląskie”, t. 9, 1930, z. 1, s. 23.
  4. „Encyklopedia powstań śląskich”, Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 178, hasło „Imiela Emanuel Konstanty”.
  5. M.P. z 1947 r. nr 1, poz. 1 „za zasługi położone przez powstańców śląskich, którzy jako uczestnicy walk z Niemcami na terenie całego Śląska przyczynili się w szczególnej mierze do przyłączenia ziem Śląskich do Polski”.
  6. M.P. z 1928 r. nr 9, poz. 8 „za zasługi dla sprawy przyłączenia Górnego Śląska do Państwa Polskiego oraz na polu pracy społecznej”.
  7. M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.

Bibliografia

edytuj
  • „Encyklopedia powstań śląskich”, Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 178, hasło „Imiela Emanuel Konstanty”.
  • Marian Piegza, Patroni Świętochłowickich ulic, Świętochłowice: Agencja Wydawniczo-Reklamowa 'map", 2005, ISBN 83-919630-6-3, OCLC 69447908.