Geosynchronous Satellite Launch Vehicle

Geosynchronous Satellite Launch Vehicle (GSLV) – indyjska rakieta nośna operowana przez ISRO w celu wystrzeliwania satelitów telekomunikacyjnych na orbitę geostacjonarną.

Geosynchronous Satellite Launch Vehicle
GSLV
Rodzina rakiet nośnych SLV
Ilustracja
GSLV (makieta)
Producent

ISRO

Data pierwszego startu

18 kwietnia 2001

Statystyki
Wszystkie starty

11

Udane starty

7 (64%)

Nieudane starty

4

Zdolność wynoszenia

5000 kg na LEO,
2500 kg na GTO

Siła ciągu przy starcie

7420 kN

Wymiary
Długość

49 m

Średnica

2,8 m

Masa całkowita

402 000 kg

Stopnie rakiety
Stopień 0.

4 × GSLV-0

Stopień 1.

GSLV-1

Stopień 2.

GSLV-2

Stopień 3.

GSLV-Mk1-3 (tylko w wersji Mk1)

Stopień 4.

GSLV-Mk2-3 (jako 3 stopień GSLV Mk2)

Dane techniczne

edytuj

Projekt rakiety GSLV powstał w 1990 r. w celu opracowania sposobu wystrzeliwania satelitów na orbitę geostacjonarną bez udziału innych państw. Do tego czasu ISRO do startów cięższych satelitów korzystała z rakiet radzieckich.

Rakieta wykorzystuje w większości komponenty rakiety Polar Satellite Launch Vehicle (PSLV). Jest to rakieta trójstopniowa wyposażona w 4 dopalacze zasilane paliwem hipergolowym w postaci mieszanki UDMH i N2O4. Pierwszy centralny stopień zasilany jest paliwem stałym, drugi stopień mieszanką hipergolową, a trzeci stopień zasilany ciekłą mieszaniną wodoru i tlenu.

Powstały cztery warianty rakiety. Wszystkie wersje Mk1 posiadały trzeci stopień produkcji rosyjskiej.

  • GSLV Mk1.A: pierwszy wariant GSLV, który miał udźwig 1500 kg na orbitę geostacjonarną. Nie jest już używany.
  • GSLV Mk1.B: w porównaniu do Mk1.A miał udźwig zwiększony o 400 kg. Również wycofany z użytku.
  • GSLV Mk1.C: ze zwiększonym udźwigiem. Odbył się tylko jeden start.
  • GSLV Mk2: pierwszy wariant z indyjskim silnikiem na paliwo kriogeniczne w trzecim stopniu.

W czerwcu 2017 roku odbył się pierwszy start orbitalny rakiety GSLV Mk3, która ma większy udźwig umożliwiający rozwój indyjskiego programu załogowych lotów kosmicznych. Mimo nazwy nawiązującej do rakiet GSLV, w rzeczywistości jest to rakieta nowego typu[1].

Starty

edytuj

Wszystkie starty GSLV odbyły się z Centrum Kosmicznego Satish Dhawan.

Lot Data startu/czas (GMT) Typ Wyrzutnia Ładunek Masa ładunku Skutek Uwagi
D1 18 kwietnia 2001
10:13
Mk1.A Nr 1 GSAT-1 1540 kg Częściowe niepowodzenie Pierwszy lot testowy, ładunek umieszczony na niższej orbicie niż planowano i nie posiadał wystarczającej ilości paliwa na korekcję[2].
D2 8 maja 2003
11:28
Mk1.A Nr 1 GSAT-2 1825 kg Powodzenie Lot testowy[3]
F01 20 września 2004
10:31
Mk1.B Nr 1 EDUSAT 1950 kg Powodzenie Pierwszy lot operacyjny[4]
F02 10 lipca 2006
12:08
Mk1.B Nr 2 INSAT-4C 2168 kg Niepowodzenie Rakieta wraz z ładunkiem uległa zniszczeniu po uprzednim zboczeniu z kursu, szczątki spadły do wód Zatoki Bengalskiej[5].
F04 2 września 2007
12:51
Mk1.B Nr 2 INSAT-4CR 2160 kg Częściowy sukces Częściowy sukces[6], apogeum zbyt niskie i zbyt wysokie nachylenie orbity z powodu słabych osiągów rakiety[7]. Jednak ładunek osiągnął orbitę geostacjonarną[8][9]. Były doniesienia o skróceniu misji satelity o 5 lat z powodu wypalenia przez silniczki paliwa w celu osiągnięcia docelowej orbity. ISRO uznało te informacje jako nieprawdziwe[10].
D3 15 kwietnia 2010
10:57
Mk2 Nr 2 GSAT-4 2220 kg Niepowodzenie Awaria turbopompy paliwa w ostatnim stopniu rakiety[11].
F06 25 grudnia 2010
10:34
Mk1.C Nr 2 GSAT-5P 2130 kg Niepowodzenie Zniszczona przez kontrolera lotu po utracie kontroli nad dopalaczami[12].
D5 5 stycznia 2014
10:48
Mk2 Nr 2 GSAT-14 1980 kg Powodzenie Pierwszy udany lot wersji Mk2[13].
D6 27 sierpnia 2015

11:22

Mk2 Nr 2 GSAT-6 2117 kg Powodzenie
F05 8 września 2016

11:20

Mk2 Nr 2 INSAT-3DR 2211 kg Powodzenie Pierwszy lot operacyjny wersji Mk2[14].
F09 5 maja 2017

17:27

Mk2 Nr 2 GSAT-9 2230 kg Powodzenie

Konstrukcje porównywalne

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. William Graham: GLSV Mark III rocket conducts ‘all-up’ launch with GSAT-19 satellite. [w:] NASASpaceFlight [on-line]. 2017-06-05. [dostęp 2017-06-06]. (ang.).
  2. Ed Kyle: Page 2 of 2: Comprehensive Orbital Launch Failure List. [w:] India (SLV/ASLV/PSLV/GSLV) Flight History by Variant/Year (1979-Present) [on-line]. 2015-12-17. [dostęp 2017-07-016].
  3. Geosynchronous Satellite Launch Vehicle (GSLV-D2). ISRO. [dostęp 2017-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-27)]. (ang.).
  4. EDUSAT. ISRO. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-11)]. (ang.).
  5. GSLV-F02 Failure Analysis Committee Report. [w:] SpaceRef [on-line]. 2006-09-07. [dostęp 2017-07-16]. (ang.).
  6. Of six GSLV launches, only two were successes. [w:] Hindustan Times [on-line]. 2010-04-15. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-05)]. (ang.).
  7. Stephen Clark: India's large satellite launcher returns to flight. [w:] Spaceflight Now [on-line]. 2007-09-02. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-23)]. (ang.).
  8. INSAT-4CR successfully placed in orbit. [w:] The Times of India [on-line]. 2007-09-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-12)]. (ang.).
  9. GSLV-F04 Launch Successful - Places INSAT-4CR in Orbit. ISRO, 2007-09-02. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-01)]. (ang.).
  10. ISRO refutes INSAT 'vanishing' story. [w:] Hindustan Times [on-line]. 2007-12-15. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-05)]. (ang.).
  11. GSLV-D3 Failure Analysis Report. ISRO, 2010-07-09. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-17)]. (ang.).
  12. Rocket failed after 45 seconds, says ISRO. [w:] Hindustan Times [on-line]. 2010-12-25. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-26)]. (ang.).
  13. GSLV-D5/GSAT-14 Mission. ISRO, 2014-01-05. [dostęp 2014-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-04)].
  14. Isro's desi cryo engine–powered GSLV-F05 places INSAT-3DR weather satellite in orbit - Times of India, „The Times of India”, 8 września 2016 [dostęp 2017-05-12].

Linki zewnętrzne

edytuj
  • Gunter Krebs: GSLV. [w:] Gunter's Space Page [on-line]. (ang.).