Eutymiusz (gruz.: ექვთიმე მთაწმინდელი) (ur. ok. 950 w Iberii kaukaskiej, zm. 13 maja 1028 w Konstantynopolu) – święty mnich chrześcijański.

Święty
Eutymiusz
ექვთიმე მთაწმინდელი
święty mnich, Oświeciciel Iberii
Ilustracja
Fresk z postacią Eutymiusza
Data i miejsce urodzenia

ok. 950
Iberia kaukaska

Data i miejsce śmierci

13 maja 1028
Konstantynopol

Czczony przez

Gruziński Kościół Prawosławny

Kanonizacja

1089
przez Gruziński Kościół Prawosławny

Wspomnienie

13/26 maja

Szczególne miejsca kultu

Athos, Gruzja

Życiorys edytuj

Według hagiografii pochodził ze znakomitego rodu gruzińskiego. Jego ojciec porzucił rodzinę, gdy przyszły mnich był jeszcze dzieckiem, i wstąpił do monasteru pod imieniem Jan. Eutymiusz pozostał w domu rodzinnym. W czasie wojny między Persją i Bizancjum został jednym z zakładników gwarantujących neutralność Iberii w konflikcie i musiał wyjechać do Konstantynopola. Tam nauczył się języka greckiego, wykazując do tego znaczne zdolności[1]. Uwolnienie młodzieńca z niewoli wyprosił jego ojciec, który przybył do Konstantynopola z gruzińskiego klasztoru na górze Olimp w Bitynii. Po dotarciu do klasztoru Eutymiusz złożył śluby mnisze. Razem z ojcem przebywał we wspólnocie olimpijskiej do ok. 963-969, gdy postanowili odejść z niej i osiedlić się na Athosie, we wspólnocie zgromadzonej wokół Atanazego z Athosu. Eutymiusz szybko zdobył sławę wzorowego ascety. Za radą Atanazego przyjął święcenia kapłańskie[2].

Za namową ojca Eutymiusz podjął pracę nad przekładem greckich ksiąg liturgicznych na język gruziński. Po przygotowaniu tłumaczenia Ewangelii przesłał je do króla Iberii Dawida, który nazwał go "drugim Złotoustym" i poprosił o kontynuację prac. Mnich kontynuował wówczas swoją działalność: przełożył teksty Bazylego Wielkiego, Grzegorza Teologa, Makarego Wielkiego, Jana Klimaka, Maksyma Wyznawcy, Izaaka Syryjczyka, Jana z Damaszku, szereg żywotów świętych, część tekstów soborów powszechnych oraz nabożeństw. Oprócz wykonywania przekładów własnych dokonał przeglądu starszych gruzińskich ksiąg liturgicznych, poprawiając w nich błędy powstałe wskutek niestarannego kopiowania[2].

W czasie choroby swojego ojca Jana, przełożonego monasteru Iwiron, Eutymiusz musiał częściowo porzucić dotychczasową działalność. W 1005, po śmierci Jana, został nowym przełożonym wspólnoty, co sprawiło, iż przekazał swoje niedokończone tłumaczenia mnichowi Grzegorzowi[2]. Hagiografia przypisuje mu zdolność czynienia cudów[3].

W 1019 Eutymiusz zrezygnował z funkcji przełożonego klasztoru, chcąc powrócić do pracy tłumacza. Kilka lat spędził w Iberii, dokąd zaprosił go król Dawid. Następnie w 1028 udał się na zaproszenie Konstantyna VIII do Konstantynopola. Tam, 13 maja 1028 zmarł wskutek upadku z muła[3]. Został pochowany w klasztorze Iwiron. Jego żywot spisał św. Jerzy z Athosu między rokiem 1044 a 1065. Oficjalnej kanonizacji Eutymiusza dokonał Sobór Lokalny Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego w 1089, nadając mu zarazem przydomek Oświeciciela Iberii[3].

Przypisy edytuj

  1. Jarosław Charkiewicz, Gruzińscy święci, Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna, 2005, s. 89, ISBN 83-920093-7-1, OCLC 749745166.
  2. a b c J. Charkiewicz, Gruzińscy święci, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2005, ISBN 83-920093-7-1, ss.90-91
  3. a b c J. Charkiewicz, Gruzińscy święci, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2005, ISBN 83-920093-7-1, ss.92-94