Skały gabrowe

Gabroidy, skały gabrowe – grupa zasadowych skał głębinowych zbliżonych wyglądem lub składem mineralnym do gabra, jak też będących jego odmianami. Szczególną cechą jest zawartość plagioklazów i piroksenów.

Podwójny trójkąt QAPF z zaznaczonym polem odpowiadającym gabrom

Charakterystyka

Skład mineralny

Składają się głównie z plagioklazów (labrador-bytownit), piroksenów, oliwinów, amfiboli, biotytu oraz skaleniowców albo podrzędnie kwarcu.

Cechy zewnętrzne

Mają barwę szarą, ciemno szarą, ciemnoszarozieloną lub brunatnozieloną. Mogą mieć widoczne warstwowanie spowodowane dyferencjacją magmy → gabro stratyfikowane z kompleksów ofiolitowych.

Budowa wewnętrzna

Struktura jawnokrystaliczna, przeważnie średnio albo gruboziarnista. Teksturę mają bezładną, masywną, rzadziej kierunkową (stratyfikowaną).

Przykłady skał zaliczanych do gabroidów

• gabro
• noryt
• troktolit (pstrągowiec)
• anortozyt, w szczególoności labradoryt
• esseksyt – fiodowy monzodioryt i foidowe monzogabro
• teralit
• cieszynit

Rola w kompleksach ofiolitowych

Zespoły gabroidowe współwystępują wraz z kumulatami mineralnymi, zawierają w partiach spągowych kumulatowe ultramafity związane z piroksenitami i perydotytami tzw. kumulaty maficzne i ultramaficzne.

Klasyfikacja

Przejście ze skał ultramaficznych do gabrowych następuje przez dołączenie do składu mineralnego plagioklazów w ilości większej niż 10%.

Oznaczenia stosowane w diagramach klasyfikacyjnych: Ol – oliwiny, Cpx/Opx – klino i ortopirokseny, P – plagioklazy

Klasyfikacja skał ultramaficznych (A) i gabrowych (B, C, D)

Trójkąt A

Ta część diagramu OlOpxCpx opisuje skały ultramaficzne. Dzieli je on na dwie grupy – część górna nad granicą 40% to perydotyty, natomiast poniżej wyznacza się grupę piroksenitów.

Trójkąt B

Trójkąt o narożach POlCpx

• 11 – anortozyt (plagioklazyt)
• 12 – troktolit (pstrągowiec)
• 13 – plagioklazonośny dunit
• 14 – gabro
• 15 – plagioklazonośny klinopiroksenit
• 16 – oliwinowe gabro
• 17 – plagioklazonośny oliwinowy klinopiroksenit
• 18 – plagioklazonosny wehrlit

Trójkąt C

Trójkąt o narożach POpxOl

• 11 – anortozyt
• 12 – troktolit
• 13 – plagioklazonośny dunit
• 19 – noryt
• 20 – plagioklazonośny ortopiroksenit
• 21 – oliwinowy noryt
• 22 – plagioklazonośny oliwinowy ortopiroksenit
• 23 – plagioklazonośny harzburgit

Trójkąt D

Trójkąt o narożach PCpxOpx

• 11 – anortozyt
• 14 – gabro
• 15 – plagioklazonośny klinopiroksenit
• 19 – noryt
• 20 – plagioklazonośny ortopiroksenit
• 24a – ortopiroksenowy noryt
• 24b – klinopiroksenowe gabro
• 25 – plagioklazonośny websteryt

Skały nr 13, 15, 17, 18, 20, 22, 23, 25 są zaliczane także do skał ultramaficznych.

Występowanie

Są skałami pospolitymi, rozpowszechnionymi w wielu rejonach Ziemi. W Polsce występują na Dolnym Śląsku, w krystalicznym podłożu Suwalszczyzny oraz Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej

Zobacz też

• skały ultramaficzne
• skały ultrazasadowe
• diagram QAPF

Literatura uzupełniająca

• Majerowicz A., Wierzchołowski B. – Petrologia skał magmowych, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1990 r.
• Ryka W., Maliszewska A. – Słownik Petrograficzny, Wyd. Geol., Warszawa, 1991 (wyd. II popr. i uzup.)
• Bolweski A., Parachoniak W. – Petrografia, Wyd. Geol, Warszawa